71 Yüksek Seçim Kurulunun 02/03/2023 Tarihli ve 71 Sayılı Kararı

Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığının 06.02.2023 tarihli ve E. 11689 sayılı yazısı ile Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sisteminden 31.12.2022 tarihi itibarıyla alınan (il, ilçe, belde, köy ve mahalle düzeyinde yerleşim yeri kodları ile birlikte) 2022 yılı nüfus bilgileri bildirilmiştir.

Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığınca 31.12.2022 tarihli veriler esas alınarak ilân edilen ve Başkanlığımıza gönderilen 2022 yılı nüfus bilgileri ve 2839 sayılı Kanun'un 4 ve 5’inci maddeleri dikkate alınarak, illerin çıkaracağı milletvekili sayısı ile seçim çevresine bölünmesi gereken illerin hangi ilçelerden oluşacağı ve bu seçim çevrelerinin kaç milletvekili çıkaracağına ilişkin Kumlumuzun 09.02.2023 tarihli ve 2023/39 sayılı kararı ile oluşturulan Komisyonca hazırlanan karar taslağı Kumlumuza sunulmuş olmakla konu incelendi.

GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ

Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığınca 31.12.2022 tarihli veriler esas alınarak ilân edilen 2022 yılı nüfus bilgileri ve 2839 sayılı Kanun'un 5'inci maddesi gereğince, Kumlumuz tarafından seçim çevreleri ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısı nüfus bilgilerinin açıklanmasından itibaren en geç altı ay içinde Kanun'un 4'üncü maddesi uyarınca tespit edilerek Resmî Gazete'de, radyo ve televizyonda ilân edilmektedir,

2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu’nun;

5'inci maddesinde; seçim çevreleri ve her seçim çevresinin çıkaracağı milletvekili sayısının Yüksek Seçim Kumlu tarafından genel nüfus sayımı sonuçlarının açıklanmasından itibaren 4'üncü madde uyarınca tespit edilerek ilân edileceği hükmü yer almaktadır.

Anılan Kanun'un 4'üncü maddesine göre; milletvekillerinin seçim çevrelerine dağılımı yapılırken toplam milletvekili sayısından (600) önce her il'e bir milletvekili tahsis edilir. Son genel nüfus sayımı ile belli olan Türkiye nüfusu, kalan milletvekili sayısına (519) bölünmek suretiyle bir sayı elde edilir. İl nüfusunun bu sayıya bölünmesi ile her ilin ayrıca çıkaracağı milletvekili sayısı tespit olunur.

Bu suretle hesaplanan milletvekillerinin sayısı 600’ü bulmadığı takdirde nüfusu; milletvekili çıkarmaya yetmeyen illerin nüfusları ile artık nüfus bırakan illerin artık nüfusları büyüklüklerine göre sıraya konulur ve ilk hesapta iller arasında bölüştürülmemiş bulunan milletvekilleri bu sıra esas alınarak dağıtıma tabi tutulur.

Yapılan tespit sonunda çıkaracağı milletvekili sayısı (18)'e kadar olan iller bir seçim çevresi sayılır. Çıkaracağı milletvekili sayısı (19)'dan(35)'e kadar olan iller iki, (36) ve daha fazla olan iller üç seçim çevresine bölünür. Bu seçim çevreleri numara sırasına göre adlandırılır.

2839 sayılı Kanun'un 4'üncü maddesinin yukarıda belirtilen hükümleri ile Türkiye İstatistik Kurumu Başkanlığınca 31.12.2022 tarihli veriler esas alınarak ilân edilen ve Başkanlığımıza gönderilen 2022 yılı nüfus bilgileri göz önünde bulundurulmak suretiyle 600 milletvekilinin (81) il’e dağılımı yapılmıştır.

Yapılan belirlemeye istinaden;

36 milletvekili çıkaracağı tespit edilen Ankara ilinin 3,

20 milletvekili çıkaracağı tespit edilen Bursa ilinin 2,

98 milletvekili çıkaracağı tespit edilen İstanbul ilinin 3,

28 milletvekili çıkaracağı tespit edilen İzmir ilinin ise 2,

seçim çevresine bölünmesi gerektiği görülmüştür.

Seçim çevreleri belirlenirken seçim çevrelerinin mümkün olduğu ölçüde eşit veya birbirine yakın sayıda milletvekili çıkaracak şekilde oluşturulması, ilçelerin mülkî bütünlüklerinin bozulmaması ve idari teşkilat yapısının değiştirilmemesi gözetilmiş, ayrıca aynı seçim çevresinde yer alan ilçelerin nüfus ve coğrafi yakınlıkları ile ulaşım imkânları da göz önünde bulundurulmuştur.

Öte yandan, birden fazla seçim çevresine bölünen illerin milletvekili sayısının seçim çevrelerine dağılımında da nüfusları bakımından illerin milletvekili sayısını tespit etmeye ilişkin esaslara göre belirlenmesi ilkesi benimsenmiştir.

Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde, konu incelenmiş olmakla;

a) Milletvekillerinin illere göre dağılımının (EK I)'de yer aldığı şekilde belirlenmesine,

b) 18’den fazla milletvekili çıkaracak illerin Ankara, Bursa, İstanbul ve İzmir illeri olduğuna,

c) Ankara, Bursa, İstanbul ve İzmir illerinin EK (II/A), EK (II/B), EK (II/C) ve EK (II/D) sayılı cetvellerde gösterildiği şekilde birden fazla seçim çevresine bölünmesi gerektiği yönündeki görüşlerin Kurulumuzca da uygun görüldüğüne,

karar verilmesi gerekmiştir.