2023/1572 Yüksek Seçim Kurulunun 20/12/2023 Tarihli ve 2023/1572 Sayılı Kararı ve Eki Siyasi Partilerin Ön Seçim veya Aday Yoklaması Yöntemleriyle Aday Tespitine İlişkin 125 Sayılı Genelge

Söz konusu seçimlerde siyasi partilerin ön seçim veya aday yoklaması yöntemiyle seçim kurullarının yönetim ve denetimi altında yapacakları aday tespitine ilişkin esas ve usullerin uygulamada birlik, iş ve işlemlerin düzenli, sağlıklı, gecikmeksizin, süratle yürütülmesini sağlamak amacıyla aday tespitine ilişkin 2820 sayılı Siyasi Partiler Kanunu, 2839 sayılı Milletvekili Seçimi Kanunu ve 2972 sayılı Kanun hükümleri birlikte değerlendirilerek uygulanacak kuralların ve ön seçim ile ilgili genelgenin hazırlanması gerekmiş olmakla, konu incelendi.

GEREĞİ GÖRÜŞÜLÜP DÜŞÜNÜLDÜ

2972 sayılı Kanun'un “Adaylık” kenar başlıklı 10’uncu maddesinde, Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde aday tespitinin 2820 sayılı Kanun'un 37’nci maddesindeki hükümlere göre yapılacağı belirtildikten sonra, maddenin devam eden fıkralarında aday tespiti konusunda 2820 sayılı Kanun'un 37 ve 51’nci maddeleri hükümlerinin yeri geldikçe uygulanabilme olanağı bulunduğuna işaret edilmektedir.

Bu Genelge'nin hazırlanmasında, Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde ön seçim veya aday yoklaması yöntemi ile aday tespiti konusunda uygulanacak asıl kurallar, 2820 sayılı Kanun'un 37 ve 51’nci maddeleri hükümleridir. Ancak, zaman zaman 2839 sayılı Kanun ve 2972 sayılı Kanun hükümlerine de başvurmak gereği göz önünde bulundurulmuştur. Ayrıca, oy kullanabilecek parti üyelerini içeren seçmen listelerinin hazırlanması konusuna ilişkin hükümlerin yer aldığı 2820 sayılı Kanun'un 42’nci maddesinin uygulanmasıyla ilgili kurallar üzerinde de önemle durulmuştur.

2820 sayılı Kanun’un 42’nci maddesinin üçüncü fıkrasına göre, ön seçimlerde oy kullanabilecek siyasi parti üyelerinin hem Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca gönderilen listelerde hem de parti üye kayıt defterinde yer almaları gerekmekte, bu nedenle seçmen listelerinin ilçe seçim kurullarınca hazırlanması sırasında yapılacak işlemler ayrıntılı olarak ve örnek verilerek açıklanmış bulunmaktadır. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığınca gönderilen listeler ilçe bazında parti üyelerini yansıtmakla birlikte kimi zaman adres içermeyebilmektedir. Bu durumda, ilçeye bağlı belde ve merkez belediye ön seçim listelerinin hazırlanması gerektiği dikkate alınarak konu açıklığa kavuşturulmuştur.

Ancak, adreslere göre belde ve merkez belediye ön seçim seçmen listelerinin hazırlanması sırasında parti üye kayıt defterindeki adreslerden yararlanılması öngörülmüş olmasına karşın, Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı listeleri ile üye kayıt defterleri arasında kayıtlı üyeler bakımından önceden uygunluk sağlanmasına gerek olmadığı sonucuna varılmakla birlikte, 2820 sayılı Kanun’un 42’nci maddesinin değişik üçüncü ve dördüncü fıkralarında ön seçimlerin yapılacağı tarih itibarıyla bir önceki yılın son gününe kadar (31 Aralık 2023) 2820 sayılı Kanun’un 10’uncu maddesine göre Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına bildirilen üyelerin ön seçimde oy kullanabileceği belirtildiğinden duraksama halinde Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı listesinin uygulanmasına öncelik tanınması gerektiği kabul edilmiştir.

Genelge’de, siyasi partilerin aday adayı listelerini ilçe seçim kuruluna vermeleriyle ilgili olarak 2839 sayılı Kanun ile 2820 sayılı Kanun'un aday belirlenmesine ilişkin hükümleri göz önünde bulundurulmuştur.

Ön seçimler sonunda tutanaklara karşı yapılabilecek itirazlar, 2820 sayılı Kanun'un 51’nci maddesine uygun olarak ve 2972 sayılı Kanun'un 10’uncu maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan seçim kurulları kademeleri dikkate alınarak düzenlenmiştir.

Adaylara karşı yapılacak itirazlarla ilgili olarak ilçe seçim kurulu kararlarına karşı il seçim kuruluna; büyükşehir belediye başkanlığı adayları konusunda da, il seçim kurulunun vereceği kararlara karşı Yüksek Seçim Kuruluna itiraz edilebileceği; her iki aşamada itiraz üzerine verilen kararların kesin olduğu belirtilmiştir.

Yukarıda özellikle açıklanan konular yanında, ön seçimle ilgili Kanun hükümleri göz önüne alınarak hazırlanmış bulunan bu Genelge’nin kabul edilerek yürürlüğe konulması uygun görülmüştür.

SONUÇ

Açıklanan nedenlerle;

1-31 Mart 2024 Pazar günü yapılacak Mahalli İdareler Genel Seçimlerinde uygulanacak "Siyasi Partilerin Ön Seçim veya Aday Yoklaması Yöntemleriyle Aday Tespitine İlişkin 125 sayılı Genelge”nin kabulüne, Genelge’nin bu Kararın eki sayılmasına,