Seri No: 180 Gelir Vergisi Genel Tebliği

A - BİLANÇO ESASINA GÖRE DEFTER TUTAN MÜKELLEFLERİN TİCARİ İŞLETMELERİNE DAHİL GAYRİMENKUL VE İŞTİRAK HİSSELERİNİN SATIŞINDA MALİYET BEDELİNİN ARTIRILMASI SURETİYLE KAZANÇ TESPİTİ

Gelir Vergisi Kanununun 38 inci maddesinin sonuna 3946 sayılı Kanunla, "Gayrimenkul ve menkul kıymetlerin alım-satımı ile devamlı olarak uğraşanlar hariç olmak üzere, bilanço esasına göre defter tutan mükelleflerin iktisap tarihinden itibaren en az iki tam yıl süre ile aktiflerinde yer alan gayrimenkul ve iştirak hisselerinin elden çıkarılmasında maliyet bedeli, bunların iktisap edildiği ve elden çıkarıldığı yıllar hariç olmak üzere her takvim yılı için Vergi Usul Kanunu hükümlerine göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak kazancın tespitinde dikkate alınır." hükmü eklenmiştir.

Anılan hüküm uyarınca gayrimenkul ve iştirak hisselerinin elden çıkarılmasından doğan kazancın tespitinde maliyet bedelinin artırılmasına ilişkin açıklamalar 49 Seri No.lu Kurumlar Vergisi Genel Tebliğinde yer almış olup, gelir vergisi mükellefleri için de bu açıklamalar çerçevesinde işlem yapılacaktır.

B - DEĞER ARTIŞ KAZANÇLARINDA GAYRİMENKULLERİN VE BU NİTELİKTEKİ MAL VE HAKLARIN İKTİSAP BEDELİNİN ARTIRILMASI SURETİYLE KAZANÇ TESPİTİ

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci maddesine 3946 sayılı Kanunla, "Bu Kanunun mükerrer 80 inci maddesinin birinci fıkrasının 7 numaralı bendinde belirtilen değer artış kazancının hesabında iktisap bedeli, gayrimenkul ve bu nitelikteki hakların iktisap edildiği ve elden çıkarıldığı takvim yılları hariç olmak üzere, her takvim yılı için Vergi Usul Kanuna göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak tespit edilir." hükmü eklenmiştir.

Ayrıca, 4008 sayılı Kanunla Gelir Vergisi Kanununa eklenen Geçici 41 inci madde ile söz konusu hükmün 1.1.1993 tarihinden itibaren iktisap edilen mal ve hakların elden çıkarılmasından doğan kazançlar hakkında uygulanacağı, bu tarihten önce iktisap edilen mal ve haklara ise Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesinin 3824 sayılı Kanunla değişmeden önceki hükümlerinin uygulanacağı belirtilmiştir.

Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 80 inci maddesinin 7 numaralı bendinde iktisap şekli ne olursa olsun (ivazsız olarak iktisap edilenler hariç), 70 inci maddesinin 1, 2, 4 ve 7 numaralı bentlerinde yer alan;

- Arazi, bina, maden suları, menba suları, madenler, taş ocakları, kum ve çakıl istihsal yerleri, tuğla ve kiremit harmanları, tuzlalar ve bunların mütemmim cüzileri ve teferruatı,

- Voli mahalleri ve dalyanlar,

- Gayrimenkul olarak tescil edilen haklar;

- Gemi ve gemi payları ile bilumum motorlu tahmil ve tahliye vasıtalarının,

İktisap tarihinden başlayarak dört yıl içinde elden çıkarılmasından doğan kazançların, değer artış kazancı olduğu hükme bağlanmıştır. Dört yıllık süre 3824 sayılı Kanunla getirilmiş olup, bu hüküm 1.1.1993 tarihinden itibaren yürürlüğe girmiştir.

Öte yandan, Gelir Vergisi Kanununun mükerrer 81 inci maddesinde değer artış kazancında safi kazancın, elden çıkarma karşılığında alınan para ve ayınlarla sağlanan ve para ile temsil edilebilen menfaatlerin tutarından mal ve hakların maliyet bedelleri, menkul kıymetlerde iktisap bedelleri ile elden çıkarma dolayısıyla yapılan ve satıcının uhdesinde kalan giderler ve ödenen vergi ve harçların düşülmesi suretiyle tespit edileceği belirtilmiştir.

Bu hükümler çerçevesinde, yukarıda belirtilen gayrimenkul ve bu nitelikteki mal ve hakların iktisap tarihinden itibaren 4 yıl içinde elden çıkartılmaları halinde, bunların satışından doğan kazanç, değer artış kazancı sayılacak; değer artış kazancının tespitinde bunların iktisap bedeli, iktisap edildiği ve elden çıkartıldığı yıllar hariç olmak üzere, her yıl için Vergi Usul Kanununa göre belirlenen yeniden değerleme oranında artırılarak dikkate alınacaktır.

ÖRNEK:

Bay (A) 1.3.1993 tarihinde 700.000.000. liraya satın aldığı daireyi 20.1.1995 tarihinde 2.000.000.000,- liraya satmıştır.

Bu satış işleminden doğan kazanç, söz konusu gayrimenkul iktisap tarihinden itibaren dört yıl içinde elden çıkarıldığından değer artış kazancı olarak vergilendirilecektir. Ancak, Bay (A) değer artış kazancının hesaplanması sırasında gayrimenkulün iktisap bedelini, gayrimenkulün iktisap edildiği ve elden çıkartıldığı 1993 ve 1995 yıllarını dikkate almayarak sadece 1994 yılı için yeniden değerleme oranında artırabilecektir.