Bilindiği gibi, 4734 sayılı Kamu İhale Kanununun “İhaleye Katılımda Yeterlik Kuralları” başlığını taşıyan 10 uncu maddesi ile; “Türkiye’nin veya kendi ülkesinin mevzuat hükümleri uyarınca kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borcu olan” isteklilerin ihale dışında bırakılacağı hüküm altına alınmıştır.
Söz konusu Kanun hükmü uyarınca, gerçek veya tüzel kişi olan işverenler tarafından Sosyal Sigortalar Kurumuna bağlı Sigorta İl/Sigorta Müdürlüklerinden “borcu yoktur belgesi” talep edilmesi halinde, işverenlerin ihale tarihi itibariyle kesinleşmiş sosyal güvenlik prim borçlarının olup olmadığının tespiti amacıyla Türkiye çapında sorgulama yapılmaktadır.
4958 sayılı Sosyal Sigortalar Kurumu Kanunu’nun “Çeşitli Hükümler” başlıklı ve Sosyal Sigorta İşlemleri Yönetmeliği’nin “İşlemlerin Elektronik Ortamda Yapılması” başlıklı 21 inci maddelerinde; “Kurumca belirlenecek iletişim araçları esas olmak üzere, Kurumun prim tahsilatı, tescil, tahsis ve sağlık hizmetleri uygulamaları dahil bütün işlemlerinin internet ve her türlü elektronik ve bilgi iletişim, araç ve ortamı ve benzeri araçlar üzerinden yapılabileceği, internet, elektronik ve benzeri ortamda bilgi ve belge alınıp verilebileceği, elektronik veya bilgi işlem ortamında yapılanlar dahil her türlü işlemlerin ve arşivlenen bilgilerin tespit ve tevsikinde Kurum kayıtlarının esas alınacağı, bu bilgi ve belgelerin adli ve idari merciler nezdinde geçerli sayılacağı ve arşivleme konularına ilişkin usul ve esasların yönetmelikle belirleneceği” öngörülmüştür.
Buna göre, gerek işverenlerin borcu yoktur belgesine ilişkin taleplerinin daha hızlı ve doğru bir şekilde karşılanması, gerek Sigorta İl/Sigorta Müdürlüklerinin bu konudaki iş yoğunluğunun azaltılması, gerekse e-Devlet uygulamasının yaygınlaştırılması amacıyla “Sanal Sigorta ve e-Bildirge Uygulaması” kapsamında Sosyal Sigortalar Kurumu tarafından “e-Borcu Yoktur Projesi” geliştirilmiştir.
I - e-Borcu Yoktur Uygulaması
e-borcu yoktur uygulaması, 506 sayılı Sosyal Sigortalar Kanununa göre işyeri tescil edilmiş ve bu işyerlerinden dolayı e-bildirge kullanıcı kodu ve şifresi almış olan işverenlere, vergi kimlik numaraları anahtar olarak kullanılmak suretiyle Sigorta İl/Sigorta Müdürlüklerine gidilmesine, müdürlükler arasında yazışma yapılmasına gerek kalmadan Sosyal Sigortalar Kurumuna ait www.ssk.gov.tr adresinden borcu yoktur belgelerini istenilen gün ve saatte internet üzerinden alabilmelerine imkan sağlamaktadır.
e-borcu yoktur uygulaması kapsamında, Kurum bilgi işlem programları tarafından elektronik ortamda üretilecek olan belge ile gerçek veya tüzel kişi olan işverenler, Kamu İhale Kanunu ve uygulama yönetmelikleri uyarınca ihalelere katılabilecekler, ihaleli bir işi üstlenmişler ise hakedişlerini alabilecekler veya ihale konusu olmayan işlerde ilgili kamu kurum ve kuruluşları ile yaptıkları sözleşme veya protokoller gereği verdikleri hizmetlerin karşılığı olan ödemelerini yada aracı (taşeron) olarak faaliyette bulundukları işlerde asıl işverenden olan alacaklarını alabileceklerdir.
II - Başvuru
e-borcu yoktur uygulamasından faydalanmak isteyen gerçek veya tüzel kişi işverenler, Kurum web sitesinde yayımlanmış olan “e-Borcu Yoktur Taahhüt Belgesi” ve “e-Borcu Yoktur Başvuru Formlarını” eksiksiz ve gerçeğe uygun olarak doldurduktan sonra Kurumda tescilli işyerlerinin bulunduğu Sigorta İl/Sigorta Müdürlüklerinden herhangi birine vermek suretiyle başvuruda bulunacaklardır.
e-borcu yoktur başvurularının Kurum tarafından incelenmesi sonucunda, aktivasyon işlemi yapılan işverenler, işyerlerine ait e-bildirge kullanıcı kodu ve şifrelerini kullanarak internet üzerinden borcu yoktur belgelerini alabileceklerdir.
Öte yandan, e-borcu yoktur uygulamasından faydalanmak için tescilli işyerlerinin bulunduğu Sigorta İl/Sigorta Müdürlüklerinden herhangi birine başvuruda bulunan ve başvurulan işyeri sicil numarası üzerinden e-borcu yoktur aktivasyon işlemi yapılan işverenlerin, başvuru formlarında gerçek kişi işverenler için “3)ADINIZA SSK’DA KAYITLI DİĞER İŞYERLERİ”, tüzel kişi işverenler için “2) AYNI TÜZEL KİŞİLİK ÜNVANI İLE SSK’DA TESCİLLİ İŞYERLERİNİZ” bölümünde beyan ettikleri işyerlerinin aktivasyon işlemleri de otomatik olarak yapılacağından, bu işyerleri için ayrıca e-borcu yoktur başvurusu yapmalarına gerek bulunmamaktadır.
Bu nedenle, gerçek veya tüzel kişi olan işverenler, e-borcu yoktur uygulamasından faydalanmak için başvuruda bulundukları işyeriyle birlikte, beyan ettikleri diğer işyerleri (aynı gerçek kişi adıyla veya aynı tüzel kişilik unvanıyla Kurumda kayıtlı işyerleri ve aracısı olunan işyerleri) ile aktivasyon işleminden sonra aynı vergi kimlik numarası ile tescil edilen yeni işyerlerinden de (e-borcu yoktur başvurusunda bulunmalarına gerek olmadan) almış oldukları e-bildirge kullanıcı kodu ve şifrelerini kullanarak “e-Borcu Yoktur Belgesi Hazırlama” menüsü altında bulunan seçeneklerden e-borcu yoktur belgelerini almaları mümkün olacaktır.