Vergi Usul Kanunu uyarınca vergi mükellefleri tarafından düzenlenmesi zorunlu belgeler ile tutulmakta olan defterlere ilişkin olarak uygulamada ortaya çıkan sorunların giderilmesi ve uygulama birliğinin sağlanması amacıyla aşağıdaki açıklamaların yapılmasına ihtiyaç duyulmuştur.
A-SEVK İRSALİYESİ DÜZENLENMESİ İLE İLGİLİ HUSUSLAR:
Bakanlığımıza intikal eden olaylardan, sevk irsaliyesi düzenlenmesi hususunda bazı tereddütlerin bulunduğu tespit edilmiş olup bu tereddütleri gidermek bakımından aşağıdaki açıklamalar yapılmıştır
1-Kamu Kurum ve Kuruluşları tarafından düzenlenen sevk irsaliyeleri
Bilindiği gibi, 173 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliğinin (C) Bölümünün 1/h bendinde,- Belediye, Et ve Balık Kurumu, Orman İşletmeleri, Etibank İşletmeleri, Tekel İdareleri ve benzeri kamu kurum ve kuruluşlarınca satılan çeşitli mamullerin sevkıyatında sevk için düzenlenen belgelerde malın cinsi, miktarı, alıcının adı ve soyadı veya varsa ticaret unvanı, vergi dairesi ve hesap numarasının bulunması halinde bu belgelerin sevk irsaliyesi olarak kabul edileceği ve Vergi Usul Kanunu uyarınca düzenlenecek olan sevk irsaliyesinin ayrıca aranmayacağı açıklanmıştır.
Aynı bentte, keza Maden Kanununa göre maden şevkine ilişkin düzenlenen belgeler ile uluslararası taşımacılıkta kullanılan hamule senedi, konşimento gibi belgelerin ve gümrük giriş, çıkışlarında nakil vasıtalarındaki malların mevcudu tespit edilip mühürlendikten sonra Gümrük idarelerince verilen resmi belgelerin de sevk irsaliyesi olarak kabul edileceği belirlenmiştir.
Ancak Bakanlığımıza yapılan başvurulardan. Belediyeden, Et ve Balık Kurumundan, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından, Etibank İşletmelerinden, Orman İşletmelerinden veya buna benzer kurum ve kuruluşlardan satın alınan çeşitli mamullere ilişkin düzenlenen belgeler, Maden Kanununa göre tanzim olunan maden sevk fişi veya Orman İşletmeleri tarafından düzenlenen nakliye teskereleri veyahut buna benzer belgeler ile alınan ürünün taşınması sırasında malı taşıyan mükelleflerden ayrıca sevk irsaliyesi de düzenlemelerinin istenildiği anlaşılmıştır.
Yukarıdaki açıklamalardan da anlaşılacağı üzere, maden sevkiyatlarında, Maden Kanununa göre düzenlenen maden sevk fişi, uluslararası taşımacılıkta kullanılan hamule senedi, konşimento gibi belgeler, gümrük girişi sırasında Gümrük İdarelerince düzenlenip verilen resmi belgeler. Orman İdarelerince düzenlenen nakliye teskereleri ve buna benzer belgeler, alınan ürünün alıcı veya satıcı tarafından taşınıp taşınmadığına bakılmaksızın sevk irsaliyesi olarak kabul edilecek ve satın aldığı malı kendi araçlarıyla taşıyan veya bir nakliyeciye taşıttıranlardan ayrıca sevk irsaliyesi düzenlemesi istenmeyecektir.
Ancak, yukarıda sayılan kurumlardan satın alınan ve bu kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle sevk edilen emtianın mükellefin iş yerine gelmesinden sonraki taşıma işlemlerinde, sevk irsaliyesi düzenlenmesi ve taşıma sırasında taşıtta bulundurulması zorunludur.
2-Sevk irsaliyesinin düzenlenmesinden sonra emtianın sevk edilmesi
Mükellefler tarafından Bakanlığımıza yapılan başvurularda, yoğun sevkiyat programları dolayısıyla sevk irsaliyelerinde yazılı emtiaların aynı gün sevk edilemediği ve sevk irsaliyelerinin düzenleme tarihi ile malın fiili sevk tarihi arasında farklılıklar olduğu ve bu nedenle de yapılan denetimler sonucu adlarına ceza kesildiği bildirilmektedir.
Sevk irsaliyelerinde Vergi Usul Kanununun 230 ve 231 inci maddelerinde yer alan bilgilerin bulunması zorunlu olduğundan, sevk irsaliyesinde düzenlenme tarihinin mutlaka bulunması gerekmektedir.
Bu Genel Tebliğ ile 213 sayılı Vergi Usul Kanununun mükerrer 227 ve 257 nci maddelerinin Bakanlığımıza verdiği yetkiye dayanılarak, sevk irsaliyelerinde tanzim tarihi yanında ayrıca bir sevk tarihinin yer alması uygun görülmüştür.
Buna göre, tanzim tarihi ile fiili sevk tarihi sevk irsaliyeleri üzerinde ayrı ayrı yer alacaktır. Tanzim tarihi ile sevk tarihinin aynı gün olması halinde de bu tarihler ayrı ayrı kaydedilecek, herhangi birine yer verilmeksizin düzenlenen sevk irsaliyeleri hiç düzenlenmemiş sayılarak özel usulsüzlük cezası kesilecek ve bu tespitler işyeri kapatma cezasının uygulanmasında dikkate alınacaktır.
Sevk irsaliyesinin merkezde bilgisayarla düzenlenmesi ve düzenlenme tarihinden sonra emtianın sevk edilecek olması halinde, fiili sevk tarihi bu belge üzerine elle yazılabilecektir. Ayrıca, bu Genel Tebliğin yayımı tarihinden önce bastırılan veya tasdik ettirilen sevk irsaliyelerinin mevcutları tükenene kadar fiili sevk tarihinin elle yazılmak suretiyle kullanılması mümkün bulunmaktadır.
B-YURT DIŞINDA FAALİYETTE BULUNAN MÛKELLEFLERE YAPTIRILAN İŞ VE HİZMETLER KARŞILlĞINDA ALINAN BELGELERLE İLGİLİ İŞLEMLER: