Hidrometrik Ölçüm Yönergesi

Bir yandan artan dünya nüfusu ve sanayideki gelişmeler sebebiyle su kaynakları üzerindeki baskı gittikçe artmakta, diğer yandan ise son yıllarda iklim değişikliğinin olumsuz etkileri görülmekte, çevre kirliliği gibi faktörlerin de etkisiyle mevcut kullanılabilir su kaynaklarının doğal dengesi hızlı bir şekilde bozulmaktadır.

Akarsu havzalarında istenilen yerde ve istenilen zamanda ihtiyaç-kaynak dengesinin kurulabilmesine yönelik, sulama, sanayi suyu temini, içme ve kullanma suyu, taşkın koruma ve enerji amacıyla, su kaynaklarının optimum planlanması ve rasyonel yönetimi için öncelikli olarak gerek nitelik ve gerekse nicelik yönünden doğru ve güvenilir Hidrometri verilerine ihtiyaç duyulmaktadır.

İşte var olan bu gerçekle hidrometri çalışmalarındaki, değerlendirme süreçlerinde değişen teknolojik gelişmeleri ve koşulları yakından izleyebilen mühendislerle beraber kalifiye su ölçüm teknisyenlerinin olması önem arz etmektedir.

Bu durumda, Hidrometri çalışmalarda temel esas ve usullerin belirlenmesi, bu konuda birliktelik sağlanması ve hizmet içi eğitimlerde kalifiye personel yetiştirme, geliştirme ve uygulamalarda yardımcı olması amacı ile bir “Yönerge” hazırlanması ihtiyacı ortaya çıkmıştır.

Hidrometri çalışmalarında bütün ilgililere yardımcı olacak, rehber görevi yapacak bu yönergenin hazırlanmasında emeği geçen ve katkı sunan tüm DSİ çalışanlarına teşekkürlerimi sunarım.

BİRİNCİ BÖLÜM

Giriş

Amaç

(1) Bu Yönergenin amacı; yüzeysel suların potansiyelini belirlemek amacıyla yapılan hidrometrik çalışmalarında izlenecek usul ve esasları belirleyerek çalışmalarda standardizasyonu sağlamaktır.

Kapsam

(1) Bu Yönerge, hidrometri çalışmalarında kullanılmak üzere, hidrometrik ölçümlerin yapılacağı alanların/kesitlerin seçimi, periyodu, metodolojisi ve kullanım ekipmanlarının belirlenmesi, ölçülerin değerlendirilmesi ve analizine ilişkin hususları kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönerge, 10/07/2018 tarihli ve 1 sayılı Cumhurbaşkanlığı Teşkilatı Hakkında Cumhurbaşkanlığı Kararnamesinin 410 uncu ve 421 inci maddeleri ile 11/2/2014 tarihli ve 28910 sayılı Yüzeysel Sular ve Yeraltı Sularının İzlenmesine Dair Yönetmeliğin 23 üncü maddesinin onuncu fıkrasına dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönergede geçen;

Hidroloji: Yerkürede suyun oluşumunu, dağılımını, fiziksel ve kimyasal özelliklerini inceleyen bilim dalıdır.

Hidrometri: Yağış miktarı, yeraltı sularının özellikleri, yüzey suları akışı ve genelde su niteliği gibi hidrolojik çevrim içindeki değişkenleri inceleyen bilim dalıdır.

Akım (Akarsu) Gözlem İstasyonu (AGİ): Akarsu üzerinde belirli noktalarda inşa edilen, sabit bir röpere göre su yüzeyi seviyesinin günlük veya sürekli olarak kaydedildiği, akış hızının ve debisinin periyodik olarak ölçüldüğü tesislerdir.

Göl Gözlem İstasyonu (GGİ): Baraj ve doğal göllerde, belirli bir zaman süreci içinde, eşel ve elektronik seviye kaydedici aletler ile ulusal kota bağlı olarak su seviye değişimlerinin izlenmesini sağlayan tesisleredir.

Kar Gözlem İstasyonu (KGİ): Bulunduğu alanı kar örtüsü açısından temsil eden, kar derinliği ve kar su eşdeğeri ile diğer gerekli meteorolojik parametrelerin manuel veya otomatik olarak ölçüldüğü sabit gözlem ve ölçüm yerleridir.

Debi (mt/sn): Akarsularda belirli bir en kesitten birim zamanda geçen suyun miktarıdır.

Debi Ölçümü: Akarsularda belirli bir en kesitten birim zamanda geçen su miktarının anlık ölçüm ile belirleme çalışmasıdır.

Debi Ölçüm Notları Formu: Debi ölçümü çalışmasında ölçüm ekibi tarafından ölçüm parametreleri ve su ile ilgili ilave bilgileri kapsayan, sonuç bilgilerinin yazıldığı standart formdur.

Ayaklı Kren: Debi ölçümlerinin ölçüm köprüsü üzerinden askıdan yapıldığı durumda kullanılan yardımcı ekipmandır.

Oto Kren: Debi ölçümlerinin karayolu köprüsü üzerinden yapıldığı durumda kullanılan ve arazi araçları üzerine monte edilen yardımcı ekipmandır.

Açı Ölçer: askı noktasına bağlanarak, askı noktasından tabana dik ve askı noktasından, ağırlığın mansaba sürüklendiği noktaya olan açı değerini gösteren alettir.

İki cins açıölçer aleti vardır.

1) Sıvılı açıölçerler: Teker şeklinde metalden veya sarıdan döküm olarak imal edilmiş, üzerinde açı değerleri beşer derece ara ile yazılmış, plastik hortum içine sıvı doldurularak kenarındaki oyuğa yerleştirilmiştir. Açıölçer ortasındaki delikten askı noktasına takılır. Bir kenarındaki kol, askı teline dayanır. Askı teli düşeyde dik dururken açı sıfırdır. Tel açı yaptıkça açıölçer hareket ederek açı değerini gösterir. Sağa sola her iki tarafa da çalışır. En fazla askıdan krenlerde kullanılır.