Bireysel Kredilerle Bağlantılı Sigortalar Uygulama Esasları Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

(1) Bu Yönetmeliğin amacı, kredi kuruluşları tarafından verilen bireysel kredilerle bağlantılı olan zorunlu veya ihtiyari sigorta ürünlerinin sunumunda birlik ve güvenilirliği sağlamak, ilgililerin hak ve menfaatlerini korumak ve verilecek hizmete ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

(1) Bu Yönetmelik, Türkiye’de faaliyet gösteren her türlü kredi kuruluşunun sağladığı bireysel kredilerle bağlantılı yaptırılan ihtiyari veya zorunlu sigortaları ve bu sigortalar dâhilinde verilecek teminatları kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 13, 23 ve 32 nci maddeleri ile 6/12/2012 tarihli ve 6362 sayılı Sermaye Piyasası Kanununun 57 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmeliğin uygulamasında;

a) Dain-i mürtehin: Kredinin geri ödenmeme riskini ortadan kaldırmak amacıyla yaptırılan sigortalarda, riskin gerçekleşmesi üzerine ödenecek olan tazminat tutarı üzerinde öncelikli hak sahibi olan gerçek veya tüzel kişiyi,

b) Grup sigortası: Bir sözleşme kapsamında bir grup insanın sigortalanmasını,

c) İhtiyari sigorta: Bireysel kredi işlemleriyle ilgili olarak yapılması taraflarca kabul edilen sigortaları,

ç) Kanun: 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununu,

d) Katılım sertifikası: Grup sigortalarında, sigortalının haklarının niteliğini belirten ve bu hak sahipliğini belgelendirmesine yarayan, sigorta sözleşmesinin bir özeti şeklinde düzenlenen belgeyi,

e) Kredi: Kredi kuruluşları tarafından verilen ve ticari nitelik taşımayan bireysel krediyi,

f) Kredi kuruluşu: Türkiye’de faaliyet gösteren ve kredi sağlayan banka, finansman şirketi ve benzeri kredi kullandırmaya yetkili diğer kuruluşları,

g) Lehtar: Sigorta sözleşmesine taraf olmamakla beraber lehine sigorta sözleşmesi yapılan ve riskin gerçekleşmesi hâlinde kural olarak sigorta tazminatını sigortacıdan isteme hakkına sahip olan gerçek veya tüzel kişi veya kişileri,

ğ) Sigorta: Kredi kullanımı ve kredi konusu ile bağlantılı olan ihtiyari ve zorunlu sigortaları,

h) Sigorta ettiren: Sigortacı ile sigorta sözleşmesi akdederek sigortalının menfaatini sigortacı nezdinde teminat altına alan kişiyi,

ı) Sigortalı: Kredinin geri ödenmemesine neden olabilecek riskleri üzerine sigorta sözleşmesi yapılan kişiyi,

i) Şirket: Türkiye’de kurulmuş sigorta ve emeklilik şirketleri ile yabancı sigorta şirketlerinin Türkiye’deki teşkilatını,

j) Zorunlu sigorta: 5684 sayılı Kanunun 13 üncü maddesi kapsamında veya ilgili diğer kanunlar ile ihdas edilen zorunlu sigortaları,

k) Kalıcı veri saklayıcısı: Sigorta ettirenin, sigortalının ve sigortadan faydalanacak kişilerin gönderdiği veya kendisine gönderilen bilgiyi, bu bilginin amacına uygun olarak makul bir süre incelemesine elverecek şekilde kaydedilmesini ve değiştirilmeden kopyalanmasını sağlayan ve bu bilgiye aynen ulaşılmasına imkân veren kısa mesaj, elektronik posta, internet, mobil uygulama, disk, CD, DVD, hafıza kartı ile Sigorta Bilgi ve Gözetim Merkezi üzerinden veya e-Devlet üzerinden kurulacak yapı ve benzeri her türlü araç veya ortamı,

l) Kurum: Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Sigorta Türleri ve Esasları

Zorunlu sigortalar

(1) Kredi kuruluşları verdikleri kredilerle ilgili olarak kredi kullandırılması esnasında, zorunlu sigortaların yaptırılması hususunu kontrol eder.

İhtiyari sigortalar

(1) Kredi ile bağlantılı olarak yapılacak ihtiyari sigortalarda, kredi ilgilisinin menfaatinin sigorta edilmesi, sigorta sözleşmesi ile sunulan teminatların kredi konusu ve kredi kullananın ihtiyaçları ile uyumlu olması esastır.

Bilgilendirme yükümlülüğü

(1) Kredi ile bağlantılı olarak yapılacak sigortalar konusunda, kredi sözleşmesi yapılmadan önce, kredi kuruluşu tarafından kredi kullanana bilgi verilir. Söz konusu bilginin verilmesine ilişkin usul ve esaslar Kurumca tespit edilir.

(2) Kredi kuruluşunun aracı olduğu kredi bağlantılı sigorta sözleşmelerine ilişkin bilgilendirme yazılı olarak yapılır. Kredi kullanan tarafından imzalanan bilgilendirme metninin bir örneği kredi kuruluşu veya şirket tarafından saklanır.

(3) Ancak, kişilerin fiziki olarak karşı karşıya gelmesinin söz konusu olmadığı hallerde veya işin mahiyetinin gerektirdiği durumlarda kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla veya görüşmenin manyetik veya dijital ortamda kayıt altına alınması kaydıyla çağrı merkezi veya telefon aracılığıyla bilgilendirme yapılabilir. Bu durumda, ispat yükümlülüğü kredi kuruluşuna aittir.

(4) Kredi kuruluşunun aracı olduğu kredi bağlantılı sigortalarda verilecek olan bilgilendirme metninin şekil ve asgari içeriği ile yapılacak diğer bilgilendirmelerin içeriği Kurumca belirlenir.

(5) Şirket, kredi kuruluşunun bu Yönetmelik kapsamındaki bilgilendirme yükümlülüğünü gereği gibi yerine getirmesini temin etmek üzere her türlü tedbiri alır.

(6) Kredi kuruluşunun aracı olduğu kredi bağlantılı sigortalarda 14/2/2020 tarihli ve 31039 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik kapsamında düzenlenen bilgilendirme metinleri verilmez. Kredi kuruluşunun aracı olmadığı poliçelerde Sigorta Sözleşmelerinde Bilgilendirmeye İlişkin Yönetmelik kapsamında işlem tesis edilir.

(7) Sigorta sözleşmesinin akdi sonrasında; kredi kuruluşu tarafından kredi kullanan kişiye ilgili sigorta sözleşmesine ilişkin mevzuattan kaynaklı hakları konusunda poliçenin yürürlüğe girmesiyle eş zamanlı olarak kısa mesaj veya Kurumca belirlenecek iletişim araçları ile bilgi verilir. Bu fıkra uyarınca yapılacak bilgilendirmelerin usul ve esasları Kurum tarafından belirlenir.

Katılım sertifikası veya poliçenin verilmesi

(1) Kredi kuruluşunun aracı olduğu kredi bağlantılı sigorta sözleşmelerinde, poliçe veya katılım sertifikasının bir örneği kredi kuruluşu tarafından kredi kullanana verilir.

(2) Katılım sertifikası veya poliçe imza karşılığı verilir, imzalı bir örneği kredi kuruluşunda veya şirkette saklanır.

(3) Ancak; kişilerin fizikî olarak karşı karşıya gelmesinin söz konusu olmadığı hallerde veya işin mahiyetinin gerektirdiği durumlarda kalıcı veri saklayıcısı aracılığı ile sözleşmenin yapılmasından itibaren on beş gün içinde katılım sertifikası veya poliçe verilebilir. Bu durumda, ispat yükümlülüğü kredi kuruluşuna aittir.

Katılım sertifikası ve poliçenin içeriği

(1) Kredi kuruluşunun aracı olduğu kredi bağlantılı sigorta sözleşmelerinde verilecek olan katılım sertifikası veya poliçenin asgari olarak aşağıda yazılı hususları içermesi gerekmektedir.

a) Kredi kuruluşunun, şirketin, sigorta ettirenin, sigortalının ve varsa lehtarların adı, soyadı veya ticaret unvanı ve iletişim bilgileri,

b) Sigortanın türü, başlangıç ve bitiş tarihleri, sigorta ile sağlanan teminatlar ve tutarları ile varsa muafiyetler,

c) Sigorta priminin miktarı,

ç) Sigorta priminin bir defada peşin olarak tahsil edilmediği durumlarda, taksitlerin ödenme dönemleri ve tahsil yöntemi,

d) Riskin gerçekleşmesi durumunda nereye, hangi belgelerle ve hangi sürede başvurulacağı,

e) Şikâyet ve bilgi talepleri ile şirketin Sigorta Tahkim Komisyonuna üyeliğine ilişkin bilgiler,

f) Kurumca belirlenecek diğer hususlar.

(2) Şirket, kredi kuruluşunun 8 inci ve 9 uncu maddeler kapsamındaki yükümlülüklerini gereği gibi yerine getirmesini temin etmek üzere her türlü tedbiri alır.

Teminat tutarı ve sigorta süresi

(1) Kredi bağlantılı yapılan meblağ sigortalarının kredi kalan borç tutarıyla uyumlu olmasını teminen; sigorta teminat tutarları, sigorta konusuna dâhil olan anapara ile faiz ve benzeri fer’i yükümlülükler de dikkate alınarak, yıllık azalan tutarlı veya aylık, üç aylık gibi kredi borcu ödeme periyoduna bağlı azalan tutarlı şekilde belirlenir.

(2) Kredi bağlantılı yapılan meblağ sigortaları, sigorta süresi kredi vadesine uyumlu olacak biçimde uzun süreli veya yenilemeli şekilde akdedilir. Sigorta süresinin kredi vadesine eşit olmadığı ve yenilemeli şekilde akdedilen sigortalarda; son yenileme döneminde kredi vadesinin bitimine kalan süre dikkate alınarak kredi vadesiyle sigorta süresinin uyumlu olmasını teminen, bir yıldan kısa süreli sigorta sözleşmeleri düzenlenir.

(3) Kredi bağlantılı yapılan meblağ sigortalarında kredi borcunun belirlenen vadeden önce geri ödenmesi veya kredi borç yapısında değişiklik olması durumlarında, kredi kullananın kredi kuruluşu tarafından bilgilendirilmesi ve onayının alınması koşuluyla; poliçe mevcut koşullarıyla devam ettirilebilir, sonlandırılabilir veya kredi borç yapısında gerçekleştirilen değişikliğe göre mevcut sigorta poliçesi teminat tutarları ve sigorta süresi revize edilebilir.

(4) Konut finansmanı kapsamında kullandırılan kredilerle ilgili olarak kredi konusu konut için yapılan sigortanın bedeli kredi tutarından bağımsızdır. Bu sigortalarda, sigorta bedeli konutun yeniden yapım maliyeti esas alınarak belirlenir, ancak bu maliyetin tespitinde arsa değeri dikkate alınmaz.

Poliçe ibrazı, prim hesabı ve iadesi

(1) Kredi kullananın; ihtiyacı, kredi tutarı ve süresiyle uyumlu ve dain-i mürtehini kredi kuruluşu olan başka bir sigorta poliçesini, mevcut poliçenin veya katılım sertifikasının başlangıç tarihinden itibaren bir ay içinde kredi kuruluşuna ibraz etmesi durumunda; mevcut poliçe veya katılım sertifikası, başlangıç tarihinden itibaren iptal edilir ve ödenen primler ibraz tarihinden itibaren beş iş günü içinde kesintisiz olarak iade edilir. Aynı koşulların sağlanması kaydıyla sonraki tarihlerde yapılacak iptal taleplerinde gün esası üzerinden prim iadesi yapılarak veya ayrılma değeri ödenerek poliçe sonlandırılır ve ödemeler aynı süre içinde yapılır. 13/1/2011 tarihli ve 6102 sayılı Türk Ticaret Kanununun ilgili maddeleri ve zorunlu sigortaların sonlandırılmasına ilişkin hükümler saklıdır.

(2) Birinci fıkrada belirtilen esaslar, kredi vadesi boyunca yapılacak yenilemeler için de geçerlidir.

(3) Bu Yönetmelik kapsamında yapılan hayat sigortalarında risk primi hesabında gerçek yaş veya ortalama yaş kullanılabilir.

Yenileme ve bildirim

(1) Kredi bağlantılı sigortalarda, kredi vadesi boyunca, yenileme sorumluluğu kredi kullanana, sigorta sözleşmesinin yenilenmesine ilişkin bildirim yapma sorumluluğu ise kredi kuruluşuna aittir.

(2) Kredi kuruluşu, sigorta sözleşmesinin yenileme döneminin geldiğine ilişkin kredi kullanana yapılacak bildirimi poliçenin vade sonu tarihinden on beş iş günü öncesinde gerçekleştirir.

(3) Kredi kuruluşu, sigorta sözleşmesinin yenilenip yenilenmediğine ilişkin kredi kullanana yapılacak bildirimi, yenileme yapıldıysa yenilenen poliçenin vade başlangıcından itibaren, yenileme yapılmadıysa mevcut poliçenin vade sonu tarihinden itibaren beş iş günü içinde gerçekleştirir.

(4) Kredi kullanan veya şirket tarafından yenileme yapılmasına ilişkin taahhüt verilmiş olması, kredi kuruluşunun yenilemeye ilişkin bildirim yapma yükümlülüklerini ortadan kaldırmaz.

(5) Kredi kullananın sigortanın yapılması için verdiği teklifnamenin reddedilmesi, sigorta sözleşmesi şartlarında değişiklik yapılması, sigortanın herhangi bir nedenle sona ermesi veya prim ödemesinden muaf sigorta haline gelmesi durumlarında, söz konusu işlemin gerçekleştirildiği günden itibaren beş iş günü içinde, kredi kuruluşu tarafından kredi kullanana bildirim yapılır.

(6) Kredi kuruluşu tarafından bu Yönetmelik kapsamında yapılması gereken bildirimlere ilişkin usul ve esaslar Kurumca tespit edilir. Bildirimlerin zamanında ve gereği gibi yapıldığının ispatı kredi kuruluşuna aittir.

(7) Yenilemelerde, bu Yönetmeliğin 7 nci maddesinde düzenlenen bilgilendirme metninin verilmesine gerek bulunmamaktadır. Ancak, bu Yönetmeliğin 8 inci maddesi hükümleri kapsamında katılım sertifikası veya poliçe verilir.

İyi niyet

(1) Kredi kullananın yazılı veya kalıcı veri saklayıcısı aracılığıyla açık talebi olmaksızın kredi ile ilgili sigorta yaptırılamaz. Kredi kullananın sigorta şirketini seçme hakkı sınırlandırılamaz. Krediyle bağlantılı sigortalarda; kredi kullananın sigorta yaptırmak istemesi hâlinde, istediği sigorta şirketinden sağladığı, kredi tutarı ve süresiyle uyumlu ve dain-i mürtehini kredi kuruluşu olan sigorta poliçesi kredi kuruluşu tarafından kabul edilmek zorundadır. Sigorta sözleşmesine veya kredi sözleşmesine sigortanın belirli bir sigorta şirketine yaptırılmasına ilişkin konan her türlü şart hükümsüzdür.

(2) Kredi ile bağlantılı ihtiyari sigortalarda, şirketin risk kabul politikası kapsamında belirlenen yenileme kriterleri kredi vadesi süresince kredi kullanan aleyhine değiştirilemez. Şirketin, risk kabul politikası kapsamında sağlık beyanı alması durumunda, yazılı ve sözlü soruların sigortalı tarafından cevaplanması gerekir.

(3) Sağlık beyanı alınması durumunda, sigorta şirketi tarafından poliçe vadesinden başlamak üzere bir ay içinde kredi kullananın sağlık durumuna ilişkin olarak ön inceleme yapılabilir. Bu fıkrada belirtilen süre zarfında, sağlık durumuna ilişkin ön inceleme yapılmaması veya 6102 sayılı Kanunun beyan yükümlüğüne ilişkin hükümleri doğrultusunda sözleşmeden cayılmaması durumunda, sigorta şirketi sözleşmenin yapılması sırasındaki beyan yükümlülüğünün kasıtlı bir şekilde ihlal edildiğini ileri süremez. Bu madde kapsamında yapılacak incelemeye ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir.

(4) Üçüncü fıkra uyarınca sağlık verisine ulaşılamaması durumunda, sağlık durumu hakkında ön inceleme yapılamayacağından, sigorta şirketinin ön inceleme kapsamındaki sorumluluğu doğmaz.

(5) Kredi kullanan, sigorta sözleşmesini sona erdirmek için sözleşmenin tesis edilmesini sağlayan yöntemden daha ağır koşullar içeren bir yöntem kullanmak zorunda bırakılamaz.

Hakların kullanımı

(1) Dain-i mürtehin bulunan sigorta poliçelerine yönelik; cayma ve iştira talepleri dain-i mürtehinin her defasında, tercihine göre yazılı olarak veya kalıcı veri saklayıcısı vasıtası ile bilgilendirildiği günü izleyen beşinci iş gününün sonunda sonuç doğurur.

(2) Birinci fıkraya ilişkin işlemlerde bu Yönetmeliğin 11 inci maddesi, 6102 sayılı Kanunun ilgili maddeleri ve zorunlu sigortaların sonlandırılmasına ilişkin hükümler ile sigortacılık mevzuatında yer alan özel düzenlemeler saklıdır. Bu düzenlemelerde hüküm bulunmayan hallerde 22/11/2001 tarihli ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun ilgili hükümleri dikkate alınır.

(3) Bu maddenin uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar Kurumca belirlenir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Düzenleyici işlemler

(1) Kurum, bu Yönetmeliğin uygulanmasına ilişkin usul ve esasları belirlemeye yetkilidir.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

(1) 17/1/2009 tarihli ve 27113 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Bireysel Kredilerle Bağlantılı Sigortalar Uygulama Esasları Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Geçiş hükümleri

(1) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce akdedilmiş olan kredi bağlantılı ve uzun süreli sigorta sözleşmeleri için bu Yönetmelik kapsamında düzenlenmiş olan bilgilendirme metni, katılım sertifikası veya poliçe verilmesine gerek yoktur.

(2) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce akdedilmiş olan kredi bağlantılı ve yenilemeli sigorta sözleşmeleri, Yönetmeliğin yürürlük tarihi sonrasındaki ilk yenileme dönemi itibarıyla bu Yönetmelik kapsamında değerlendirilir. Ancak, bilgilendirme metni verilmesine gerek yoktur.

(3) Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce akdedilmiş olan meblağ sigortalarının, kredi kalan borç tutarı ve kredi vadesi yönünden, en geç bir sonraki yenileme döneminde bağlantılı oldukları tüketici kredisi ve konut finansmanı sözleşmeleriyle uyumlandırılması gerekmektedir. Kredi vadesi ile sigorta süresi uyumlu olmayan yenilemeli veya uzun süreli sigorta sözleşmelerinin, diğer gereklilikler saklı kalmak üzere, kredi vadesi sona erdiğinde, sigortalının talebi durumunda, prim iadesi yapılarak veya ayrılma değeri ödenerek sonlandırılması gerekmektedir.

Yürürlük

(1) Bu Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinin üçüncü fıkrası yayımı tarihinde, diğer maddeleri ise yayımı tarihinden 6 ay sonra yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı yürütür.