4/7346 Askerî Merasim ve Protokol Talimatnamesi

BİRİNCİ BÖLÜM

KARA

UMUMÎ HÜKÜMLER

Bu Talimatnamenin birinci bölümü karada, ikinci bölümü denizde askerî merasim ve protokol işlerinin ne şekilde tertip, tanzim ve yürütüleceğini ifade eder.

Bu Talimatnamede yazılan veya hususi emirle yaptırılacak askerî merasimin kanun, kararname ve talimatnameler dairesinde tertip ve tanzimi işi ile Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığı vazifelidir.

Ecnebilerle yapılacak temaslarda, memleketimize ziyarette ve vazife maksadı ile gelen ve kendilerine askerî merasim yapılması gereken yabancı devlet ve askerî erkânına yapılacak bilûmum askerî merasim, Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti İstihbarat Başkanlığınca, mevcut mevzuat hükümlerine göre ve lüzumunda Hariciye Vekâletiyle de işbirliği yapılmak suretiyle tertip ve tanzim olunur.

Hükümet Merkezinden başka yerlerde bu vazife, mahallin en büyük kumandanı tarafından kadrolarında bu işle tavzif edilmiş şubesi veya kısmı bulunan karargâhlarda bu şube veya kısımdan, kadrosunda bu işle tavzif edilmiş şube veya kısmı bulunmayan birlik, müessese ve okullarda seçilecek bir subay tarafından esas vazifesine ek olarak yapılır. Bu subaya protokol subayı denir.

Hususi bir emir verilmedikçe; güneş battıktan sonra ve daha üst rütbelinin bulunduğu yerlerde karşılama ve uğurlamalarda askeri merasim yapılmaz.

Askeri Merasim ve Protokol Talimatnamesi hükümleri, jandarma ve gümrük birliklerinde de aynen tatbik edilir.

Hudut muhafaza birlikleri ile sabit jandarma ve gümrük kıtaları toplanarak merasime iştirak ettirilmezler.

Merasimde, resmî ziyafetlerde askerî ve mülki protokol dereceleri aşağıda gösterilmiştir. Tebriklerde; ordu mensupları için kara, deniz, hava, jandarma ve gümrük sırası içerisinde rütbe ve muadili sınıf askerî memur ve kıdem, ziyafetlerde ise; tebriklerde gösterilen sıra gözetilmeden rütbe ve muadili askerî memur ve kıdem esas tutulur.

Askerî ve mülki erkânın birlikte bulunacakları ziyafetlerde barem derecesi esas ve aynı derecede bulunanlar arasında Ordu mensupları önde tutulur.

Vali ve kaymakamlar memuriyetleri dışında iken bulunacakları ziyafetlerde en büyük mülkiye memuru olarak bulundukları takdirde bundan müstesnadırlar.

ASKERİ PROTOKOL SIRASI

1. Tümgeneral - tümamiral; maraşal - büyükamiral, muadili as.me.

2. Tuğgeneral - tuğamiral ve muadili askerî memur.

3. Albay ve muadili askerî memur.

4. Yarbay ve muadili askerî memurlar

5. Binbaşı ve muadili askerî memurlar.

6. Yüzbaşı ve muadili askerî memurlar

7. Üsteğmen ve muadili askerî memurlar

8. Teğmen ve muadili askerî memurlar

9. Asteğmen ve muadili askerî memurlar

Umumi protokol sırası:

1. Vekiller

2. Mebuslar

3. Ordu erkânı, mâlûlgaziler ve Türkiye Eski Muharipler Birliği temsilcileri

4. Mahkemei Temyiz

5. Devlet Şûrası

6. Divanı Muhasebat

7. Üniversite mensupları

8. Başvekâlet mensupları

9. Devlet Bakanlığı ve Milletlerarası İktisadi İş Birliği Teşkilâtı

10. Adliye Vekâleti ve Baro Reisliği

11. Dahiliye Vekâleti

12. Hariciye Vekâleti

13. Maliye Vekâleti

14. Maarif Vekâleti

15. Nafıa Vekâleti

16. İktisat ve Ticaret Vekâleti

17. Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti

18. Gümrük ve İnhisarlar Vekâleti

19. Ziraat Vekâleti

20. Münakalât Vekâleti

21. Çalışma Vekâleti

22. İşletmeler Vekâleti ve bu Vekâlete bağlı müstakil umum müdürlükler ve müesseseler erkânı

23. Ankara Vilâyeti erkânı ve Vilâyet Meclisi âzaları

24. Ankara Belediye erkânı

25. Siyasi parti temsilcileri (Mülki idare makamlarınca tesbit edilen sıraya göre)

26. Resmî ve hususi bankalar

27. Diğer sivil teşekküller (Alfabe sırasına göre)

28. Bu tebrikât sonunda kordiplomatik (Hariciye Vekâleti Protokol Umum Müdürlüğünce tesbit edilen sıraya göre tebrikâtta bulunurlar.)

Umumi protokol sırası Hükümet Merkezine göre tertip edilmiştir. Hariç garnizonlarda bu husus buna kıyasen yapılır.

BİRİNCİ FASIL

Resmi kabul ve ziyaretler

Reisicumhurun huzurlarına çıkış:

a. Kuvvetler kumandanları, ordu kumandanı veya müfettişleri, kolordu, donanma, tümen, müstahkem mevki, tugay ve bu makamdaki rütbelilere eşit rütbe sahipleri, aşağıdaki hallerde istizandan sonra Reisicumhurun huzurlarına kabul olunurlar, istizan Millî Müdafaa Vekâleti ve Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığınca Riyaseticumhur Umumi Kâtipliği delâleti ile yapılır. Ve kabul edilecek ziyaretçiye bildirilir.

(1) Hükümet merkezinde rütbe ve memuriyeti terfi ettirilenler,

(2) Hükümet Merkezinde iken harice nakil edilenler,

(3) Hükümet Merkezine tâyin suretiyle gelenler,

(4) Vazife dolayısiyle Hükümet Merkezine bağlı olmayıp dışardan vazife ile gelenler.

Reisicumhur Hükümet Merkezinde bulunmadığı zamanlarda ayrılanlarla yeni gelenler, Reisicumhur makamını ziyaretle Defteri Mahsusu imzalar ve ziyaret sebeplerini yazarlar.

b. Reisicumhur; garnizondaki subayları kabul etmek isterse, Hükümet Merkezinde Milli Müdafaa Vekili veya Erkânıharbiyei Umumiye Reisi tarafından, hariç garnizonlarda ise en büyük rütbeli kumandan tarafından takdim olunurlar.

c. Reisicumhurun resmi kabullerinde merasim kıyafetiyle bulunulur.

Millî Müdafaa Vekili ve Erkânıharbiyei Umumiye Reisi tarafından yapılacak resmi kabuller;

Hususi kulem müdürlüğü veya emir subayı delâletiyle tâyin edilecek gün ve saatte yapılır. Bu zaman, hususi kalem müdürü veya emir subayı tarafından kabul edilecek zata bildirilir. Kıyafet; uzun ceket, düz pantolondur.

Bu esasa göre aşağıda yazılı zevat Millî Müdafaa Vekilini ve Erkânıharbıyei Umumiye Reisini ziyaret ederler.

a. Millî Müdafaa Vekâleti ve Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti teşkilâtı şube müdürlükleri ile kuvvetler kumandanlıkları daire başkanları ve grup başkanları ile muavinleri ile daha üst makamlara tâyin suretiyle gelenler ve bu vazifelerden tâyin suretiyle ayrılardan

b. Hükümet Merkezine tâyin edilerek gelen alay ve daha yukarı kademe kumandanları ile, bu makamlardaki rütbe sahiplerine eşit rütbe taşıyan müessese âmirleri ve okul kumandanları,

c. Hükümet Merkezine vazife ile gelen general ve amiraller,

Hükümet Merkezindeki bilûmum birlik, müessese ve okullara tâyin edilerek gelenler veyahut tâyin edilerek ayrılanlardan yarbay ve muadili askerî memurlar (Dâhil) daha küçük rütbe sahipleri, kendi rütbelerinden iki dereceye kadar üst âmirlerini ziyaret ederler.

Millî Müdafaa Vekili ve Erkânıharbiyei Umumiye Reisini ziyaret etmek isteyen basın mensuplarının ziyaretleri Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bürosu tarafından diğer sivil zevatın ziyaretleri hususi kalem müdürleri veya emir subayları tarafından tertip ve tanzim olunur.

Hükümet Merkezi haricindeki garnizonlara gelen veya ayrılan ordu mensuplarından alay ve daha büyük birlik kumandanları ile bu rütbelere eşit diğer rütbe sahipleri ve muadilleri o garnizondaki en büyük üste kadar, diğerleri de kendi rütbelerinin iki derece üstüne kadar o garnizonda bulunan üstlerini makamlarında ziyaret ederler.

Bir mevkie tâyin edilen veya o mevkiden ayrılan en büyük rütbeli kumandan, müessese âmiri garnizon ve jandarma kumandanları mahallin en büyük mülkiye âmirine resmî ziyaret yaparlar.

Umumiyetle bu ziyaretler o mahalle varış tarihinden itibaren (48) saat içinde yapılır. İadeyi ziyaretin de ziyaret tarihinden itibaren (48) saat içinde yapılması lâzımdır.

Ecnebilerle temasın tanzimi:

a. Memlekete geçici olarak gelecek Hükümet misafirlerini ziyaret programları, Hariciye Vekâletince hazırlanır. Programda askerî makamları ilgilendiren hususlar Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığınca düzenlenir ve tatbik edilir.

b. Millî Müdafaa Vekâletinin misafir ve davetlisi olarak veya resmî görüşmelerde bulunmak üzere gelecek yabancı heyetlerin ziyaret programları; Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığı Protokol Şubesi tarafından tanzim ve tatbik edilir.

c. Yabancılar ve yabancı ataşeler tarafından verilecek yemek kokteyl ve resmi kabul ve emsali davetlere çağrılan ve davetiyeleri Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığı kanalı ile kendilerine tevzi edilen zevat bu davetlere icabet ederler.

d. Yabancı askerî ataşeler ve diğer yabancılar ile yapılacak resmî görüşmeler Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığınca tanzim edilir.

Amerikan Askerî Yardım Kurulu mensuplarının yapacakları görüşmeler; yardım ve irtibat bürosunca, yabancı basın ataşeleri ve basın temsilcileri ile yapılacak görüşmeler Millî Müdafaa Vekâleti ve Temsil Bürosunda tanzim edilir. Ve Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığına bilgi verilir.

e. Ordu mensupları ile garnizonda kendilerinden daha üst rütbeli askerî makam bulunmayan, kolordu, tümen, yurtiçi bölge, müstahkem mevki, tugay, deniz ve hava üstleri ve garnizon kumandanları ile kurmay başkanları da kendilerine vâki müracaatları vazifeleri icabı kabul ederek gelip geçici yabancılar ile görüşebilirler.

Yabancı sefaret mensupları ve askerî ataşelerin ziyaretleri Erkânıharbiyei Umumiyece verilecek özel direktife göre kabul edilir.

f. Hükümet Merkezi dışındaki garnizonlarda ecnebi konsolos ve elçilik mensuplarınca yapılacak davetlere, mahallin en büyük askerî makamınca davetiyeleri kendilerine tevzi edilen zevat icabet ederler.

g. Bu toplantılarda Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince verilen talimata göre hareket edilir.

h. Herhangi bir birlik veya müessesenin gezilmesinde, kimlerin bulunacağı ayrıca emredilmemişse, genel olarak bu birlik ve müessesenin bağlı bulunduğu özel daire başkan; ve alâkasına göre harekât ve lojistik başkanlıklar nidan birer kurmay subay, birek veya müesseselerin kurandan veya âmirleri ile ilgili personel hazır bulundurulur.

Gezi programları hakkında üst makamlardan direktif verilmemişse gezilecek birlik kumandanı veya müessese âmirliklerince önceden hazırlanır.

i. Görülmeye değer tarihî yerler ile turistik mahallerin gerilmesinde gerekli inzibati ve emniyet tertibatı, garnizon ve merkez kumandanlıklarınca ve mülki emniyet makamları ile de işbirliği yapılmak suretiyle alınır.

Gezilecek bu yerler hakkında gerekli izahatı verecek memurlar da hazır bulundurulur.

İKİNCİ FASIL

Askerî merasim ve tebrikler:

A. Resmî günlerde yapılacak merasim ve tebrikler.

B. Şahıslara yapılacak merasim.

C. Hususi merasimler.

D. Geçit resimleri.

A. Resmî günlerde yapılacak askerî merasim ve tebrikler.

Cumhuriyet Bayramında Hükümet Merkezinde yapılacak merasim:

a. Ordu mensuplarından, protokola dâhil bulunanlar merasim kıyafetiyle (1 No. lu elbise) Reisicumhurun bulunacakları mahalle giderek tebriklerini arzederler.

b. Büyük Millet Meclisi âzalarını takip etmek üzere başta Erkânıharbiyei Umumiye Reisi olduğu halde Reisicumhurun huzurlarına girilir.

Giriş; 8 inci maddedeki esaslara göre yapılır. Erkânıharbiyei Umumiye Reisi Ordu mensuplarının sonu alınıncaya kadar Reisicumhurun solu gerisinde kalır.

c. Büyük Millet Meclisindeki tebrik merasimi nihayete erince, Reisicumhur Erkânıharbiyei Umumiye Reisi ile birlikte merasime katılan askerî birlik ve sivil teşekkülleri teftiş ederler. Bunu mütaakıp Reisicumhur, şeref tribününe veya geçit resmini kabul buyuracakları yere gelir ve programa göre geçit resmi başlar.

d. Ankara’da merasime katılacak kara, deniz ve hava kuvvetlerine mensup birliklerin miktarı önceden Erkanıharbiyei Umumiye Reisliğince emredilir.

e. Merasime kıta başında katılmıyan, korgeneral ve muadillerde daha üst rütbeliler şeref tribününde, diğer subay ve askeri memurlar kendilerine tahsis edilen yerlerde merasim kıyafeti (1 No. lı elbise) ile bulunurlar.

Hükümet Merkezi haricindeki garnizonlarda yapılacak askerî merasim ve tebrikler:

a. Mevkiin en büyük kumandanının tâyin ve tesbit edeceği kara, deniz, hava, jandarma ve gümrük kuvvetleri mensuplariyle birlikte ve merasim kıyafeti (1 No. lı elbise) ile mahallin en büyük mülki âmirini makamında tebrik ederler. Giriş sırası 8 inci maddedeki esaslara göre tertip ve tanzim olunur.

b. Tebrik merasiminin sonunda askerî kıta bulunan mahallerde mahallin en büyük mulki âmiri en büyük rütbeli kumandan ile birlikte merasime katılan birlikleri ve sivil teşekkülleri teftiş ederler. Bunu mütaakıp geçit resminin kabul edileceği yere gelinir, ve program gereğince geçit resmi başlar.

Zafer Bayramında Hükümet Merkezinde yapılacak merasim:

Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince; hazırlanan programa göre Anıt - Kabir ziyaret edilerek Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti ve kuvvetler kumandanlıkları adına yaptırılan çelenkler konur.

b. Anıt - Kabir’i ziyarete aşağıda gösterilenler katılırlar:

c. Anıt-Kabre giriş mozolede tertiplenme ve merasimin icrası AnıtKabir’de merasim ve emniyet nöbetleri hakkındaki talimatta belirtilen şekilde yapılır.

d. Erkânıharbiyei Umumiye Reisi, Anıt-Kabri ziyaretten sonra makamlarında aşağıdaki şekilde gösterildiği veçhile tebrikleri kabul ederler,

e. Tebriklere kıta ile merasime katılmayan yarbay ve muadilleri dâhil daha üst rütbeli subay ve muadilleri askeri memurlar merasim kıyafeti (1 Numaralı elbise) ile iştirak ederler. Giriş 8 inci maddedeki esaslara göre yapılır.

Ordu mensuplarını mütaakıp İcra Vekilleri, Büyük Millet Meclisi âzaları, diğer mülki, resmi daireler mensupları ile diğer sivil özel teşekküllerin mümessilleri Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığınca ve yabancı askeri ataşeler Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Haber Başkanlığınca tespit edilecek protokol sırasına göre tebrikte bulunurlar. Tebrik zamanları Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Personel Başkanlığınca tesbit edilerek ilgililere davet kartları ile bildirilir.

f. Tebriklerin sonunda Erkânıharbiyei Umumiye Reisi askeri birliklerin geçit resmi için toplandıkları yere giderek merasim kumandanı refakati ile geçit resmine katılacakları teftiş eder. Bunu mütaakıp garnizonca seçilen en kıdemsiz subay tarafından günün önemini belirten bir söylev verilir. Bundan sonra sivil kurumlardan konuşacaklara söz verilir. Ve en son olarak Erkânıharbiyei Umumiye Reisi veya tâyin edeceği bir zat tarafından yapılacak konuşmayı mütaakıp geçit resmi başlar. Ve geçit resminin bitmesi ile merasime son verilir.

Zafer Bayramında Hükümet Merkezi haricindeki garnizonlarda yapılacak merasim:

a. Şehitlik ve âbide gibi yerler varsa, garnizon kumandanlığınca tesbit edilenlerin iştirakiyle çelenk konulur,

b. Mahallin en büyük rütbeli kumandanı makamlarında tebrikleri kabul ederler.

c. İstanbul, İzmir ve diğer büyük garnizonlarda ordu mensuplarından merasim kıtasına dâhil olmayanlardan protokola dâhil olanlar (Yarbay ve daha üst rütbeliler ve muadilleri) diğer garnizonlarda mahallin en büyük kumandanının tesbit edeceği askerî zevat 8 inci maddedeki esaslara göre tebriklere katılırlar,

d. Tebrikleri mütaakıp, mahallin en büyük mülki âmiride beraber bulunduğu halde merasim kıtasını teftiş eder.

e. Birlik bulunmayın yerlerde tebrikler, o yerde Millî Müdafaa Vekâleti kadro ve kuruluşunda bulunan müessese âmirlerinden en büyük rütbeli subay veya muadili tarafından kabul edilir.

Zafer Bayramında Dumlupınar’da yapılacak merasim:

a. Dumlupınar’da Şehit Asker Âbidesinin bulunduğu mevkilerde, merasim; Başvekâletin 7/7/1949 gün ve 2593-6-2217-3-39 sayıları ile tasvip olunan yönetmelik esaslarına göre yapılır.

Ayrıca; hava kuvvetleri kumandanlığınca bir filoluk hava kuvveti de bu merasime iştirak ettirilir.

b. Merasim, evvelce düzenlenmiş program gereğince yapılır. Program haricinde hiçbir iş yapılmaz.

B. ŞAHISLARA YAPILACAK MERASİM

Aşağıdaki maddelerde gösterilen zevata, askerî garnizon ve üs bulunan yerlere varış ve ayrılışlarında veya askerî garnizon veya üsleri ziyaretlerinde ve ayrılışlarında askerî merasim yapılır.

Bu zevattan kendisine merasim yapılmasını istemiyenlere merasim yapılmaz.

Devlet, hükümet ve ordu büyüklerinin Hükümet Merkezinden gidiş ve gelişlerinde askerî bir kıta ile merasim yapılmadığı hallerde aşağıda yazılı zevat bulunur.

Askerî bir kıtanın, da iştirak edeceği karşılama ve uğurlama merasimlerinde; askerî ve mülki erkân, birlikte bulunuyorlarsa, durulacak yerler, merasim yapılan mevkiin durumuna göre, bu merasimi tertip ve tanzim eden makamca tâyin ve tesbit edilerek ilgililere bildirilir. Bu gibi ahvalde duruş sırası aşağıda gösterildiği gibi olup merasim kıtasının sağ tarafı boş bırakılır.

1. Büyük Millet Meclisi Reisi,

2. Başvekil,

3. Vekiller Heyeti,

4. Milletvekilleri,

5. Askerî Erkân,

6. Mülki Erkân,

7. Diğer sivil teşekküller,

Bu merasimlere kordiplomatikte katılıyorsa Hariciye Vekâleti Protokol Umum Müdürlüğünce gösterilen yerde bulunurlar.

Karşılama ve uğurlama merasimlerinde yalnız askerî erkân bulunuyorsa merasim kıtasının 10 adım sağında tertiplenirler.

Merasim yerinin durumu bu tertibi almağa müsait değilse durulacak yer hakkında ayrıca emir verilir.

Reisicumhurun seyahatlerinde ve askerî kıtaların bulunduğu mevkilere ve hükümet merkezine geliş ve gidişlerinde aşağıdaki merasim yapılır. Merasimin icra şekli (Ek -1) de gösterilmiştir.

a. Şehir methalinde, istasyon, iskele veya hava meydanında bir tabur (Üç piyade bölüklü) piyade, varsa sancak, bando ve boru takımiyle merasim yapılır. Merasim atışı yapacak topçu bulunan mevkilerde (21) pare top atışı ile selâmlanır.

b. Reisicumhurun seyahatlerinde askeri merasim yapıldığı takdirde kıta ile merasime katılan subaylardan gayrı aşağıdaki zatlar da hazır bulunurlar.

HÜKÜMET MERKEZİNDE:

1. Millî Müdafaa Vekili,

2. Erkânıharbiyei Umumiye Reisi,

3. Kuvvetler Kumandanı,

4. Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

5. M. M. Yüksek Kurulu Genel Sekreteri,

6. Garnizon Kumandanı,

7. Merkez Kumandanı,

8. M. M. V. Temsil Bürosu Başkanı,

HARİÇ GARNİZONLARDA:

Mahallin en büyük rütbeli kumandanı ile ordu müfettişlikleri merkezinde albay dâhil dahi üst rütbeli, kolordu ve daha küçük birlik ve muadili müesseselerin bulundukları yerlerde general ve amirallerle üst subaylar ve o esnada garnizonda bulunan protokol a dâhil diğer subaylar hazır bulunurlar.

c. 23 üncü maddenin (a) fıkrasında belirtilen birlikten daha az kuvvette birlik bulunan, garnizonlarda merasim kıtası mevcuda göre yaya olarak tertip olunur.

d. Askerî kıta bulunmayan yerlerde toplu jandarma ve gümrük kıtası varsa merasim kıtası bunlardan çıkarılır.

e. Reisicumhurun seyahatlerinde bölgesine dâhil olduğu ordu müfettişleri ve kolordu kumandanları, bölgeleri hududunda veya emir olunan mevkilerde karşılarlar, ve bölgeleri hududuna kadar uğurlarlar. Ancak; hususi emir verildiği takdirde bölgelerinin dışında da refakat ederler.

f. Reisicumhurun seyahatlerinde yol üzerinde bulunan garnizonlardaki en büyük rütbeli kumandan ile garnizon ve merkez kumandanları merasim kıyafetiyle Reisicumhuru selâmlarlar.

g. Reisicumhurun bulunduğu mevkide başkaları için merasim yapılmaz. Gerekiyorsa hususi emir verilir. Ancak; Reisicumhur Hükümet Merkezinde bulunduğu zamanlarda bu karşılama ve uğurlama merasimleri istizan ve hususi emre hacet kalmadan yapılır.

B. M. M. Reisi, Başvekil ve vekillerin vazife ile sayahatlerinde münasip görülecek mevkilerde aşağıdaki karşılama ve uğurlama merasimi yapılır. Bu merasimin yapılabilmesi için garnizon kumandanlarının veya mahallin en büyük rütbeli kumandanının en geç merasimin yapılacağı saatten (24) saat evvel haberdar edilmesi lâzımdır. Bu hususta bir işar vâki olmamışsa merasim yapılmaz.

a. B. M. M. Reisi, Başvekil ve vekillerin vazife ile seyahatlerinde garnizonlara geliş ve gidişlerinde bir piyade bölüğü ve varsa bando ile karşılama ve uğurlama merasimi yapılır. Bu merasimlerde mahallin en büyük rütbeli kumandanı ile garnizon ve merkez kumandanları da hazır bulunur.

b. Hükümet Merkezinde B. M. M. Reisi ve Başvekil için yapılacak karşılama ve uğurlama merasiminde aşağıdaki zevat da bulunur:

(1) M. M. Vekili,

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi,

(3) Kuvvetler kumandanları,

(4) Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

(5) M. M. Yüksek Kurulu Genel Sekreteri,

(6) Garnizon Kumandanı,

(7) Merkez Kumandanı,

Diğer vekillerin seyahatlerinde askerî merasim yapıldığı takdirde kıta ile merasime katılacaklardan gayri, garnizon ve merkez kumandanları hazır bulunanlar.

Millî Müdafaa Vekili için yapılacak merasimde:

(1) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi,

(2) Kuvvetler Kumandanları,

(3) Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

(4) Askerî Temyiz Mahkemesi Reisi,

(5) Millî Müdafaa Vekâleti Müsteşarı,

(6) Garnizon Kumandanı,

(7) Merkez Kumandanı, (8) M. M. Vekâleti Temsil Bürosu Başkanı,

(9) D. U. İç Protokol Ş. Müdürü, bulunurlar.

c. Kıyafet; Kışın hâki, yazın bej renkli uzun ceket ve düz pantalondur.

Kumandanlara yapılacak merasim:

a. Tuğgeneral ve amiral dâhil daha yukarı rütbedeki kumandanların bir garnizona geliş ve gidişlerinde 24 üncü maddedeki merasim kışla veya karargâha en yakın bir yerde aynen yapılır.

b. Merasimde kıta başındaki subaylardan gayrı ordu müfettişliği merkezlerinde albay dâhil daha üst rütbeliler, bunlar haricindeki garnizonlarda üst subay, general ve amiraller hazır bulunurlar.

c. Hükümet Merkezinde; E. U. Reisi, kuvvetler kumandanları ve E. U. II nci Reisi, geliş ve gidişlerinde aşağıdaki zevat tarafından karşılanır ve uğurlanır.

ERKÂNIHARBİYEİ UMUMİYE REİSİ:

(1) Kuvvetler kumandanları,

(2) Erkânıharbiyei Umumiye II nci Reisi,

(3) E. U. J I: J 4 başkanları,

(4) Garnizon ve merkez kumandanları,

(5) M. M. V. Temsil Bürosu Başkanı,

(6) E. U. Rs. İç Protokol Ş. Müdürü,

KUVVETLER KUMANDANLARI

(1) İlgili kuvvet kurmay başkanları

(2) İlgili kuvvet kumandanlığı (G 1: G 4, A1. A 4, N1: N1) Bşk.ları

(3) Garnizon ve merkez kumandanları.

ERKANIHARBİYEİ UMUMİYE II NCİ REİSİ.

(1) E. U. Riyaset; J 1: J 4 başkanları

(2) Garnizon kumandanı

(3) Merkez kumandanı

(4) E. U. riyaseti kışla kumandanı

(5) E. U. riyaseti iç protokol şubesi md.

Askerî bir kıtanın katılmadığı zamanlarda yayılacak karşılama ve uğurlamada bulunacaklar:

HÜKÜMET MERKEZİNDE REİSİCUMHUR İÇİN.

(1) Millî Müdafaa Vekili

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(3) Kuvvet kumandanları

(4) E. U. II nci Reisi

(5) Garnizon ve merkez kumandanları

BÜYÜK MİLLET MECLÎSİ REİSİ:

(1) Millî Müdafaa Vekili

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(3) Kuvvet kumandanları

(4) E. U. II nci Reisi

(5) Garnizon ve merkez kumandanları

BAŞVEKİL:

(1) Millî Müdafaa Vekili

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(3) Kuvvet kumandanları

(4) E. U. II nci Reisi

(5) M. M. Yüksek Kurulu Gn. Sekreteri

(6) Garnizon ve merkez kumandanları

MİLLÎ MÜDAFA VEKİLİ:

(1) Erkânıharbiyei Umumiye Reisi

(2) Kuvvet kumandanları

(3) E. U. II nci Reisi

(4) M. M. Vekâleti Müsteşarı

(5) Askerî Temyiz Mahkemesi Reisi

(6) Garnizon ve merkez kumandanları

(7) Millî Müdafaa Temsil Bürosu Başkanı

(8) İç Protokol Şubesi Müdürü

ERKÂNIHAIABİYEİ UMUMİYE REİSİ:

(1) Kuvvet kumandanları

(2) E. U. II nci Reisi

(3) Garnizon ve merkez kumandanları

(4) E. U. kışla kumandanı

(5) Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bü. Bşk.

(6) E. U. İç Protokol Ş. Md.

ERKÂNIHARBİYEİ UMUMİYE II NCİ REİSİ:

(1) E. U. J 1: J 4 başkanları

(2) Garnizon ve merkez kumandanları

(3) E. U. kışla kumandanı

(4) E. U. İç Protokol Şubesi Md.

KUVVET KUMANDANLARI:

(1) İlgili kuvvet kurmay başkanı

(2) İlgili (G1; G4, N1: N4, A1: A4) başkanları

(3) Garnizon ve merkez kumandanları

d. Alay ve bağımsız tabur kumandanları ile karargâhı kışla içerisinde bulunan daha üst kumandanlar, hergün kışlaya ilk gelişlerinde nizam karakolu tarafından selâmlanırlar.

Valilerin tâyin edildikleri vilâyet merkezlerine ilk varışlarında 24 üncü maddedeki merasim, vilâyet konağı önünde aynen yapılır. Toplu jandarma kıtası mevcut olduğu takdirde, merasim kıtası tercihan jandarmadan çıkartılır.

Merasime mülki erkândan gayrı, garnizon ve merkez kumandanları da iştirak ederler.

YABANCILARA YAPILACAK MERASİM

Ecnebi devlet reisleriyle, hükümet reisleri ve üyelerine, Nato Kumandanlığı veya memleketini temsilen memleketimize gelen kumandan veya sivil şahıslara aşağıda yazılı merasim yapılır. Hangi tertip merasimin yapılacağı, merasim program ve emirlerinde belirtilmelidir.

a. A tertibi merasim:

Bu tertip merasim, devlet reisleriyle yüksek rütbeli mümtaz askerî şahıslara yapılır.

(1) Devlet reislerine yapılacak merasim:

Devlet reislerinin karşılanma ve uğurlanma merasimleri; Sancak, üç piyade bölüklü bir tabur ve bandodan mürekkep bir şeref kıtası ile yapılır. Merasim aşağıda gösterildiği şekilde cereyan eder. Ayrıca misafir devlet reisi 21 atım top atışı ile de selâmlanır.

(a) Yabancı devlet reisi; Protokol Umum Müdürlüğünce hazırlanan programa göre, Devlet Reisimiz tarafından programda belirtilen zevat da refakatlarında bulunduğu halde, kendilerini getiren vasıtadan indikleri yerde karşılanır. Ve programa göre takdim merasimi yapılır.

(b) Takdim merasimim mütaakıp, plâtform’a gidilir. Plâtform'a gidiş, plâtform’da duruş ve müteakiben kıtayı teftiş tertibi aşağıdaki şekilde gösterilmiştir.

Misafir devlet reisinin maiyetlerinden plâtform’a gitmiyenler, mihmandarları tarafından kendilerine tahsis edilen vasıtaların yanına götürülür.

(c) Devlet reislerinin plâtform’da yerlerini almalarını mütaakıp, merasim tabur kumandanı (Dikkat selâm dur) kumandasını verir. Bu kumanda üzerine; sancaktar, sancağı selâm vaziyetine getirir. Kıta «Selâm dur» vaziyetini alır. Bando evvelâ misafir devletin millî marşım mütaakıp İstiklâl Marşımızı çalar.

Bandonun misafir devletin millî marşını çalmağa başlamasıyla beraber merasim atışı yapacak batarya da ihtiram atışına başlar.

Marşların çalınmasını mütaakıp merasim kıtası kumandanı plâtformdaki yabancı devlet reisinin karşısına gelerek onu selâmlar. Ve kıtanın teftişe hazır olduğunu arz eder. Bundan sonra şekilde gösterilen tertiple kıta teftiş edilir. Bu esnada merasim tabur kumandanı, garnizon kumandanının solundaki boş yeri alır. Bando tarafından; teftiş esnasında merasim (Tercihan bando ve kıtanın mensup olduğu tümen) marşı çalınır. Misafir devlet reisi kıtaya hitap ettiği takdirde bando susar. Hitap bitince tekrar çalmağa başlar. Bu tertiple kıtanın önünden geçilir.

Kıtanın sonuna varıldığında yabancı devlet reisi; kıta kumandanının elini sıkar. Ve kıtadan ayrılarak diğer karşılayıcıların bulundukları yere gidilir. Kira kumandanı merasim kıtasını «Silâh omuza» vaziyetine getirir, ve kıta, misafir devlet reisi karşılama merasimi yapılan mevkii terk edinceye kadar aynı vazıyette kalır. Ondan sonra rahat eder.

(d) Bu merasim şekli hakkında, merasim yerine gelmeden evvel mihmandarlar tarafından, misafir devlet reisine, bilgi verilerek duracağı yer ve hareket tarzı arz edilir.

(e) Hava vesair sebepler dolayısiyla bu tertip tatbik edilmediği takdirde, alınacak tertip ayrıca emredilir.

(2) YÜKSEK RÜTBELİ MÜMTAZ ASKERİ ŞAHISLARA YAPILACAK MERASİM:

Yüksek rütbeli mümtaz askerî şahıslara yapılacak karşılama ve uğurlama merasimleri; bir bando, Bayrak ve bir merasim bölüğünden mürekkep bir şeref kıtasiyle yapılır.

Kıta; kara, deniz ve hava kuvvetlerinden teşkil edilebilir. Merasimin yapılacağı garnizonun imkânları müsait bulundukça, gelen zatın mensup bulunduğu kuvvetten tertibi uygun olur,

(a) Merasim yeri; karargâhta, hava meydanında, istasyon veya iskelede olabilir Merasim yerinin umumi trafiği sekteye uğratmayacak şekilde seçilmesine bilhassa önem verilecektir.

(b) Merasim yerinin şeref kıtasını rahatça alacak, kıta önünde en az 30 adım bir boşluğu bulunan, gerektiği zaman geçit resmine müsait ve bütün muhitinin çok temiz ve tertipli olması lâzımdır.

(e) Şeref kıtasiyle yapılacak merasimin zamanı; karşılama programında, ayrı bir madde halinde yayınlanır. Karargâhta yapıldığı takdirde, misafirin bir makarna yapacağı ziyaretin başlangıcında yer alması uygun olur.

(d) Halen bütün karşılama törenlerinde olduğu gibi, arka çantasız ve yalnız tüfeklidir. (Merasim bölüğü kıyafetinde)

(e) Merasimin şekli:

(I) Şeref kıtası, merasim yapılacak zatın geliş ve gidiş istikametine ve güneş durumuna uygun bir cephe ile durur,

(II) Bando ile bölük arasında, Bayrak Kanununa göre hazırlanmış (1 X 1.5 M. ebadında) bir Türk Bayrağı bulunur. Bayraktarın sağ ve solunda birer muhafız er bulunur. Bayrağın şekil ve ebadı ilişiktir.

(III) Merasimi kabul edecek zatın gelişi ile birlikte kıta «Silâh omuza» vaziyetine geçer ve bu vaziyette bekler.

(IV) Karşılama heyeti şeref kıtasının takriben (30) adım cephesi önünde ve cepheleri, gelecek tayyare veya değer nakil vasıtalarına çevrik olarak bir sırada bekler. Merasimi kabul edecek zatın inişinde karşılama heyeti başkanı yalnız veya tercümanla birlikte kapıya kadar ilerliyerek gelen zata temsil ettiği makam atlına «Hoş geldiniz» der. Ve beklemekte olan karşılama heyetim takdim için refakat eder. Takdim mutaakıp merasimi kabul edecek zat doğruca kıtanın ortası ilerisine kendisi için tespit edilmiş yere gider. (Plâtform varsa (1) inci maddedeki şekle göre hareket edilir. Plâtform yoksa, zemin üzerine duracak yer işaretlenmelidir.) Cephesi kıtaya müteveccih olarak durur. Misafiri karşılamaya memur heyetin başkanı, kabul edenin solunda ve aynı hizada yer alır.

(V) Merasimi kabul edecek zatın maiyeti erkânına kendilerinin bir adım gerisinde bir sıralı safta ve sıranın başı kendilerinin tam arkalarına gelecek tarzda yer gösterilir.

(VI) Misafiri karşılamağa gelen heyet takdimin hitamında şekilde görüldüğü veçhile cephesi kıtaya çevrik olarak misafir heyetinin bir adım gerisinde aynı istikamet ve düzende yer alır,

(VII) Şeref kıtası kumandanının (Dikkat selâm dur) kumandasiyle «Selâm vazıyeti» alınır. Bayraktar gergin kol uzunluğu nispetinde bayrağı tam ileri uzatır. (Bayrağın selâm vaziyeti) kıta «Selâm dur» vaziyetinde kaldığı müdetçe, bayrak da selâm vaziyetinde kalır. Bu kumanda ile aynı anda merasimi kabul eden zatın mensup bulunduğu devletin millî marşı çalınır. Marşın hitamını mütaakıp kıta «Silâh omuza» vaziyetine geçer. Ve (Dikkat sağa bak) kumandasiyle sağa bakarak bekler. Şeref kıtası kumandanı misafir zatın karşısına giderek kıtanın teftişe hazır olduğunu arz eder.

(VIII) Bunu mütaakıp merasimi kabul eden zat ile karşılamağa memur zat, kıtayı teftiş ederler. Karşılamağa memur zat merasimi kabul edenin sağ gerisinde bulunur. Bu esnada şeref kıtası kumandanı, sol gerilerinde olmak üzere kendilerine refakat eder. Diğer erkân yerlerini aynen muhafaza ederler. Bu teftiş esnasında bando (Merasim marşı) çalar.

(IX) Teftiş; kıtanın önünden geçilip arkasından dolaşılmak suretiyle nihayetlenir. Teftişi mütaakıp her iki zatta eski yerlerine avdet ederler. Şeref kıtası kumandanı, kıtasının başında kalır. Herkesin eski yerlerini almasını mütaakıp bando susar.

(X) Karşılamağa memur zatın işareti Üzerine; kıta kumandanı tarafından tekrar (Dikkat selâm dur.) Kumandası üzerine, Türk İstiklal Marşı çalınır. Bu esnada, Bayrak (VlI) ncı kısımda olduğu gibi selâm vaziyetini alır. İstiklâl Marşının bitişini mütaakıp kıta «Selâm dur» vaziyetinden «Silâh omuza» vazıyetine geçer. Kıta bu vazıyetini aldıktan sonra, şeref kıtası kumandanı merasimi kabul eden zatın üç adım karşısına gelerek selâm vazıyetinde durur.

(XI) Merasimi kabul eden zat, kıta kumandanının elini sıkar. Kıta, merasimi kabul eden zatın merasim yerinden ayrılışına kadar (Kıta cephesini terk edinceye kadar) bu vazıyette kalır. Ve bundan sonra rahat eder.

(f) Şeref kıtasiyle yapılacak merasim, misafir zatın gelişlerinde bir defa yapılır. Memleketten ayrılışlarında kendilerini karşılamağa memur zat ve maiyeti tarafından teşyi edilir. Ayrıca emir verilmedikçe kıta ile uğurlama merasimi yapılmaz.

(g) Bu merasimin şekli hakkında merasim yerine gelmeden evvel, karşılamağa memur zat tarafından merasimi kabul edecek zata gerekli bilgiler verilir. Duracağı yer ve hareket tarzı arz edilir.

b. B tertibi merasim:

Bu tertip merasim; A tertibi (2) nci bendindeki kumandanların dışında kalan diğer kumandanlara yapılır.

(1) Karşılama ve uğurlama merasimi; bando ve bir merasim bölüğünden mürekkep bir şeref kıtasiyle yapılır. Kıta A tertibi (2) nci bendinde olduğu gibi icabına göre kara, deniz ve hava kuvvetlerinden tertip edilir.

(2) Millî marşlar çalınmaz. Misafir ve karşılayıcıların muayyen yerlerini almalarını mütaakıp merasim bölük kumandanının (Dikkat selâm dur) kumandasiyle beraber merasim kıtası «Belâm dur» vazıyetine geçer. Bu esnada misafir, karşılayıcı ve maiyetleri de selâm resmim ifa ederler. Bu selamlaşmayı mütaakıp, merasim kumandanı (Silâh omuza, dikkat sağa bak) kumandasını verir ve bundan sonra merasını, A tertibi (2) ncı bendinde olduğu gibi cereyan eder. Misafirin tekrar plâtform’a gelişini mütaakıp merasim kıtası kumandanı, (Dikkat selâm dur) kumandasını verir, kıta «Selâm dur» vazıyetine geçer. Kıta kumandanı misafir zatın karşısına gelerek, onu selâmlar. Misafirin kıta kumandanının elini sıkmasını mütaakıp, kıta kumandanı yerine döner. Ve kıtaya «Silâh omuza» vaziyetini aldırır. Ve bu suretle merasim sona erer. Misafir kıta cephesini geçinceye kadar bu durum muhafaza edilir.

c. C tertibi merasim:

(1) Bu tertip merasim; Nato veya memleketini temsil eden yabancı hükümet erkânı ile ziyaret programlarında kendilerine karşı, askerî merasim yapılması, bildirilen; yabancı sivil zevata yapılır,

(2) Merasim, bando ve bir bölükten mürekkep bir merasim kıtasiyle yapılır.

(3) Kıtadan başka, merasimde duracaklar; programda gösterilen yerde bulunurlar.

(4) Misafir; en büyük karşılayıcı ve maiyeti tarafından vasıtadan indiği yerden karşılanır. Kıtanın sağ başına on adım yaklaşınca, merasını kıtası kumandanı (Dikkat selâm dur) kumandasını verir. Bu kumanda üzerine, bando merasim veya mensup olduğu birliğin marşını çalar. Misafir ve en büyük karşılayıcı ve yakın maiyetleri kıtanın önünden geçerler. Misafir tarafından, kıtaya hitap edildiği takdirde, bando susar. Hitabı mütaakıp tekrar çalar. Misafir, kıta cephesini geçinceye kadar bu vaziyette devam edilir. Kıta kumandanı buraya kadar misafire refakat eder. Kıtanın sonunda selâm vererek ayrılır. Kıtaya (Silâh omuza) kumandası verilir. Misafir sahayı terk edinceye kadar bu vaziyette kalınır.

Diğer karşılayıcılar programda belirtilen yerlerini alırlar.

ALAY VE DAHA BÜYÜK BİRLİKLERİN YABANCILAR TARAFINDAN TEFTİŞİNDE YAPILACAK MERASİM

1. Birlik; Kara Kuvvetleri Kumandanlığının 7 Ağustos 1953 gün ve H. Bşk. V inci Ş. 1 inci Ks. 582739 sayılı «Merasim Geçiş ve Duruşuna Ait Geçici Broşür» üne göre tertiplenir.

2. Birliğin cephe genişliğinin takriben 1/3 nispetinde ilerisine bir plâtform konulur.

3. Mevcutsa, plâtform'a mikrofon ve vüsatine göre, kıtanın yanlarına ve gerisine hoparlörler konulur.

4. Kıtayı teftiş edecek zat ve kendisine refakat eden zat ve en yakın maiyetleri kıtanın sağından gelerek plâtform’a çıkılır. Bu esnada, kıta «Silâh omuza» vaziyetinde kalır. Misafirin plâtform'da yerini almasını mütaakıp kıta kumandanı, (Dikkat selâm dur.) kumandasını vererek misafir zatın karşısına gider ve kıtanın teftişe hazır olduğunu arz eder. Ve kıta kumandanının vereceği bir işaretle kıta «selâm dur» vaziyetinden «silâh omuza» vazıyetine geçer. Bunu mütaakıp, misafir ve kendisine refakat eden zatla emir subayları ve kıta kumandanı motörlü bir vasıta ile kıtayı teftiş eder. Bu esnada kıta, «silâh omuza» vaziyetinde bulunur. Teftiş esnasında geçilen alay rahat ettirilir. Misafirin tekrar kürsüye gelmesini mütaakıp kıta kumandanı, kıtayı tekrar (selâm dur) vaziyetine getirir. Ve misafirin karşısına giderek selâmlar. Misafir kıta kumandanının elini sıkar. Bunu mütaakıp kıta kumandanı kıtasının başına giderek kıtayı «Silâh omuza» vaziyetine getirir. Misafir arzu ederse kıtaya hitan eder.

Misafirin isteği halinde, bir geçit resmi ile merasime son verilir. Geçit resmi yapılmadığı takdirde misafir, kıta cephesini terk edinceye kadar, silâh omuza vaziyetinde durulur. Kıta kumandanı kıtasının sonuna kadar refakat eder.

Yabancı askerî heyetlerin karşılama ve uğurlanmasında, merasim kıtasından başka aşağıdaki zevat bulunur.

a. Yabancı M. M. Vekilleri; şu zevat tarafından karşılanır.

(1) M. M. V.

(2) E. U. Rs.

(3) Kuvvetler K. ları

(4) M. M. V. Müsteşarı

(5) E. U. Rs. J 1: J 4 başkanları

(6) Garnizon ve Merkez Kumandanları

(7) E. U. Dış Protokol Ş. Md.

(8) M. M. V. Temsil Bürosu Başkanı

b. Kara, deniz ve hava vekilleriyle M. M. V. Müsteşarları ve vekil muavinleri şu zevat tarafından karşılanır:

(1) M. M. V. Müsteşarı,

(2) İlgili kuvvet kur. bşk.,

(3) E. Umumiye Riyasetinden bir daire bşk.,

(4) İlgili kuvetten bir başkan,

(5) Garnizon ve merkez k. ları,

(6) M. M. V. temsil Bürosu bşk.,

(7) E. U. Riyaseti Dış Protokol Ş. Md.,

c. Müşterek E. U Reislerinin karşılanmasında şu zevat bulunur:

(1) E. U. Reisi,

(2) Kuvvetler K. ları,

(3) E. U. II ncı Reisi,

(4) Kuvvetler kur bşk. ları,

(5) Garnizon ve merkez kumandanları.

(6) M. M. V. Temsil Bürosu Bşk.,

(7) E. U. Dış Protokol Ş. Md.,

d. Nato Başkumandanı:

(1) Kuvvetler K. ları,

(2) E. U. II nci Reisi,

(3) Garnizon ve merkez kumandanları,

(4) M. M. V. Temsil Bürosu Bşk.,

(5) E. U. Riyaseti Dış Protokol Ş. Md.,

e. Nato Bölge K. ları: (Güney, merkezî Kuzey Avrupa ve Atlantik ve Akdeniz)

d) Kuvvet kumandanlarından en kıdemlisi,

(2) E. U. II nci Başkanı,

(3) Erkânıharbiyei Umumiye J. lerden birisi,

(4) Kuvvetler J. lerinden birisi,

(5) Garnizon ve merkez kumandanları,

(6) Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bürosu Bşk.,

(7) Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Dış Protokol Şubesi Müdürü,

f. Kuvvet kumandanları:

(1) İlgili kuvvet kumandanı,

(2) Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetinden bir Daire Başkanı,

(3) İlgili kuvvet J. lerinden biri,

(4) Garnizon ve merkez kumandanları,

(5) Millî Müdafaa Vekâleti Temsil Bürosu Başkanı,

(6) Erkânıharbiyei Umumiye Riyaseti Dış Protokol Şubesi Müdürü.

(7) İlgili kuvvet haber şubesi müdürü,

g. Gerek yukarıda zikredilen heyetler ve gerekse bunlar dışında gelecek heyetlerin karşılanmasında yapılacak özel programlarda gerekli değişiklik ve ilâveler Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince yapılabilir. Askerî merasimin yapılması işi bu özel programlarda ayrıca tasrih edilir.

Yabancı misafir heyetlerin karşılanma, uğurlanma ve gezileri esnasında dikkat edilecek hususlar:

a. Hava meydanları, istasyon ve iskelelerde veya merasim yapılacak diğer yerlerde karşılama ve uğurlama bu hususta verilecek direktife göre yapılır. Buradaki intizam; garnizon kumandanlığı, merkez kumandanlığı, üs (İskele, istasyon) kumandanlıkları ve protokol» memur subaylarca müştereken sağlanır. Karşılamada bulunması gereken zevatla vazifeli bir iki subay ve personelden maada hiçbir kimse merasim yerine sokulmayacaktır. Seyretmek ve tecessüs saikasiyle de olsa etraftaki şahısların ve toplulukların intizamı bozmasına müsâade edilmemelidir.

b. Karşılama yerinde, yol kavşaklarında ziyaret edilen birlik ve müesseselerde ve dönüşlerinde mutlaka trafik ekipleri bulundurulmalıdır, birçok nakil vasıtalarının toplanacağı hallerde park işinin seyriseferi tanzimi için, askerî trafik ekiplerinden başka büyük şehirlerde belediye trafik memurlarının da hazır bulundurulmaları garnizon kumandanlıklarınca sağlanacaktır.

Arabaların muntazam bir şekilde park edilmesi ve park yerlerinin ayrılabilmeleri için gerekli düzen ve tedbirler alınmalıdır. Bunun için vazifeli olanlar, program ve merasimi idare eden makama, daha önceden müracaat ederek, gerekli bilgiyi her defasında almalıdırlar. (Misafir heyetin otolarına refakat ve emniyet ekibi trafik vazifelerinde kullanılmamalıdır. Seyrisefer için ayrı ekipler tahsis edilmelidir.)

Refakat ve emniyet ekipleri, şehir dışında normal süratin dışına, çıkmıyacak ve nizami sürat muhafaza edilecektir.

Müessese ve birlik gezilerine ait iç programlar daha önceden hazırlanmalıdır.

c. Memleketten ayrılışlarında, uğurlama merasiminin intizamla cerayanını sağlamak için, misafir heyetin esas hareket saatinden ancak, 5, 10 dakika önce merasim yerinde (Meydan, istasyon, iskele) bulunacak şekilde ikamet yerlerinden ayrılmalarını mihmandarlar düzenlemelidirler.

d. Karşılama ve uğurlama merasimlerinde, askerî kıtadan gayrı bulunacak karşılayıcılar ve uğurlayıcılar 22 nci maddede gösterilen şekilde olduğu gibi tertiplenirler.

e. Misafirlerin eşleri bulunduğu takdirde en büyük karşılayıcının eşi de beraber bulunur.

f. Karşılamada bulunan yerli zevat misafirlere en büyük karşılayıcı tarafından takdim edilir. Bu zevatın adları daha önceden emir subayı, protokol subayı, irtibat subayı, mihmandar tarafından en büyük karşılayıcıya yazılı veya ağızdan bildirilmiş olmalıdır. Makam ve vazifelerinin yabancı dilde söylenmesine mihmandarlar veya protokol ve irtibat subayları yardım ederler.

Karşılamada kordiplomatik de bulunuyorsa bunların takdimi ilgili büyükelçi veya Hariciye Vekâleti protokolünden hazır bulundurulacak zat veya protokol subayı tarafından yapılır.

ÜÇÜNCÜ FASIL HUSUSİ MERASİMLER

Türkiye Büyük Millet Meclisinin açılmasında ve diğer bilûmum açılış merasimlerinde ve ihtifallerde yapılacak askerî merasim hususi emirle tertip ve tanzim edilerek yapılır:

Millî Hakimiyet Bayramı, Ramazan ve Kurban bayramlarında yapılacak tebrik merasimi:

a. Hükümet Merkezinde Reisicumhur tebrikleri kabul ettikleri takdirde Erkânıharbiyei Umumiye Riyasetince verilecek emre göre hareket edilir.

b. Bundan başka devlet merkezinde ve diğer garnizonlarda tebriklerin yapılması, hususi surette cereyan eder.

Cumhuriyet ve Zafer bayramlariyle dinî bayramlarda, kumandanlar veya memur edeceği şahıslar tarafından hastahaneler, dinî bayramlarda kışlalar ve hastaneler ziyaret edilerek tebrikler yapılır.

Bayramlarda kumandan ve kurum âmirleri yazılı tebriklerini yalnız bir derece üst makama arz ederler. Hususiyet arzeden tebriklere yalnız rütbe ve imza konulur, vazife ve makam yazılmaz.

YEMİN MERASİMİ

Orduya giren her asker Ordu Dahilî Hizmet Kanununda yazılı olduğu gibi yemin eder. Yemin merasimi her sene acemi erlerin kıtaya gelişlerinden bir ay sonra kolordu veya müstakil tümen kumandanlarının tâyin edecekleri bir günde çok parlak ve canlı bir surette yapılır. Bundan sonra kendilerine silâhsız hizmetler verilebilir. Üç aylık talim ve terbiyeden sonra da silâhlı vazife verilebilir.

Subay ve astsubay yetiştiren okulların kıtaya staja gönderdikleri öğrenciler de aynı gün yemin ederler.

Kıtaya staja çıkarılmayan askerî okul öğrencileri de okullarında yemin ederler.

Yemin gününden sonra kıtaya gelenler de topluca ve alay kumandanları huzurunda yemin ederler.

Ecnebi öğretmen ve mütehassıslar; Türk ordusunda da aynı sadakatle hizmet edeceklerine, bağlı oldukları kuvvet kumandanı veya kurmay başkanını ziyaretlerinde namus üzerine söz verirler.

Silâh altına alınan ihtiyat erler bölük kumandanları tarafından toplanarak evvelce ettikleri yemin kendilerine hatırlatılır ve niçin silâh altına alındıkları ve milletin kendilerinden neler beklediği ve nasıl çalışmak ve fedekârlık yapmak lâzım geldiği söylenerek yurt sevgileri arttırılır.

Yemin merasiminde aynı garnizonda bulundukları takdirde tugay, tümen ve kolordu kumandanları da bulunmağa mecburdurlar.

Yemin edinceye kadar geçen zaman zarfında, yeminin ehemmiyet ve kutsiyeti, verilecek söze bağlı kalmanın yüksekliği, sözden dönmenin namus ve haysiyet üzerine yapacağı fena tesirler yemin edeceklere anlatılır.

Yemin merasimi şöyle yapılır:

Yemin edeceklerin mensup olduğu alay veya müstakil birliklerin eski erleri (Hizmet ve vazifede bulunanlardan başkaları) kâmilen silâhlı olarak münasip bir meydanda yüzleri içeri gelmek üzere dörtken teşkil ederler. Bu dörtgenin yalnız bir kenar: sancak bölüğü için boş bırakılır.

Yemin edeceklerin hepsi silâhsız, temiz ve yeni elbiseleriyle palaskalı olarak ve mevcutlarına göre bir veya birkaç sıra olarak bu dörtgenin tam ortasına konacak Türk bayrağı ile süslenmiş bir masanın münasip mesafe açığında yüzleri sancak bölüğünün bulunacağı kenara dönük olarak tertip edilir. Böylece hazırlık yapıldıktan sonra sancak, usulü veçhile getirilir.

Bu esnada birlik kumandanı sancağa ihtiram için silâhlı erlere süngü taktırır ve selâm dur vaziyeti aldırır. Sancak bölüğü, mevcut ise bando, değilse borazan ve trampetler sağ başta bulunmak ve yüzü dörtgenin iç tarafına gelmek üzere boş bırakılan kenar üzerinde safta durur. Sancak bölüğü yerine gelip durduktan sonra birlik kumandanı (Rahat dur,) kumandasını verir.

Yemin merasiminde; birliğe mensup bütün subaylar merasim kıyafetile hazır bulunurlar. Bunlardan birlik kumandanları kıtaları başında diğerleri teşkil ettikleri dörtgenin sağ başında (Mevcutları fazla ise kıtanın bulunduğu tertipde) dururlar.

Atlı ve motorlü birlikler bu merasimi aynen yaparlar.

Yukarıki maddedeki tertip alındıktan sonra istiklâl Marşı çalınır ve söylenir. Sonra alay veya müstakil kıta kumandanı gürsesle evvelâ sancağı tanıtır, sonra bu toplanmanın kutsiyeti ile alay tarihinden ve en mühim menakibinden kısa fakat özlü bir surette bahseder ve bu sancak altında yurda büyük hizmet gören kahramanların adlarını saygı ile anarak toplanmayı canlandırır ve yemine başlattırır.

Kumandan sözlerini bitirince muhafızlariyle beraber sancak ilerleyerek kumandanın sağ tarafına masanın küçük kenarına gelir. Yemin edecekler oldukları yerden evvelce müsait adedde ayırmış oldukları postalar ile ve sıra ile masa başına getirilir. Sağ ellerini masa üzerinde bulundurulan silâhların üzerine korlar. (Topçuda ve zırhlı birliklerde masa ve silâhlar yerine bir top veya tank bulundurulur.)

Her tabur kumandanı masa başına gelecek erlere sureti Ordu Dahilî Hizmet Kanununda yazılı yemini onların işitip tekrar edebilecekleri bir tarzda okur, erler de bu yemini aynen tekrar eder ve sancağı selâmlayarak yerlerine giderler.

Yemin merasimi bitince sancak kıtadaki yerine götürülür. Bundan sonra birlik kumandanı (Varsa hâzır bulunan en üst rütbeli kumandan) «Bu gün, hatırası ölünceye kadar yüreğimizden çıkmaması lâzım gelen bir gündür. Siz bu gün hayatınızın sonuna kadar yurda sadık ve fedakâr kalmak için yemin ettiniz. Hazar ve seferde yapacağınız her bir hizmette verdiğiniz sözü unutmayınız... v. s. gibi» açık bir dil ile münasip birkaç söz söyler ve bir geçit resminden sonra merasime son verilir.

Yemin merasiminden sonra kıta günün artan kısmını eğlence ile geçirir. O gün için erlere öğle yemeği diğer günlere nisbeten daha çeşitli olarak verilir.

ALAYA SANCAK VERİLMESİ

Alaylara verilecek sancak; Reisicumhur tarafından veya tevkii buyuracakları zat tarafından alaya hususi merasimle teslim edilir. Bu merasimde alayın mensup olduğu tugay, tümen ve kolordu kumandanları bulunur.

Bu merasime alay mensupları merasim kıyafetile ve merasim duruşunda dururlar. Sancak bir bölük tarafından bulunduğu yerden alınır. Ve bando dr başta olduğu halde alayın münasip mesafede cephesi ilerisine açık olarak getirilir. Sancak yaklaşırken alay kumandanının kumandasile bütün alay tazim vaziyetinde bulunur. Sancağı getiren bölük yerine gider. Yalnız sancaktar ile sancak muhafızları sancağın yanında kalır.

Alay kumandanı, sancağı teslim edecek zatın karşısına geçer. Sancağı teslim edecek zat, sancaktardan sancağı alarak münasip göreceği sözler ile alay kumandanına teslim eder.

Sancağı teslim alan alay kumandanı, sancak elinde olduğu halde alaya yüzünü dönerek sancağı alaya gösterip «Sancak millet tarafında alayımıza emanet edildi. Sancağımızı canla, başla muhafaza edeceğiz. Muharebenin, en sıkışık zamanlarında sancağı hatırlayarak, yurda ve millete karşı olan vazifelerimizi yapacağız. Sancağımızın müdafaası için kanımızı son damlasına kadar akıtacağız. Ve alayda tek sağ bir kişi kalsa düşmana bırakmayacağız.» tarzında sözler söyler.

Bundan sonra alay kumandanı sancağı sancaktara verir. Sancak muhafızlariyle alayın baş tarafına götürülür. Bu merasim esnasında alay saygı duruşunu muhafaza eder ve merasimin nihayetinde rahat ettirilir.

Alay kumandanı bundan sonra sancağı veren zatın karşısında alayına bir geçit resmi yaptırır.

SANCAĞA MADALYA TAKMA MERASÎMİ

Harbde fevkalâde yararlık gösteren alayın sancağına madalya verilir. Madalya sancağın mahsus yerine, üzerine kordelâsından bağlanır. Madalya birden fazla olduğu takdirde madalya miktarına göre ebatta ve beyaz ipek kumaştan yapılmış yastık üzerine derecelerine göre takılmak suretiyle aynı uzun kordela ile mahsus yerine bağlanır.

Bu merasim aynen alaya sancak verme merasimi gibi yapılır.

ŞAHISLARA MADALYA TAKMA MERASİMLERİ

Madalya takma merasimleri askeri bir merasimdir. Başta alay sancağı olduğu halde bir piyade taburu ve bandonun iştirakiyle yapılır.

Mülki âmir ve erkân ile okullar ve mahallî teşekküller bu merasimlere davet olunabilirler.

Merasim:

Madalya alacaklar ile madalyayı takacak olan kumandan veya şahsın (Ecnebi devlet madalyaları, o devletin sefiri veya ataşemiliteri tarafından takılır) ve davetlilerin yerlerini almalarını mütaakıp, verilecek bir (Ti...) işareti üzerine çalınacak İstiklâl Marşile (Yabancı devlet madalyanı takılırsa ilk defa yabancı marş) ile başlar.

a. Okullar; gençlik veya mahallî teşekküller adına yapılacak konuşmalar sonunda kumandan kısa bir hitabe ile merasimin mahiyet ve manasını belirtir.

b. Konuşmalar bitince yalnız madalyayı takacak olan zat ve yardımcısı taburun 10 adım önünde duran madalya alacakların karşısına kadar gider bekler. Bu esnada madalya beratını okuyacak olan da mikrofon başındaki yerini almış olur. Bunu mütaakıp, madalya alacaklardan ilki, üç adım ileri çıkar, berat okunur, madalyası takılır, yerine geçer. (Bu işler madalya alacak her şahıs için tekrar olunur.)

c. Madalya takma işleri bitince, madalya alanlar, madalyayı takan zat ile birlikte mülki âmir ve kumandanların karşısına giderler takdim edilip tebrik olunurlar. Hazırlanmışsa buket ve hediyeleri verilir. Mütaakıben şeref tribününe geçilir. Piyade taburu ve tertiplenmişse izciler ve öğrenciler tarafından yapılacak geçit resmi kabul olunur, (Geçit resmini kabul edecek olan zat kumandandır. Geçit resmi esnasında madalya alanlar kumandanın solunda bir adım gerisinde, madalyayı takan ecnebi ataşemiliter ise; kumandanın safında bir adım gerisinde yer alırlar.)

d. Geçit resmi bitimiyle merasim sona erer.