ÇED Yönetmeliği'nin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar

Sayı : 220.01.02.03/ 4527998

Konu : ÇED Yönetmeliği'nin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar

İlgi: a) 07.02.2014 tarihli ve 38 sayılı "Uygulama Talimatı"

b) 06.07.2015 tarihli ve 10968 sayılı "Uygulama Talimatı"

Malumunuz olduğu üzere, 25.11.2014 tarihli ve 29186 sayılı ÇED Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmış ve 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

ÇED Yönetmeliği kapsamında yapılan değişikliklere ivedi olarak uyumun ve uygulamada birlikteliğin sağlanması, yönetmelik kapsamında yapılacak iş ve işlemlerde ortaya çıkabilecek aksaklıkların önlenmesi amacıyla ekteki Usul ve Esaslar hazırlanmıştır.

Bu çerçevede, Makamlarınızca uygun görülmesi halinde ilgide kayıtlı Uygulama Talimatlarının yürürlükten kaldırılması ve 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği'nin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esasların yürürlüğe konulması hususunu Olurlarınıza arz ederim. -

29.07.2022 TARİHLİ ve 31907 SAYILI RESMİ GAZETE DE YAYIMLANAN ÇED YÖNETMELİĞİ’NİN UYGULANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak

Amaç: Bilindiği üzere, 25.11.2014 tarihli ve 29186 sayılı ÇED Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmış ve 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Çevresel Etki Değerlendirmesi (ÇED) Yönetmeliği yayımı tarihinde yürürlüğe girmiştir.

Bu minvalde 01.08.2022 tarih ve 4230269 sayılı yazımız ile 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği'nin 5. Maddesi uyarınca "Çevresel Etkileri Ön İnceleme ve Değerlendirmeye Tabi Projeler" için ÇED Yönetmeliği hükümlerinin uygulanması gerektiği, "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararı verme yetkisinin yazımız ekinde yer alan 2022/13 sayılı Genelge ile Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine devredildiği, bu kapsamda 2022/13 sayılı Genelgede belirtilen iş ve işlemlerin İl Müdürlüklerince yürütülmesi gerektiği, 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ÇED Yönetmeliği'nin yürürlük tarihinden önce ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası Bakanlığa ya da İl Müdürlüğüne sunulmuş projelere, bu Yönetmeliğin lehte olan hükümlerinin ve/veya başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümlerinin uygulanması gerektiği hususları belirtilmiştir.

Yeni Yönetmelik ile genel hükümlerde, Ek-1 ve Ek-2 Listelerinde, ÇED Başvuru Dosyasının ve Proje Tanıtım Dosyasının hazırlanması sırasında esas alınacak formatlarda değişiklikler yapılmış, uygulamaya esas yeni tanımlar getirilmiştir.

İş bu yürürlüğe girecek olan “ÇED Yönetmeliği’nin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar” ile ÇED Yönetmeliği'nde yapılan değişikliklerin anlaşılmasını ve uygulanmasını kolaylaştırıcı idari ve teknik hususlar ortaya konularak, yapılan değişikliklere ivedi olarak uyumun ve uygulamada birlikteliğin sağlanması, böylelikle uygulamada ortaya çıkabilecek aksaklıkların önlenmesi amaçlanmaktadır.

Kapsam: “ÇED Yönetmeliği'nin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar” yönetmelikte yapılan değişikliklerin uygulanmasına ilişkin yöntem ve talimatlarla birlikte, gerek ÇED Yönetmeliği Ek-1 ve Ek-2 Listesi'nde yer alan faaliyetlere gerekse Bakanlığımızdan veya İl Müdürlüklerimizden bu yönetmelik kapsamında talep edilen görüşlere ilişkin değerlendirmeleri kapsamaktadır.

Dayanak: “ÇED Yönetmeliği'nin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esaslar” 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliğine dayanılarak hazırlanmıştır.

İKİNCİ BÖLÜM

Genel Usul ve Esaslar

1- 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete' de yayımlanan yeni ÇED Yönetmeliğinden önce Bakanlığa/İl Müdürlüğüne başvuru yapılan ve yürürlükten kaldırılan Mülga (2014) ÇED Yönetmeliği'nin Ek-1 veya Ek-2 listelerinde ver almamasına rağmen, yeni (2022) ÇED Yönetmeliği’nin Ek-1 veya Ek-2 listelerinde yer alan projeler ile ilgili yapılan başvurularda, başvuru tarihinin esas alınması gerekmekte olup,

a) Yönetmeliğin "Geçiş Süreci" başlıklı Geçici Madde 1'de yer alan: "Bu Yönetmeliğin yürürlük tarihinden önce, ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası İl Müdürlüğüne ya da Bakanlığa sunulmuş projelere, bu Yönetmeliğin lehte olan hükümleri ve/veya başvuru tarihinde yürürlükte olan Yönetmelik hükümleri uygulanır." hükmü, 29.07.2022 tarihinden önce yapılan Muafiyet/Görüş talebi başvurularına da uygulanabilecektir.

b) Yürürlük tarihinden (29.07.2022'den) sonra yapılan başvurulara ise 29.07.2022 tarih ve 31907 sayılı Resmi Gazete 'de yayımlanan ÇED Yönetmeliği kapsamında görüş verilmesi gerekmektedir.

2- 29.07.2022 tarihinden önce Bakanlıktan/İl Müdürlüğünden herhangi bir görüş alınmamış olan ve yürürlükten kaldırılan 2014 tarihli Mülga ÇED Yönetmeliği'nin Ek-1 veya Ek-2 listelerinde ver almamasına rağmen, 29.07.2022 tarihli yeni ÇED Yönetmeliği'nin Ek-1 veya Ek-2 listelerinde yer alan ve 29.07.2022 tarihinden önce inşaatına başlamış veya kurulmuş veya işletmeye geçmiş projeler ile ilgili olarak.

a) 29.07.2022 tarihinden önce inşaatın başladığını ya da işletmeye veya faaliyete geçildiğini gösterir belge/bilgi ibraz edilmesi halinde bahse konu projeler faaliyetlerine devam edebilecektir. Ancak bu projelerde herhangi bir değişiklik ya da kapasite artışı planlanması halinde 29.07.2022 tarihli ÇED Yönetmeliği kapsamında görüş alınması gerekmektedir.

b) 29.07.2022 tarihinden önce inşaata başladığının ya da işletmeye veya faaliyete geçildiğinin belgelendirilememesi halinde ise yeni ÇED Yönetmeliği hükümlerine göre işlem tesis edilmesi gerekmektedir.

3- 29 Temmuz 2022 tarihinden önce ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası sunulmuş ve süreci başlatılmış projelerde, 2014 tarihli yönetmelikte olmayan ancak yeni Yönetmeliğin Ek-3 ÇED Genel Formatına eklenen Bölüm IV: Kümülatif Çevresel Etki Değerlendirme, Bölüm V: Çevresel ve Sosyal Eylem Planı ve Bölüm VI: Halkın Bilgilendirilmesi ve Sürece Katılımı ile Paydaş Katılım Planı başlıkları ile Ek-4 Proje Tanıtım Dosyası Genel Formatına eklenen Bölüm IV: Kümülatif Çevresel Etki Değerlendirme, Bölüm V: Çevresel ve Sosyal Eylem Planı başlıklarının altında istenen çalışmaların yapılması zorunlu değildir. Ancak proje sahibinin/yetkili temsilcisinin talebi üzerine bahse konu çalışmalar yaptırılabilir.

4- Yönetmeliğin Ek-3 ve Ek-4 formatlarında yapılan yenilikler ve istenen çalışmaların ne şekilde olacağına dair duyuru Bakanlığımız (ÇED İzin ve Denetim Genel Müdürlüğü) web sayfasında 04 Ağustos 2022 tarihinde yayınlanmış olup, duyuruya https://ced.csb.gov.tr/29-temmuz-2022- tarihli-ve-31907-sayili-resmi-gazete-de-yayimlanarak-yürürlüğe-giren-ced-yonetmeliği-nin- ek-3-ve-ek-4-unde-yer-alan-formatlar-hakkinda-duyuru-haber-272423 linkinden ulaşılabilir.

5- ÇED Yönetmeliği Ek-3 ve Ek-4 de yer alan ÇED Genel Formatı ve Proje Tanıtım Dosyası Genel Formatında, Sürdürülebilirlik Planı başlığı altında istenen; sıfır atık planı, trafik yönetim planı, sera gazı azaltım planı ve çevresel ve sosyal yönetim planlarının, ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyasının içeriğinde değil ekler kısmında yer alması gerekmektedir. Ayrıca bu planların, Proje Tanıtım Dosyasını hazırlayan çalışma grubunca veya süreçte dışarıdan hizmet alınacak diğer uzmanlarca hazırlanması yeterli olacaktır.

6- ÇED Yönetmeliği Ek-2 Listesi'nde yer alan Çevresel Etkileri Ön İnceleme ve Değerlendirmeye Tabi Projeler için İl Müdürlükleri tarafından yürütülen ÇED süreçlerinde; gereksiz iş yükü oluşturulmaması, tüm taraflar açısından (proje sahibi/yetkili müşavir firma/kurumlar vb) zaman kayıplarına sebebiyet verilmemesi için proje ile doğrudan ilgisi veya sürece teknik/bilimsel veya mevzuatları açısından katkısı/yetkisi olmayan kurumlara görüş sorulmamalıdır.

7- Bilindiği üzere, ÇED Yönetmeliğinin 7. Maddesi (7) no'lu fıkrasında ''Komisyonda kurum ve kuruluş temsilcisi olarak görev yapan üyelerin, yeterli mesleki bilgi ve deneyime sahip olmaları ve temsil ettikleri kurum/kuruluşların görev alanlarıyla sınırlı olmak üzere görüş vermeye yetkili kılınmış olmaları esastır.” hükmü yer almaktadır. Bu nedenle Yönetmeliğin 5. Maddesi 2(a)fıkrası uyarınca proje ile ilgili ÇED sürecinin sonlandırılmasına konu işlemlerde; ÇED sürecinde görüşü alman kurum/kuruluşların yetkili oldukları görev alanlarıyla ilgili verdikleri görüşlerin dikkate alınması, yetkili oldukları görev alanları dışında verdikleri görüşlerinin bahse konu sonlandırma işlemlerinde dikkate alınmaması gerekmektedir.

8- ÇED süreçlerinin yürütülmesi esnasında Yönetmelik hükümlerine riayet edilmesine hassasiyet gösterilmesi, ÇED Olumsuz/ÇED Gereklidir kararlarının gerekçe gösterilmeden verilmesi, ÇED Raporu/Proje Tanıtım Dosyası üzerinde yüzeysel bir inceleme yapıldığı düşüncesine yol açacağından, keyfiyetin önüne geçilmesi amacıyla Bakanlıkça/İl Müdürlüklerince verilen “ÇED Olumsuz”/ ”ÇED Gereklidir” kararlarının gerekçelerinin karar üst yazılarında belirtilmesi gerekmektedir.

9- Yönetmeliğin 5. Maddesi uyarınca; 01.08.2022 tarihli ve 2022/13 sayılı Genelge ile "Çevresel Etkileri Ön İnceleme ve Değerlendirmeye Tabi Projeler" için ÇED Yönetmeliği hükümlerinin uygulanması ve "ÇED Gereklidir" veya "ÇED Gerekli Değildir" kararı verme yetkisi Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği İl Müdürlüklerine devredilmiş ve 2014/24 sayılı Genelge yürürlükten kaldırılmıştır. Bu nedenle, 29.07.2022 tarihinden önce ÇED süreci başlatılan projeler için de 2022/13 sayılı Genelge ile verilen yetki kullanılabilir.

10- Yönetmeliğin 16. maddesi (2) no'lu fıkrasında yer alan hüküm ile Proje Tanıtım Dosyasının formata uygunluğu ile ilgili usuller belirlenmiştir. Format yönünden iade edilen dosya 15 takvim günü (müşavir firmanın kullanacağı toplam süre) içinde yeniden sunulmak zorundadır. Dosyanın “eksiklik” yönünden incelenmesi Yönetmeliğin 16. Maddesi 3. Fıkrasında yer alan hüküm gereğince başlatıldığından, Yönetmeliğin 16 (5) maddesinde belirtilen “6 aylık süre”; formata uygun hazırlandığı tespit edilen ve ÇED inceleme ve değerlendirme süreci başlatılan projelerde İl Müdürlüğü tarafından gerekli görülmesi halinde dosyadaki bilgiler dikkate alınarak ilgili kurum/kuruluşlardan yazılı görüş istenmesi veya ilgili kurum/kuruluşlarla toplantı düzenlenmesi halinde dosyada tespit edilen eksikliklerin veya proje ve yerine ilişkin alınmış olan kurum/kuruluş görüşlerinde istenilen ilave bilgi/belge/çalışmaların tamamlanması için verilen süreyi ifade etmekte olup, bu “6 aylık süre” format yönünden eksiklik sürecini (15 takvim gününü) kapsamamaktadır.

11- Format eksikliği yeterlilik verilmiş firmaya iletildikten sonra projeden vazgeçilmesi durumunda, 24.07.2015 tarih ve E. 12042 sayılı Proje Tanıtım Dosyasının Sürecine İlişkin Uygulamalar konulu Bakanlık yazısında belirtildiği üzere e-ÇED sistemi üzerinden yapılan başvurularda uygunluk kontrolü yapılması durumunda başvuru bedelinin geri ödenmeyeceği, fakat format kontrolü yapılmadığı veya kapsam itibari ile hatalı yapılan başvurular için geri ödemenin yapılabileceği uygun mütalaa edilmekte olup, 24.07.2015 tarih ve E. 12042 sayılı Uygulama Talimatının (bkz. Ek-1) dikkate alınması gerekmektedir.

12- Yönetmelikte Madde 17-(1)'de yer alan hüküm uyarınca, verilen ÇED Gereklidir/ÇED Gerekli Değildir kararlarının İl Müdürlüğü tarafından hem kendi internet sitesinde duyurular kısmında süresiz olarak (devamlı) yayınlanması hem de İl Müdürlüğü, Kaymakamlık veya (varsa) Muhtarlık binasında bulunan askı ilan yerlerinde 30 takvim günü süresince ilan edilerek halka duyurulması zorunludur.

13- Bilindiği üzere, 26.11.2018 tarihli ve 53785661-641.04-E.216512 sayılı yazımız ile tüm İl Müdürlüklerine “Mahkeme Kararı Gereği ÇED Yönetmeliği Uygulama Talimatı" gönderilmişti. Yeni yönetmelik ile ÇED Yönetmeliği'nin kapasite artışları başlıklı 20. Maddesi ve “30 gün içerisinde görüş bildirmeyen kurumun görüşünün olumlu sayılması" maddeleri (12.madde 2.fıkra ve 16.madde 3.fıkra b bendi) yeniden düzenlenmiştir. Mükerrer uygulama olacağından yönetmeliğin yürürlüğe girdiği 29.07.2022 tarihinden sonra 26.11.2018 tarihli ve 53785661-641.04-E.216512 sayılı yazımızın uygulanmasına gerek bulunmamakta olup, Yönetmelik Maddelerine göre iş ve işlemlerin yapılması gerekmektedir.

14- ÇED Yönetmeliği'nin kapsamı dışında değerlendirilen (Muafiyet/kapsam dışı görüsü verilen) projelerde ÇED Yönetmeliğinin 21. Maddesi kapsamında "Proje Sahibi Değişikliği" yapılamaz. Başka bir deyişle Muafiyetlerin Devri söz konusu değildir. ÇED kapsam dışı/muafiyet görüşü verilen faaliyetin, görüşe esas şartlarında (kapasite, çalışma alanı vb.) herhangi bir değişiklik olmaması ve üretim veya işletmeye başlanılmış olması şartı ile ÇED Kapsam Dışı/Muafiyet görüşü, verildiği tüzel/gerçek kişi adına geçerliliğini devam ettirmektedir.

15- Yönetmeliğin Ek-3 (Bölüm VII'de) ve Ek-4 (Bölüm VI'da) formatlarında istenen “faaliyet alanında yetkili müşavir firma tarafından yer incelemesi yapıldığını gösterir tutanak” örneği ekte (bkz. Ek-2) gönderilmekte olup, söz konusu tutanağın ÇED Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluşlar tarafından sahada düzenlenmesi, yer incelemesi tamamlanınca ÇED Yeterlik Belgesi alan kurum/kuruluş ile birlikte proje sahibi yetkilisi veya (varsa) ilgili muhtar veya il müdürlüğü temsilcisi tarafından imza altına alınması gerekmektedir. Bununla birlikte, ÇED Yeterlik Belgesi Tebliği (RG: 29.11.2019 - 30963) Ek-3, Madde 13 hükmünde yer alan “incelemeden en az 5 gün önce yazılı bilgi verme ” yükümlülüğü de devam etmektedir.

16- Şirketlerin ticari sırlarının/verilerinin ve şirket yöneticilerinin kişisel verilerinin korunması adına, Yönetmeliğin Ek 3 ve Ek4 Genel Formatlarının ekler bölümünde yer alan "Vekâlet, İmza Sirküleri ve Ticari Sicil Gazetesi"nin e-ÇED sisteminde yer alan “Yayınlanmayacak Dokümanlar” bölümüne eklenmesi gerekmektedir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Sektörel Uygulamalara İlişkin Esaslar

Yönetmelik Ek-1 ve Ek-2 Listelerine İlişkin Uygulama Esasları:

17- ÇED Yönetmeliği kapsamı dışında olan veya kanunen muafiyet hakkı bulunan projeler ile ilgili olarak; Bakanlığımızın 25/07/2014 tarihli ve 20289998/220.03/12368 sayılı (ÇED Muafiyeti konulu) yazısı (bkz. Ek-3) doğrultusunda yürütülen iş ve işlemlere devam edilecektir.

18- 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ÇED Yönetmeliği'nin yürürlüğe girmesi ile birlikte HES projeleri ile ilgili eşik değer kaldırılarak Ek-1 ve Ek-2 listelerinin ilgili maddeleri yeniden düzenlendiğinden 07.02.2014 tarihli ve 38 sayılı "Uygulama Talimatı" yürürlükten kaldırılmıştır. Bu itibarla, 29.07.2022 tarihinden önce ÇED süreci başlatılmış olan HES projelerinin (Ek-2 kapsamındaki) inceleme-değerlendirme süreci Bakanlığımızda devam edecek olmakla birlikte, 29.07.2022 tarihinden itibaren 2022 tarihli ÇED Yönetmeliği'nin, Ek-2 Listesi, 38. Maddesi kapsamına giren HES proje başvurularının bundan böyle ilgili İl Müdürlüklerine yapılması gerektiğinden, bu başvurular için 2022/13 sayılı Genelgede belirtilen iş ve işlemler İl Müdürlüklerince yürütülecektir.

19- Tersane Projeleri ile ilgili olarak Bakanlığımızın 06.07.2015 tarihli ve 10968 sayılı yazısı ekinde yer alan "Uygulama Talimatı" yürürlükten kaldırılmış olup, 29.07.2022 tarihli ve 31907 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan ÇED Yönetmeliği kapsamında kıyı yapıları projeleri ile ilgili olarak Bakanlıktan veya İl Müdürlüklerinden talep edilen görüş başvurularında ekte gönderilen Yeni Uygulama Talimatı (bkz. Ek-4) doğrultusunda iş ve işlemlerin yapılması gerekmektedir.

20- Yeni Yönetmelik uyarınca Güneş Enerji Santrali projeleri kapladıkları alan büyüklükleri ve mekanik kurulu güçleri üzerinden yönetmelik kapsamında değerlendirilmekte olup, kurulu güç (MWm) ve proje alanı (hektar) büyüklüklerinin her ikisinin de yönetmelikte belirtilen eşik değerler altında kalması durumunda (hem 2 hektardan küçük olma, hem de 1 MWm’nin altında olma şartı birlikte sağlandığında), GES projeleri ÇED Yönetmeliği kapsamı dışında değerlendirilmektedir. Kurulu gücü ve proje alanı büyüklüğü itibariyle ÇED Yönetmeliği'nin Ek listelerinde yer almayan GES projeleri hakkında ÇED Yönetmeliği hükümleriyle birlikte Bakanlığımızın 08 Nisan 2015 tarihli ve 2015/3 sayılı Genelgesi (bkz. Ek-5) doğrultusunda hem kurulu güç (MWm) hem de proje alanı (hektar) üzerinden değerlendirme yapılmaya devam edilecektir.

21- Bilindiği üzere, 12.05.2019 tarih ve 303772 sayılı Resmi Gazete'de (Değişik RG: 09.05.2021 - 31479) yayımlanarak yürürlüğe giren Elektrik Piyasasında Lisanssız Elektrik Üretimine İlişkin Yönetmeliğin; Önlisans- Lisans alma ile şirket kurma muafiyeti başlıklı 5. Maddesinin 1. Fıkrasının (h) bendinde ”Bağlantı anlaşmasındaki sözleşme gücü ile sınırlı olmak kaydıyla yenilenebilir enerji kaynaklarına dayalı üretim tesisleri" yer almakta olup, ilgili hüküm gereği lisanssız üretim tesislerinde herhangi bir kurulu güç üst sının uygulanmasına gerek bulunmadığından (1 MW veya 5 M W altı gibi), Lisanssız / Önlisansa tabi RES ve GES projeleri hakkında ilk olarak 20.06.2016 tarihli ve 48331039- 220.01-E.10244 sayılı yazımız ile sonrasında ilave yapılarak 06.09.2016 tarihli ve 48331039-220.02- E.14541 sayılı yazımız ile tüm Valiliklere gönderilen Uygulama Talimatı yürürlükten kaldırılmıştır.

Bununla birlikte, lisanslı GES ve RES projeleri için ÇED Yönetmeliği Ek-1 ve Ek-2 Listesi kapsamında yapılan ÇED başvurularında Önlisans şartının aranması, LİSANSSIZ GES projeleri için ÇED Yönetmeliği kapsamında yapılan Ek-1/Ek-2 ve Muafiyet başvurularında ise ilgili Dağıtım Şirketinden/Şebeke İşletmecisinden alınan ’’Bağlantı Anlaşmasına Çağrı Mektubu” nun istenmesi, bağlantı anlaşmasına çağrı mektubu almaya hak kazanmamış olan lisanssız GES projelerinin (Ek- 1/Ek-2/Muafiyet) başvurularının değerlendirmeye alınmadan iade edilmesi gerekmektedir.

22- 03.09.2021 tarih ve 1618832 sayılı yazımız ekinde gönderilen Madencilik Faaliyetlerinin ÇED Sürecinde ve Görüş Taleplerinde Uygulanacak Usul ve Esaslara (bkz. Ek-6) göre iş ve işlem gerçekleştirmeye devam edilecektir.

Ayrıca, bilindiği üzere, “Madencilik Faaliyetlerinin ÇED Sürecinde ve Görüş Taleplerinde Uygulanacak Usul ve Esaslar"ın 17. Maddesinde “Yeraltı ocak işletmeciliği ile üretim yapılması planlanan madencilik faaliyetlerinde: projenin kazı ve döküm alam vb. amaçla yerüstünde kullanacağı alan büyüklüğü esas alınarak yerüstü alan kullanımı 25 hektara kadar olan madencilik faaliyetlerine ÇED Yönetmeliği Ek-2, yerüstü alan kullanımı 25 hektardan büyük olan madencilik faaliyetlerine ise ÇED Yönetmeliği Ek-I listesi kapsamında Yönetmelik hükümlerinin uygulanması gerektiği ” belirtilmiştir. Bahse konu hükmün uygulanması esnasında, yeraltında çalışılan alanların sadece galeri girişi vb.nin değil yerüstü izdüşümlerinin de Bakanlığa/İlgili İl Müdürlüğüne sunulacak ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyalarında yer almasının sağlanması, yeraltı ve yerüstü çalışmalarının çevresel etkilerinin de kümülatif olarak değerlendirilmesi gerekmektedir.

23- Aşağıdaki faaliyetler, ÇED Yönetmeliği'nin, Ek-2 Listesi 43. Maddesinde yer alan “Yeraltı suyu çıkarma veya suyu yeraltında depolama projeleri” kapsamında değerlendirilmediğinden;

- ÇED kararı bulunan projelerde yeraltı suyu izleme yapılması amacıyla açılması planlanan gözlem kuyuları,

- Yeraltı sularının fiziksel, kimyasal veya bakteriyolojik analizleri için örnekleme yapılması amacıyla açılması planlanan gözlem kuyuları,

- Herhangi bir su temini amacı olmayan, sadece araştırma-inceleme amacıyla sahada gerçekleştirilen hidrojeolojik etüt kapsamında açılması planlanan kuyular,

- Herhangi bir ticari işletme, tesis veya endüstriyel faaliyette kullanılmaksızın, gerçek kişiler tarafından bireysel içme-kullanma ve sulama suyu temini amacıyla açılması planlanan kuyular,

- Belediyeler, Su ve Kanalizasyon İdareleri, Özel İdareler vb. kamu kurum/kuruluşları tarafından açılması planlanan içme suyu amaçlı sondaj kuyuları için ÇED Yönetmeliği hükümlerinin uygulanmasına gerek bulunmamaktadır.

24- Atıl yatırımların önlenmesi ve yatırımcıların ihtiyaçları doğrultusunda doğru yönlendirilmeleri, mevzuatta yer alan teknik ve idari gerekliliklere uygun olarak tesislerin kurulabilmesi hususları dikkate alınarak ÇED Yönetmeliği Ek-1 ve Ek-2 Listesinde yer alan;

a) Düzenli depolama/katı atık bertaraf, atık yakma(Oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma, plazma vb. termal işlemler) tesisleri için yapılacak ÇED Başvurularında, proje ile ilgili Mahalli Çevre Kurulu Kararı ile Bakanlığımızın Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü'nden onaylı fizibilite raporu ve onay yazısının ÇED Başvuru Dosyası/Proje Tanıtım Dosyası’nda yer alması gerekmekte olup, bahse konu bilgi/belge olmadan başvuru yapılan projelerin ÇED süreçleri başlatılmaksızın iade edilmesi gerekmektedir.

b) Depolama tesisi kurma zorunluluğu bulunan ve dışarıdan atık almamak kaydıyla sadece kendi tesisinde oluşan atıkların bertarafı amacıyla düzenli depolama tesisi kurmak isteyen termik santral, demir-çelik, gübre ve asit fabrikaları gibi büyük ölçekli sanayi tesislerinin ÇED başvurularında Atıkların Düzenli Depolanmasına Dair Yönetmeliğin 11 ’inci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendinde tanımlanan ön fizibilite raporu zorunluluğu aranmamakta olup, bu tür tesislerde Mahalli Çevre Kurulu Karan istenilmeden ÇED sürecinin başlatılması gerekmektedir.

c) ÇED Yönetmeliği Ek-1 veya Ek-2 Listesi'nde yer alan biyogaz/biyometanizasyon, mekanik ayırma ve kompost tesislerine konu ÇED süreçlerinde Bakanlığımız Çevre Yönetimi Genel Müdürlüğü'nden onaylı fizibilite raporu ve onay yazısının; Ek-1 Listesi'nde yer alan projelerde ÇED Raporumda, Ek-2 Listesi'nde yer alan projelerde ise en geç karar aşamasına kadar sunulacak nihai Proje Tanıtım Dosyası'nda yer alması gerekmektedir.

12.07.2019 tarihli ve 30829 sayılı Resmî Gazetede yayımlanan Sıfır Atık Yönetmeliği kapsamında sıfır atık temel seviye belgesi olan Mahalli idareler, organize sanayi bölgeleri, havalimanları ve üniversiteler, biyobozunur atıklar olarak tanımlanan atıklar arasında yer alan; pazar yeri, hal, manavlardan kaynaklanan atıklar, yiyecek hazırlama atıkları ile park ve bahçe atıklarının kompostlaştırılması amacıyla kompost tesisi (mahalli idareler tarafından kurulacak olan entegre atık yönetim tesisleri bünyesinde yer alan kompost tesisleri hariç) yapmaları halinde, bahse konu projeler için fizibilite raporu istenilmez.

25- Atıkları beraber yakan çimento fabrikalarının Atıkların Yakılmasına İlişkin Yönetmelikle yer alan özel hükümler kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir. Düzenli depolama/katı atık bertaraf tesisleri ile atık yakma (oksitlenme yoluyla yakma, piroliz, gazlaştırma, plazma vb. termal işlemler) tesislerinde alan genişlemesi olmaksızın yalnızca kapasitelerinde artış yapılması durumunda, mevcut Mahalli Çevre Kurulu kararı geçerli olup, yeni bir MÇK Karan alınmasına gerek bulunmamaktadır.

26- ÇED Yönetmeliği'nin Ek-2 Listesi 32. Maddesinde yer alan; “Temalı parklar (10.000 m2 ve üzeri alanda; bilim, kültür, doğa veya spor gibi herhangi bir temayı esas alarak izleme, eğlenme ve bilgilenme hizmetleri sunan alanlar)” hüküm kapsamında;

- Geleceğin dünyası, bilim, bilim-kurgu, tarih, kültür, bitki ve hayvan türlerinin doğal ortamlarında yaşatılması, safari parkında veya film stüdyolarında müşteriler için katılım ve canlı izleme imkânının sağlanması, gelenek ve birikimler ile dünya coğrafyası gibi belirli bir konunun görsel ve işitsel ileri teknolojinin de yardımıyla tanıtıldığı ve ücreti mukabilinde hizmet verilen eğlenceye ve bilgilendirmeye yönelik kompleks tesisleri [JeoPark, Aqua Su Parkları, Arboretum (Ağaç Parkı), Tarım Müzesi, Bilim ve Uzay Merkezi, Expo Fuar - Sergi - Festival Alanı, Hayvanat Bahçesi Formunda Fauna Tanıtım Alanları, Masal Şatosu (Eskişehir) gibi ana faaliyet konuları ile birlikte Doğa Sporları ve Adrenalin Vadisi Alanı, Spor Etkinlik Alanları, Çocuk Oyun Alanları, Piknik Alanları, Ziyaretçi Tanıtım Merkezleri, Gezi ve Yürüyüş Yolları, Dinlenme Tesisleri, Gözlem Kulesi, Araç Otoparkları vb. yardımcı sosyal birimlerin entegre olduğu alanları] kapsamakta olup, yapılacak başvurularda bu kriterlerin bulunup bulunmadığının dikkate alınması gerekmektedir.

- Bunun yanı sıra hali hazırda koruma statülü alanlar (milli park, tabiat parkı, özel çevre koruma bölgesi vb) ile bu alanlar için hazırlanan planlar (uzun devreli gelişim planları, yönetim planlan ve plan revizyonları vb.) ilgili sorumlu Bakanlığın mevzuatı doğrultusunda belirlenen ve yönetimi sağlanan alanlar olduklarından, bu alanlar için yapılan başvuruların ÇED Yönetmeliği Ek-2 Listesi 32. maddesi kapsamında temalı park olarak değerlendirilmemesi gerekmektedir.

27- Devre Mülk, Villa ve Apart tarzında planlanan Konut Projeleri için yapılan başvurularda, ÇED Yönetmeliği'nin Ek-2 Listesi 30. Maddesi; "Konut projeleri (300 konut ve üzeri) " kapsamında her bir devre mülk, villa ve apart yapının tek bir konut olarak değerlendirilmesine devam edilmesi, bunun yanı sıra ÇED Yönetmeliğin Ek-2 Listesi 29. Maddesi; "50 oda ve üzeri oteller, tatil köyleri, turizm kompleksleri vb. " kapsamında yer alan turizm tesisleri ile birlikte proje alanı ve mücavirinde (bitişik parsel-nizam) aynı gerçek/tüzel kişilere ait devre mülk, villa ve apart tarzında yatırımların planlanması halinde ise bu yatırımların turizm tesisi ile birlikte entegre olarak ele alınması ve her bir devre mülk, villa ya da apart tek bir oda olarak değerlendirilerek toplam oda sayısı üzerinden değerlendirme yapılması gerekmektedir.

28- ÇED Yönetmeliği'nin

Ek-1 Listesi 40. Madde; “250 oda ve üzeri oteller, tatil köyleri, turizm kompleksleri vb.″ ile Ek-2 Listesi;

29- “50 oda ve üzeri oteller, tatil köyleri, turizm kompleksleri vb.″

30- “Konut projeleri (300 konut ve üzeri).″

36- “Alışveriş merkezleri (10.000 m² ve üzeri kapalı inşaat alanı)″

maddelerinde yer alan faaliyetler ile ilgili olarak;

Yeni gerçekleştirilecek yatırımlarda Yönetmelik hükümleri doğrultusunda Ek-1 Listesi kapsamında Bakanlığımıza, Ek-2 Listesi kapsamında ise ilgili Valiliğe (İl Müdürlüğü) başvuru yapılması ve ÇED Olumlu ya da ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmadan faaliyete başlanmaması gerekmektedir.

a) Ancak ÇED Olumlu / ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmış olup yapı ruhsatı / yapı kullanma izni düzenlenerek işletme aşamasına geçilmiş Toplu Konut. Ticaret Merkezi (Dükkan. İşyeri. Ofis vb.), Rezidans, AVM gibi faaliyetlerin tek başına ya da entegre olduğu mevcut proje yapı ve binalarında; birim inşaat alanı, kapalı inşaat alanı artışı yapılmadan (ek bina / yapı vs. yapılmaksızın) yalnızca yapı ve bina içerisindeki inşaat bölümleri bölünerek, iç mekânda tadilat-restorasyon çalışması yapılarak kullanım amacı değişikliğine gidilip konut, dükkân, işyeri, ofis sayısının artırılması - değişiklik yapılması işlemlerinde,

b) Benzer şekilde ÇED Olumlu / ÇED Gerekli Değildir Kararı alınmış olup yapı ruhsatı / yapı kullanma izni düzenlenerek inşa edilmiş ve turizm işletme belgesi alarak işletme aşamasına geçilmiş oteller, tatil köyleri, turizm kompleksleri gibi tesislere ait mevcut proje yapı ve binalarında; birim inşaat alanı, kapalı inşaat alanı artışı yapılmadan (ek bina / yapı vs. yapılmaksızın) yalnızca mevcuttaki otel binası, apart villa, bina teras çatı katı, idari ve sosyal ofis-ünitelerin içerisindeki inşaat bölümlerinin bölünerek, iç mekânda tadilat-restorasyon çalışması yapılarak kullanım amacı değişikliğine gidilip oda sayısının artırılması - değişiklik yapılması işlemi ile ilgili olarak,

söz konusu projelerde yapılması planlanan değişikliğe yönelik Ek-1 Listesi kapsamında Bakanlığa,Ek-2 Listesi kapsamında ise ilgili Valiliğe (İl Müdürlüğü) başvuru yapılarak izin alınması şartıyla, yukarıda (a) ve (b) bentlerinde belirtilen işlemler ÇED Yönetmeliği'nin uygulanması açısından kapasite artışı olarak değerlendirilmemektedir.

Diğer taraftan ÇED Muafiyeti/ÇED Kapsam Dışı görüşü bulunan projeler bu uygulama dışında tutulmakta olup yukarıda belirtilen durumlara benzer bir değişikliğin yapılması halinde ÇED Yönetmeliği’nin 20. maddesi kapasite artışı hükümlerinin uygulanması gerekmektedir.

29- 09.09.2022 tarih ve 4527998 sayılı Bakanlık Makamı oluru ile yürürlüğe giren ÇED Yönetmeliği'nin Uygulanmasına İlişkin Usul ve Esasların 19. Maddesinde bahsi geçen ve ek-4'ünde yer alan “kıyı yapıları uygulama talimatı" yürürlükten kaldırılmış olup, yönetmelik kapsamında eşik değeri olmayan kıyı yapılan, yat limanları, tersaneler ile yat, tekne imalatı tesislerinde yapılması planlanan değişiklikler ve/veya kapasite artışları ile ilgili olarak ÇED Yönetmeliğinin 24. Maddesinin (e) bendi kapsamında Bakanlığımızdan görüş alınması gerekmektedir.

30- Yolcu taşıma vapuru, deniz otobüsü, gezi teknelerinin yanaştığı, bağlandığı yerlerin Yönetmeliğin Ek 2 listesi 28. Maddesi (a) bendi kapsamında değerlendirilmesi gerekmektedir.

31- Bilindiği üzere, elektrik enerjisini depolayabilen ve depolanan enerjiyi sisteme verebilen tesisler olarak nitelendirilen "Elektrik Depolama Tesisleri" ÇED Yönetmeliği'nin Ek-1 ve Ek-2 listesinde yer almamakta olup, söz konusu tesisler ile ilgili olarak ÇED Yönetmeliği hükümlerinin uygulanmasına gerek bulunmamaktadır.

Ancak, Elektrik Depolama Tesisleri her ne kadar tek başlarına ÇED Yönetmeliği kapsamında yer almasalar da Çevre Kanunu kapsamında bir muafiyet söz konusu olmadığından, bu tesislerin inşaat ve işletme faaliyetleri esnasında oluşabilecek çevresel etkilerinin (ne kadar arazi kullanılacağı, arazinin vasfı, açığa çıkacak hafriyat miktarı, toz, gürültü, katı-sıvı atıklar, en yakın yerleşim yerlerine, varsa hassas alanlara, toprak ve su kaynaklarına etkileri, depolama tesisinin ömrü, ekonomik ömrünü tamamlayan bataryaların bertafının ya da geri kazanımlarının nasıl sağlanacağı gibi hususların) Çevre Kanunu’na istinaden yürürlüğe giren yönetmelikler doğrultusunda değerlendirilmesi, alınacak önlemlerin belirlenmesi, ilgili mer'i mevzuat çerçevesinde diğer kurum ve kuruluşlardan gerekli izin ve onayların alınması gerekmektedir.

Diğer taraftan, Elektrik Depolama Tesisinin herhangi bir üretim tesisine (GES veya RES tesisine) bütünleşik olarak kurulması durumunda; faaliyet sahibi adına EPDK tarafından önlisans verildikten ve kapasite tahsisi yapıldıktan sonra, ÇED Yönetmeliği'nin Ek-1 Listesi kapsamında kalması durumunda Bakanlığımıza, Ek-2 Listesi kapsamında olması durumunda da ilgili Valiliği (Çevre, Şehircilik ve İklim İl Müdürlüğü) başvuru yapılması, ÇED Olumlu/ ÇED Gerekli Değildir kararı alınmadan faaliyete başlanılmaması gerekmektedir.

a) Bu kapsamda elektrik depolama tesisleri (EDT) ile ilgili olarak ÇED Yönetmeliği kapsamında yapılan Muafiyet başvurularında yukarıda belirtildiği üzere Çevre Kanunu kapsamında yapılacak olan değerlendirmeye esas bilgi ve belgelerin istenilmesi gerekmektedir.

b) Elektrik Depolama Tesisinin herhangi bir üretim tesisine (GES veya RES tesisine) bütünleşik olarak kurulmasının planlandığı projelerin ÇED başvurularında ise faaliyet sahibi adına EPDK tarafından önlisans verilip verilmediğinin, kapasite tahsisi yapılıp yapılmadığının sorgulanması, önlisansı olmayan Depolamak GES veya Depolamak RES projelerine ilişkin ÇED başvurularının değerlendirmeye alınmadan iade edilmesi gerekmektedir.

Ekler