Deniz Kazalarını ve Olaylarını Araştırma ve İnceleme Yönetmeliği (mülga)

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar ve Kısaltmalar

Amaç

(1) Bu Yönetmeliğin amacı; deniz kazalarının araştırılması ve incelenmesi ile bunlara ilişkin bildirimlerin yapılmasına yönelik usul ve esaslar ile görev, yetki ve sorumlulukları belirlemektir.

Kapsam

(1) Bu Yönetmelik;

a) Türkiye’nin deniz yetki alanları ile içsularında Türk veya yabancı bayraklı gemilerin dâhil olduğu veya bu gemiler üzerinde meydana gelen deniz kaza ve olaylarının,

b) Bulunduğu coğrafi konuma bakılmaksızın, Türk bayraklı gemilerin dâhil olduğu veya bu gemiler üzerinde meydana gelen deniz kaza ve olaylarının,

c) (a) bendinde belirtilen alanlar haricindeki tüm deniz alanlarında, Türkiye'nin önemli ölçüde ilgili devlet sıfatını haiz olduğu kaza ve olaylar ile tasarımı veya inşası Türkiye’de yapılan gemilerin dâhil olduğu deniz kaza ve olaylarının,

araştırılmasını ve incelenmesini kapsar.

(2) Bu Yönetmelik hükümleri;

a) Ülkemizdeki tersane, tekne imal yeri, çekek yeri ve gemi söküm tesislerinde, münhasıran geminin tamir, bakım ve tutumu sırasında meydana gelen kazalarda,

b) Askeri gemiler ile kamu hizmetlerine tahsisli olup ticari amaçla kullanılmayan devlet gemilerine,

uygulanmaz.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik; 26/9/2011 tarihli ve 655 sayılı Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 29 uncu ve 34 üncü maddelerine dayanılarak ve 18/5/1968 tarihli ve 6/10027 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla taraf olduğumuz 1966 Uluslararası Yükleme Sınırı Sözleşmesine (LL 66), 6/3/1980 tarihli ve 8/522 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla taraf olduğumuz Denizde Can Emniyeti Uluslararası Sözleşmesine (SOLAS-74), 3/5/1990 tarihli ve 90/442 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla taraf olduğumuz Denizlerin Gemiler Tarafından Kirletilmesinin Önlenmesine Ait Uluslararası Sözleşmeye (MARPOL-73), 26/8/2003 tarihli ve 2003/6109 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla taraf olduğumuz Gemi Adamlarının Eğitim, Belgelendirilme ve Vardiya Standartları Hakkında Uluslararası Sözleşmeye (STCW) ve MSC.255(84) sayılı IMO Kaza İnceleme Koduna paralel olarak hazırlanmıştır.

(1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) AAKKM: Ana Arama Kurtarma ve Koordinasyon Merkezini,

b) Acente: Gemi sahibi, işleteni, kiralayanı veya kaptanı veyahut yük sahibi ile yaptıkları sözleşmelerle bunlar nam ve hesabına hareket eden, üçüncü kişi ve kuruluşlara karşı bunların haklarını koruyan kişi veya kuruluşu,

c) Bayrak devleti: Bir geminin bayrağını taşıdığı devleti,

ç) Bilirkişi: Kaza araştırma ve incelemesinin tamamında veya belirli bir bölümünde, uzmanlık gerektiren özel bir alanda veya teknik bir hususta bilgi ve tecrübesinden yararlanılmak üzere görevlendirilen kişiyi,

d) Ciddi çevre kirliliği: Yapılan değerlendirme sonucunda çevre üzerinde büyük bir zararlı etkiye neden olduğu kanaatine varılan kirliliği,

e) Ciddi deniz kazası: Çok ciddi deniz kazası dışında kalan ve ciddi yaralanma veya gemiyi denize elverişsiz hale getirecek derecede büyük maddi hasarla sonuçlanan deniz kazasını,

f) Ciddi yaralanma: Kaza anından itibaren 7 gün içinde başlayan ve 72 saatten daha fazla süren bir zaman dilimi içinde kazazedenin normal hareket imkân ve kabiliyetini kısıtlayan işgöremezlik haline neden olan yaralanmayı,

g) Çok ciddi deniz kazası: Can kaybı, geminin tam ziyaı ve ciddi çevre kirliliği olaylarından birini içeren bir deniz kazasını,

ğ) Deniz kazası: Bir geminin operasyon ve faaliyetleriyle bağlantılı olarak gerçekleşen ve;

1) Bir kişinin ölümü veya yaralanması,

2) Bir kişinin gemi üzerindeyken kaybolması,

3) Geminin batması, kaybolması, kayıp sayılması veya terk edilmesi,

4) Geminin maddi hasara uğraması,

5) Geminin manevradan aciz duruma düşmesi,

6) Geminin karaya oturması,

7) Geminin kıyı veya açık deniz yapısına veya başka bir gemiye çatması veya başka bir gemiyle çatışması,

8) Gemi veya gemilerin uğradıkları hasardan kaynaklanan ciddi çevre kirliliği oluşması veya ciddi çevre kirliliği ihtimalinin ortaya çıkması,

ile sonuçlanan bir olay veya olaylar silsilesini,

h) Deniz kazası/olayı bildirimi formu: Bu Yönetmeliğin ekinde yer alan ve deniz kazası/olayı bildirimi yapmak için kullanılan formu,

ı) Deniz olayı: Bir geminin operasyon ve faaliyetleriyle bağlantılı olarak gerçekleşen ve geminin, gemi üzerindeki insanların veya diğer kişilerin emniyetini veya çevreyi tehlike altına sokan veya düzeltilmemesi halinde tehlikeye sokabilecek olan ve deniz kazası dışında kalan olay veya olaylar silsilesini,

i) Gemi: Kendiliğinden hareket etmesi imkânı bulunmasa dahi, tahsis edildiği amaç suda hareket etmesini gerektiren, yüzme özelliği bulunan her aracı,

j) Gemiadamı: Bir gemi üzerinde, gemiyle birlikte sefere çıkmak da dâhil olmak üzere istihdam edilen kişiyi,

k) IMO: Uluslararası Denizcilik Örgütünü,

l) İçsular: Göl, baraj, dalyan ve nehirleri,

m) İlgili taraf: Deniz kaza incelemesinin sonuçları bakımından kayda değer derecede önemli çıkarları, hakları veya yasal beklentileri olan kuruluş veya kişiyi,

n) KAİK Yönetmeliği: 6/5/2013 tarihli ve 28639 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Kaza Araştırma ve İnceleme Kurulu Yönetmeliğini,

o) Kamu hizmetlerine tahsisli gemi: Asıl gayesi emniyet, güvenlik, denetim, sağlık, eğitim ve araştırma gibi kamu hizmeti sunmak olan, ticari faaliyet yürütmeyen gemiyi,

ö) Kıyı devleti: Deniz yetki alanlarında veya içsularında bir deniz kazası veya olayı meydana gelen devleti,

p) Kurul: Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı Kaza Araştırma ve İnceleme Kurulunu,

r) Maddi hasar: Deniz kazasıyla bağlantılı olarak, geminin veya kıyı yapısının yapısal bütünlüğünü, performansını veya işlevsel özelliğini önemli ölçüde etkileyen ve ana aksam veya parçalarının büyük ölçüde tamir veya değişimini gerektiren hasarı veya kıyı yapısı veya geminin kullanılamaz hale gelmesini,

s) Önemli ölçüde ilgili devlet: Bir geminin faaliyetine bağlı olarak;

1) Deniz kazasına veya olayına karışan geminin bayrak devletini,

2) Deniz kazası veya olayıyla ilgisi bulunan kıyı devletini,

3) Deniz yetki alanları, içsuları ve kıyıları, deniz kazasına bağlı olarak ciddi şekilde çevresel zarara uğrayan devleti,

4) Deniz kazası veya olayı nedeniyle egemenliği altındaki kıyıları, kıyı yapıları, suni adaları, platform ve tesisleri zarara uğrayan veya zarara uğrama tehlikesiyle karşı karşıya kalan devleti,

5) Deniz kazasına bağlı olarak, vatandaşları hayatını kaybeden veya ciddi yaralanmaya maruz kalan devleti,

6) Kaza araştırma ve incelemesi yürüten devlet tarafından faydalı olduğu değerlendirilen önemli bilgileri elinde bulunduran devleti,

7) Bu bentte yer alanlar dışında kalıp da başka bir sebeple kazayla ilgisi olduğu iddiasında bulunan ve bu iddiası Kurul tarafından kabul gören devleti,

ş) SMS: Cep telefonlarına kısa mesaj gönderilmesi hizmetini,

t) Tanınmış kuruluş: Bakanlık tarafından; klaslama, belgelendirme, uygunluk değerlendirme ve eğitim verme konularında, Bakanlık adına işlem yapmak üzere yetkilendirilen kuruluşu,

u) Uzman: Kurulda kaza araştırma ve incelemesi yapmak amacıyla görevlendirilen personeli,

ü) VDR (Voyage Data Recorder): Seyir veri kaydedicisini,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Kaza Bildirimi, Görev ve Yetkiler

(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki deniz kaza ve olaylarının araştırma ve incelenmesi Kurulun görev, yetki ve sorumluluğundadır.

(1) Deniz kaza ve olaylarında görev yapmak üzere Kurul hizmetlerinde görevlendirilen uzmanların, denizcilikle ilgili lisans düzeyinde eğitim veren yükseköğretim kurumlarından mezun ve en az Uzakyol 1. Zabit veya Uzakyol 2. Mühendis ehliyetine sahip kişiler ile kamu veya özel sektörde en az üç yıl tecrübeli gemi inşa mühendisi kişilerden seçilmeleri esastır.

(2) Deniz kaza ve olayları incelemesi için görevlendirilen uzmanlar KAİK Yönetmeliğinde belirtilen görev ve yetkilerin yanı sıra, hudut kapıları ve gümrüklü sahalar da dâhil olmak üzere;

a) Deniz kazasına karışan gemiye çıkabilir ve gemi üzerinde incelemelerde bulunabilir,

b) Gemi kaptanı, mürettebatı ve diğer ilgililerle görüşebilir,

c) İlgili liman, şirket, kılavuzluk istasyonu, gemi trafik hizmetleri istasyonu, liman başkanlıkları, Bakanlık merkez teşkilatının denizcilikle ilgili birimleri,  arama kurtarma merkezleri ve arama kurtarma faaliyetleriyle ilgili diğer kurum ve kuruluşlar ile çevre acil müdahale merkezleri ve çevre kirliliğiyle ilgili diğer kurum ve kuruluşlarda incelemelerde bulunabilir,

ç) VDR kayıtlarını alabilir ve çözümlettirebilir.

(3) Kaza incelemesine konu gemi, deniz kaza incelemesi için gerekli görülmedikçe seferinden alıkonulamaz ve orijinal belgelerine ve teçhizatına el konulamaz.

(1) Bir deniz kazası meydana geldiğinde aşağıda belirtilen kişi, kurum veya kuruluşlar en kısa süre içinde kazaya ilişkin bildirim yapmakla yükümlüdürler:

a) Müteselsilen sorumlu olmak üzere; geminin kaptanı, kaptan bildirim yapamayacak durumda ise yerine vekâlet eden zabit, geminin donatanı, işleteni veya acentesi,

b) (a) bendindeki bildirim yükümlülüğüne ilave olarak sorumluluk sahası içinde meydana gelen deniz kazalarında ilgili liman başkanlığı.

(2) Deniz kazasına ilişkin bildirim en elverişli vasıtalar kullanılmak suretiyle AAKKM’ye yapılacaktır. AAKKM söz konusu bildirimi elektronik posta ve SMS ile Kurul’a iletecektir.

(3) Birinci fıkra gereğince bildirim yükümlülüğü olanlar AAKKM’ye yapılan bildirimi takiben Ek-1’de yer alan deniz kazası bildirim formunu doldurarak Kurul’a internet sitesi üzerinden veya posta, elektronik posta veya faks yoluyla ileteceklerdir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Kazaların İncelenmesi

(1) Bu Yönetmelik kapsamındaki deniz kaza incelemesinin amacı; deniz kazalarının oluşmasına neden olan gerçek sebeplere ulaşmak suretiyle denizde can, mal ve çevre emniyetine yönelik mevzuat ve uygulamaların geliştirilmesini sağlamak, böylece benzer kazaların tekrarını önlemek ve kaza sonrasındaki olumsuz etki ve sonuçların azaltılmasını temin etmektir.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında yürütülen deniz kaza incelemesi adli veya idari soruşturma niteliğinde olmadığı gibi, amacı suçu ve suçluyu tespit etmek veya sorumluluk paylaştırmak değildir.

(1) Kaza bildiriminin alınmasından veya başka şekilde kazadan haberdar olunmasından sonra, Kurul Başkanı tarafından kaza incelemesinin yapılıp yapılmayacağı hususunda karar verilir.

(2) Her türlü deniz kazası incelemeye tabi tutulabilir.

(3) Çok ciddi deniz kazalarının incelenmesi öncelikle yapılır.

(4) İnsan hayatı veya çevreye ciddi bir tehdit oluşturmaksızın geminin tam ziyaı halinde ve boyu 24 metreden küçük gemilerde meydana gelen çok ciddi deniz kazalarında kaza incelemesi yapılması Kurul Başkanının takdirindedir.

(1) Kurul Başkanı tarafından incelenmesine karar verilen deniz kazası için;

a) Kurul Başkanı tarafından Kurul hizmetlerinde görevlendirilen uzmanlar arasından görevlendirme yapılır. Birden fazla uzman görevlendirilmesi durumunda bunlardan biri grup başkanı olarak tayin edilir.

b) Kaza incelemesinin özel bir uzmanlık gerektirmesi durumunda veya Kurul Başkanının gerekli göreceği diğer hallerde, Kurul hizmetlerinde görevlendirilen uzmanlar dışında da görevlendirme yapılabilir.

(2) Kaza incelemesi için görevlendirilen uzmanlar 6 ncı maddede ve KAİK Yönetmeliğinin 14 üncü maddesinde belirtilen görev ve yetkiler dâhilinde kaza inceleme faaliyetlerini yürütür.

(1) Önemli ölçüde ilgili devletleri ilgilendirip de bizzat bu devletlerle veya bu devletler tarafından yetkilendirilen kişi veya kuruluşlarla işbirliği halinde yürütülmesi gereken kaza araştırma ve inceleme faaliyetleri, ülkemizin de taraf olduğu uluslararası sözleşme hükümlerine göre gerçekleştirilir.

(1) Kaza incelemesi kapsamında elde edilen bütün bilgi ve belgeler ile yazılı ve elektronik kayıtlar ve kaza inceleme taslak raporları, adli makamlar istisna olmak üzere, kaza incelemesi maksatları dışında açıklanamaz ve hiçbir kişi ve merci ile paylaşılamaz.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Deniz Kaza İncelemesi Raporu

(1) Deniz kazasının incelenmesi sonucunda, söz konusu kazayı incelemek üzere görevlendirilen uzmanlar tarafından bir deniz kaza incelemesi taslak raporu hazırlanır. Taslak raporda aşağıdaki bölümlere yer verilir:

a) Özet: Deniz kazasına ilişkin temel gerçeklerin ifade edildiği bölümdür. Kazanın ne olduğu, ne zaman, nerede ve nasıl gerçekleştiği; ayrıca herhangi bir can kaybı veya yaralanma olup olmadığı; gemi, yük, üçüncü taraflar veya çevrede bir hasar meydana gelip gelmediği açıklanır.

b) Kazaya ilişkin bilgiler: Kaza hakkındaki detaylar, gemiye ve seferine ait bilgiler ile kaza sonrası müdahaleleri ve arama kurtarma çalışmalarına ilişkin bilgilerin yer aldığı bölümdür.

c) Kazanın gelişimi: Kaza öncesinde, esnasında ve sonrasındaki olayların kronolojik bir sıra içinde anlatıldığı ve kaza ile ilgili insan, malzeme, teçhizat ve çevre gibi unsurlara yer verilen bölümdür.

ç) Değerlendirme: Kazaya ilişkin bulguların analiz edildiği ve bunlar hakkında yorumlar yapılan bölümdür. Kazayla ilgili olaylar ve çevre şartları, hatalı davranışlar ve ihmaller, malzeme hataları, tehlikeli maddeler, gemi operasyonları, şirket yönetimi ve denizcilik idaresine ilişkin hususları da içeren kazaya etki eden unsurlara bu bölümde yer verilir.

d) Sonuçlar: Kazanın meydana gelmesinde etkisi olan unsurlar ile kazanın meydan gelmesini önleyecek veya kazanın olumsuz etkilerinin azaltılmasını sağlayacak unsurlardaki noksanlık veya yetersizlikler hakkında varılan yargıları ve kazaların önlenmesi için geliştirilmesi gereken emniyet tedbirlerini açıklayan bölümdür.

e) Tavsiyeler: Değerlendirme ve sonuçlardan yararlanılarak oluşturulan ve mevzuat, tasarım, denetleme, yönetim, iş emniyeti, eğitim, tamir, bakım-tutum, sahil yardımı ve acil durum müdahalesi gibi alanlara ilişkin tavsiyeleri içeren bölümdür. Tavsiyeler, deniz kazalarının önlenmesi maksadıyla, denizcilik idaresi, gemi donatanları, işletenleri, liman işleticileri, tanınmış kuruluşlar, gemi trafik hizmetleri, kılavuzluk teşkilatları, meslek kuruluşları, uluslararası denizcilik kuruluşları gibi, bunları en iyi uygulayabilecek durumda olan kurum ve kuruluşlara yönelik olarak yapılır. Bu bölüm, kaza incelemesi sırasında yapılabilecek geçici emniyet tavsiyelerini veya emniyet tedbirlerini de içerebilir.

(1) Deniz kaza incelemesi taslak raporu, diğer önemli ölçüde ilgili devletlerin görüşlerinin alınması amacıyla, en uygun vasıtalarla kendilerine gönderilir. Taslak raporun gönderilmesi, söz konusu devletlerin gerekli gizlilik kurallarına uyacaklarını taahhüt etmelerine bağlıdır.

(2) Deniz kaza incelemesi taslak raporunun tamamı veya belirli bölümleri, görüşlerinin alınması amacıyla ve ilgili tarafça taslak raporun tamamının veya bir bölümünün başka kişi, kurum ve kuruluşlarla paylaşılmayacağının taahhüt edilmesi şartıyla ilgili taraflara gönderilebilir.

(3) Diğer önemli ölçüde ilgili devletlere ve diğer ilgili taraflara, taslak rapor üzerinde görüş ve önerilerini bildirebilmeleri için 30 gün süre verilir veya karşılıklı olarak başka bir süre üzerinde mutabakata varılabilir.

(4) Diğer önemli ölçüde ilgili devletlerin ve diğer ilgili tarafların süresi içerisinde bildirdikleri görüşler, deniz kaza incelemesi raporunun nihai hale getirilmesinde dikkate alınır.

(1) Deniz kaza incelemesi taslak raporu KAİK Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi gereğince Kurulda değerlendirilerek karara bağlanır.

(2) Birinci fıkra gereği karara bağlanan deniz kazası inceleme raporu, KAİK Yönetmeliğinin 6 ncı maddesi uyarınca;

a) Kurulun internet sitesinde yayımlanarak kamuoyu ve ilgililerle paylaşılır.

b) Gerekli çeviriler yapılmak suretiyle, diğer önemli ölçüde ilgili devletlere ve uluslararası kurum ve kuruluşlara en uygun vasıtalar kullanılarak gönderilir.

(1) Kurul, raporun karara bağlanması sonrasında, rapordaki değerlendirme ve sonuçları değiştirebilecek nitelikte yeni delillerin ortaya çıkması durumunda, kazanın yeniden incelenmesine karar verebilir.

(2) Birinci fıkrada sözü edilen yeni deliller, diğer önemli ölçüde ilgili devletlere de bildirilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Araştırma Faaliyetleri ve Deniz Olayları

(1) Kurul Başkanının gerekli gördüğü hususlarda, Kurul hizmetlerinde görevlendirilen uzmanlara ve bilirkişilere veya diğer ilgili kişi, kurum, kuruluş ve üniversitelere deniz kazalarına ilişkin araştırma yaptırılabilir.

(2) Araştırma faaliyeti, aşağıdaki hususlara ilişkin bilgi toplanması amacıyla gerçekleştirilir;

a) Deniz kazalarına neden olan unsurlar.

b) Deniz kazaları sonucunda ortaya çıkan ve insan, çevre ve gemi ile gemi üzerindeki ve dışındaki teçhizat ve yapılarda meydana gelen olumsuz etkilerin azaltılmasını sağlayabilecek hususlar.

c) Deniz kazalarının bildirimiyle ilgili noksanlıklar.

(3) Araştırma faaliyeti;

a) Deniz kazalarına ilişkin insan, çevre ve malzeme unsurları ile teknik unsurların kazalara olan etkisinin ortaya çıkarılmasını,

b) Balıkçılık, yük taşımacılığı, yolcu taşımacılığı, turizm, kılavuzluk ve römorkaj, deniz araştırmaları ve deniz dibi faaliyetleri gibi belirli bir denizcilik faaliyetini,

c) Yangın, karaya oturma, çatışma gibi belirli bir kaza tipini,

ç) Gemi trafik hizmetleri, arama ve kurtarma hizmetleri, çevre acil müdahale hizmetleri gibi faaliyetleri,

d) Gemiadamlarının eğitimi ve belgelendirilmesi, gemilerin denetlenmesi ve belgelendirilmesi gibi faaliyetleri,

e) Gemilerin inşa, tamir ve bakımlarını,

f) Kuru yük, tanker, konteyner, ro-ro, yolcu gemisi, balıkçı gemisi, yat, yelkenli gemi gibi belirli bir gemi tipini,

g) Gemi üzerindeki belirli bir teçhizat veya donanımı,

ğ) Yükleme, tahliye, istifleme gibi liman faaliyetlerini,

h) Gemilerin yanaşma, kalkış, demirleme, halat alma-verme gibi operasyonlarını,

ı) Gemilerin açık denizlerde, kıyılarda, Türk boğazlarında, dar suyollarında ve içsulardaki seyirlerini,

i) Kurulca uygun görülen diğer hususları,

kapsar.

(4) Üçüncü fıkrada sözü edilen araştırma faaliyetleri için görevlendirilen uzmanlar;

a) Gerekli gördükleri gemilere çıkabilir, teçhizatı inceleyebilir ve uygulamalara ilişkin gözlem yapabilir,

b) Gerekli gördükleri liman tesislerinde ve ilgili kurum ve kuruluşlarda inceleme yapabilir.

(1) Bu Yönetmeliğin deniz kazaları bildirimlerinin yapılması ile deniz kazalarının araştırılması, incelenmesi ve raporlarının düzenlenmesine ilişkin hükümleri, deniz olayları bildirimlerinin yapılması ile deniz olaylarının araştırılması, incelenmesi ve raporlarının düzenlenmesi için de geçerlidir.

ALTINCI BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

(1) Deniz kaza ve olaylarının araştırma ve incelenmesine ilişkin bu Yönetmelikte hüküm bulunmayan hallerde, KAİK Yönetmeliği hükümleri uygulanır.

(1) 31/12/2005 tarihli ve 26040 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Deniz Kazalarının İncelenmesine İlişkin Yönetmelik yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanı yürütür.

Ekler