Doğal Gaz Piyasasında Yapılacak Denetimler ile Ön Araştırma ve Soruşturmalarda Takip Edilecek Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Hukuki Dayanak ve Tanımlar

Amaç

Bu Yönetmeliğin amacı, doğal gaz piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerle ilgili yapılacak denetimler ile ön araştırma ve soruşturmalarda takip edilecek usul ve esasların belirlenmesidir.

Kapsam

Bu Yönetmelik, doğal gaz piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerle ilgili yapılacak denetimler ile bu kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemleri nedeniyle yapılacak ön araştırma ve soruşturmalarda takip edilecek usul ve esasları kapsar.

Hukuki dayanak

Bu Yönetmelik, 4628 sayılı Elektrik Piyasası Kanunu ile 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununa dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

Bu Yönetmelikte geçen;

a) Başkan: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanını,

b) Başkanlık: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu Başkanlığını,

c) Daire Başkanı: Denetim Dairesi Başkanını,

ç) Daire Başkanlığı: Denetim Dairesi Başkanlığını,

d) İlgili mevzuat: Doğal gaz piyasasına ilişkin kanun, yönetmelik, tebliğ, genelge ve Kurul kararları ile doğal gaz piyasasında faaliyet gösteren gerçek veya tüzel kişilerin sahip olduğu lisans ve sertifikaların ayrılmaz parçasını oluşturan genel ve özel hükümlerini,

e) Kanun: 18/4/2001 tarihli ve 4646 sayılı Doğal Gaz Piyasası Kanununu (Elektrik Piyasası Kanununda Değişiklik Yapılması ve Doğal Gaz Piyasası Hakkında Kanun),

f) Kurul: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulunu,

g) Kurum: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunu,

ğ) Uzman: 14/7/1965 tarihli ve 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun ek 41 inci maddesi, 20/2/2001 tarihli ve 4628 sayılı Enerji Piyasası Düzenleme Kurumunun Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanunun 9 uncu maddesinin yedinci fıkrası ve 3/9/2015 tarihli ve 29464 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Meslek Personeli Yönetmeliği ile mesleğe girişi, yeterlik sınavı, atanması, yetiştirilmesi, görev, yetki, sorumlulukları düzenlenen ve meslek personeli olan Enerji Uzmanını,

h) Uzman Yardımcısı: Enerji Uzman Yardımcısını,

ı) Üye: Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu üyelerini,

i) Yönetim Hizmetleri Uzmanı: 28/5/2014 tarihli ve 29013 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Personeli Görevde Yükselme ve Unvan Değişikliği Yönetmeliğinin 5 inci maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendinde yer alan personeli,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Denetimlere İlişkin Usul ve Esaslar

Denetim

Denetim, doğal gaz piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin her türlü faaliyetlerinin, uygulamalarının, işlem, hesap ve mali tablolarının ilgili mevzuat hükümlerine ve genel kabul görmüş muhasebe ilkelerine uygunluğunun Kurul ve/veya Kurul adına yetkilendirilen Kurum personeli tarafından incelenerek; muhtemel hata, noksanlık, usulsüzlük ve suistimallerin tespit edilmesi ve Kanunda öngörülen gerekli yaptırımların uygulanması suretiyle; doğal gazın kaliteli, sürekli, ucuz ve rekabete dayalı esaslar çerçevesinde çevreye zarar vermeyecek şekilde tüketicilerin kullanımına sunulmasını sağlamak ve mali açıdan güçlü, istikrarlı ve şeffaf bir doğal gaz piyasası oluşturmak amacıyla yapılan çalışmalar bütünüdür.

Denetimlerin yürütülmesi

Doğal gaz piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin denetimi, Kurul adına Daire Başkanlığında görevli Uzman ve/veya Uzman Yardımcıları eliyle veya Uzman koordinesinde Yönetim Hizmetleri Uzmanları vasıtasıyla yürütülür. Denetimlerde, ihtiyaç duyulması halinde Kurumun diğer hizmet birimlerinden de Başkan onayıyla Uzman ve/veya Uzman Yardımcıları ile Yönetim Hizmetleri Uzmanları görevlendirilebilir.

Kurulun, doğal gaz piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin faaliyet ve uygulamaları ile işlem ve hesaplarını bağımsız denetim kuruluşları ve/veya teknik denetim yapan kuruluşlar vasıtasıyla denetlemesine ilişkin yetkileri saklıdır.

Denetlenen gerçek veya tüzel kişilerin yükümlülükleri

Denetlenen gerçek veya tüzel kişiler;

a) İşletme, tesis ve yatırımları ile yasal defter, kayıt ve belgelerini Kurum denetimine sunmakla,

b) Denetim yapmakla görevlendirilen Kurum personeli tarafından gerekli görülen her türlü bilgi, belge ve defterin aslı ve/veya örneklerini zamanında vermekle,

c) İstenildiğinde yazılı ve sözlü bilgi vermek ve düzenlenen tutanakları imzalamakla,

d) Görevli Kurum personelinin gerekli gördüğü tüm bilgi, belge ve kayıtlara zamanında erişmelerini ve personelin çalışmasına elverişli bir mekanı sağlamakla,

e) Hesap, işlem ve mali tabloları ile iç kontrol sistemlerini denetime uygun ve hazır hale getirmekle,

yükümlüdür.

Denetlenen gerçek veya tüzel kişiler, gizlilik ve sır saklama hükümlerini ileri sürerek bilgi ve belge vermekten imtina edemez.

Denetim yapan kurum personelinin yetkileri

Denetim yapmakla görevlendirilen Kurum personeli;

a) Gerekli görülen her türlü bilgi ve belgeyi isteme, yasal defter ve kayıtları inceleme, bunların aslı ve/veya örneklerini alma ve yerinde inceleme yapmaya,

b) Konu ile ilgili yazılı veya sözlü bilgi isteme ve gerekli tutanakları düzenlemeye,

c) Görevinin gerektirdiği durumlarda, diğer resmi veya özel kurum ve kuruluşlardan bilgi ve belge istemeye,

d) Görevinin gerektirdiği durumlarda, mülkiye amirleri ve emniyet güçleri ile diğer kamu kurum ve kuruluşlarından yardım istemeye,

yetkilidir.

Denetim yapan kurum personelinin yükümlülükleri

Denetim yapmakla görevlendirilen Kurum personeli;

a) İlgili gerçek veya tüzel kişiler tarafından kendisine tevdi edilen defter ve belgeleri işlerinin gerektirdiği süre içinde olduğu gibi muhafaza ve işin bitiminde iade etmekle,

b) Denetim faaliyeti dolayısıyla edindiği bilgilerden gizlilik taşıyanları, kanunen yetkili kılınanlardan başkasına açıklamamak ve doğrudan veya dolaylı şekilde kendi yararına kullanmamakla,

c) Defter, kayıt ve belgeler üzerinde incelemenin gereği olan işaretler dışında; şerh, ilave ve düzeltme yapmamakla,

d) Denetim yaptığı yerlerde, görev ve sıfatının gerektirdiği saygınlığı ve güven duygusunu sarsacak nitelikte davranışlarda bulunmamak ve icraya müdahale etmemekle,

yükümlüdür.

Denetimde uyulacak ilkeler

Denetim yapmakla görevlendirilen Kurum personeli, denetim faaliyeti sırasında aşağıdaki ilkelere uyar:

a) Denetim faaliyeti sırasında, sonuçların değerlendirilmesinde ve denetim raporunun hazırlanmasında tarafsız bir bakış açısına sahip olmak,

b) Dürüstlük ve tarafsızlığını etkileyebilecek hiçbir müdahaleye imkan vermemek,

c) Denetim faaliyetine ilişkin çalışmaların her aşamasında, mesleğin gerektirdiği özen ve titizliği göstermek,

d) Bu Yönetmelikle düzenlenen denetim ilke ve esaslarının yanı sıra genel kabul görmüş denetim ilke ve esaslarına uymak,

e) Denetim sırasında piyasa faaliyetlerini olumsuz yönde etkileyebilecek derecede önem arz eden hususların tespit edilmesi halinde, denetim faaliyetinin sonuçlanmasını beklemeksizin Daire Başkanlığı aracılığıyla Başkanlığı derhal bilgilendirmek.

Denetim yapan kurum personelinin kendisini tanıtma zorunluluğu

Denetim yapmakla görevlendirilen personel, göreve başlamadan önce Kurum personeli olduğuna dair kimlik belgesi ile kendisini denetlenen gerçek veya tüzel kişilere tanıtmak zorundadır.

Yazışma usulü

Denetim yapmakla görevlendirilen Kurum personeli, görevinin gerektirdiği durumlarda ilgili kişi, kurum ve kuruluşlar ile yapacağı yazışmaları Daire Başkanlığı aracılığıyla veya yetkilendirilmesi durumunda doğrudan yapar.

Raporların sunulması

Denetim yapmakla görevlendirilen Kurum personeli tarafından düzenlenen denetim raporu, Daire Başkanlığına iletilir. Daire Başkanı, kendi görüşünü de belirtmek suretiyle raporu Başkanlığa sunar. Başkan, denetim raporunu Kurul gündemine öncelikle alır.

Yaptırımlar

Yapılan denetimlerde, ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmesi halinde, bu Yönetmeliğin Üçüncü Bölümünde yer alan hükümler çerçevesinde işlem yapılır ve gerektiğinde fiilin niteliğine göre Kanunun 9 uncu maddesinde öngörülen yaptırım ve cezalar uygulanır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Ön Araştırma ve Soruşturmalara İlişkin Usul ve Esaslar

Ön araştırma

Kurul, re’sen veya kendisine intikal eden ihbar veya şikâyetler üzerine, doğal gaz piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemleri nedeniyle, doğrudan soruşturma açılmasına ya da soruşturma açılmasına gerek olup olmadığının tespiti için ön araştırma yapılmasına karar verebilir. Kurul ön araştırma veya soruşturma açılması hususundaki yetkilerini Başkanlığa veya Daire Başkanlığına devredebilir.

Kurul veya Kurulun yetki devretmesi halinde Başkan veya Daire Başkanı kendisine intikal eden ihbar veya şikâyetlerden isimsiz, imzasız veya adres belirtilmemiş olanlar ile kapsam olarak ön araştırma ve soruşturma yapılması için yeterli bulmadıklarını işleme koymayabilir.

Ön araştırma yapılmasına karar verilmesi halinde, ön araştırma, Daire Başkanı tarafından görevlendirilen Uzman ve/veya Uzman Yardımcıları eliyle veya Uzman koordinesinde Yönetim Hizmetleri Uzmanları vasıtasıyla Daire Başkanlığı koordinasyonunda yürütülür. Gerektiğinde Daire Başkanı veya Grup Başkanı vasıtasıyla da ön araştırma yürütülebilir. İhtiyaç duyulması halinde Kurumun diğer hizmet birimlerinden de Başkan onayıyla Uzman ve/veya Uzman Yardımcıları ile Yönetim Hizmetleri Uzmanları görevlendirilebilir. Daire Başkanı, gerekirse konu hakkında ilgili hizmet birimlerinden yazılı görüş talep edebilir.

Ön araştırma yapmakla görevlendirilen Kurum personeli, görevlendirildiği tarihten itibaren en geç otuz gün içinde elde ettiği bilgileri, delilleri ve konu hakkındaki görüşlerini içeren ön araştırma raporunu, Daire Başkanlığına iletir.

Ön araştırmanın sonuçlanması

Ön araştırma raporu, Başkan tarafından Kurul gündemine öncelikle alınır. Kurul, raporu değerlendirerek soruşturma açılıp açılmamasına karar verir. Kurulca yetki devredilmesi halinde ön araştırma raporu, Başkan veya Daire Başkanı tarafından değerlendirilerek soruşturma açılıp açılmamasına karar verilir.

Başvuru sahiplerine bildirim

Kurul veya Kurulun yetki devretmesi halinde Başkan veya Daire Başkanı, ihbar veya şikâyet üzerine ön araştırma ve/veya soruşturma yapılmasına gerek gördüğü veya görmediği konularla ilgili olarak, lüzum görmesi halinde ihbar veya şikâyet sahiplerine yazılı bilgi verilmesini kararlaştırabilir.

Soruşturmaya başlama

Doğrudan veya ön araştırma neticesinde soruşturma açılmasına karar verildiği takdirde soruşturma Daire Başkanı tarafından görevlendirilen Uzman ve/veya Uzman Yardımcıları eliyle veya Uzman koordinesinde Yönetim Hizmetleri Uzmanları vasıtasıyla Daire Başkanlığı koordinasyonunda yürütülür. Gerektiğinde Daire Başkanı veya Grup Başkanı vasıtasıyla da soruşturma yürütülebilir. İhtiyaç duyulması halinde Kurumun diğer hizmet birimlerinden de Başkan onayıyla Uzman ve/veya Uzman Yardımcıları ile Yönetim Hizmetleri Uzmanları görevlendirilebilir. Daire Başkanı, gerekirse konu hakkında ilgili hizmet birimlerinden yazılı görüş talep edebilir.

Soruşturma raporu, soruşturma açılmasına karar verildiği tarihten itibaren en geç altı ay içerisinde tamamlanır. Gerekli görüldüğü hallerde bir defaya mahsus olmak üzere Daire Başkanı tarafından üç aya kadar ek süre verilebilir.

Delillerin toplanması

Soruşturma yapmakla görevlendirilen Kurum personeli, konu ile ilgili gerekli bilgileri isteme ve yerinde inceleme yapma yetkisine sahip olup; gerekli her türlü bilgi ve belgenin verilmesini ilgili kişi, kurum ve kuruluşlardan isteyebilir, bunların aslı ve/veya örneklerini alabilir, gerekli tutanakları düzenleyebilir, konu ile ilgili yazılı veya sözlü açıklama isteyebilir.

İlgili kişi, kurum ve kuruluşlar kendilerinden talep edilen her türlü defter, belge ve bilgiyi vermekle yükümlüdür. Gizlilik ve sır saklama hükümleri ileri sürülerek bilgi ve belge vermekten imtina edilemez.

Soruşturma safhasında, ilgili mevzuat hükümlerini ihlal ettiği iddia edilen gerçek veya tüzel kişi, kararı etkileyebilecek her türlü bilgi ve delili her zaman Kuruma sunabilir.

Raporun tebliği ve savunma

Soruşturma yapmakla görevlendirilen Kurum personeli tarafından düzenlenen soruşturma raporu, Daire Başkanlığına iletilir. Raporda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmiş olması halinde, raporun bir nüshası Daire Başkanı tarafından hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye tebliğ edilir. Soruşturma raporunda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmemiş olsa dahi Kurul, hakkında soruşturma açılan gerçek veya tüzel kişinin savunmasını soruşturmanın her aşamasında isteyebilir. Hakkında soruşturma yapılan kişiye tebliğ edilecek raporda, ihbar ve şikâyet sahiplerinin kimlikleri ile üçüncü kişilerin ticari nitelikli sırlarının korunması amacıyla gerekli önlemler alınır.

Soruşturma raporunun tebliğ yazısında, hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye otuz günlük süre verilerek, raporda tespit edilen hususlarla ilgili yazılı savunmasını Kuruma göndermesi istenir. Hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişi tarafından savunma için ek süre talebi olması halinde, Daire Başkanı tarafından on beş güne kadar ek süre verilebilir. Süresi içinde verilmeyen savunma dikkate alınmaz.

Hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişinin süresi içinde Kuruma intikal eden yazılı savunmasıyla ilgili olarak, soruşturmayı yapmakla görevlendirilen Kurum personelinin varsa ek görüşü alınır. Ek görüş, Daire Başkanı tarafından hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye tebliğ edilir. İlgili kişi onbeş gün içinde bu görüşe cevap verebilir.

Daire Başkanı; düzenlenen soruşturma raporu, hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişinin yazılı savunması, bu savunmayla ilgili soruşturmayı yapmakla görevlendirilen Kurum personelinin varsa ek görüşü ve ek görüşe ilişkin ilgili kişinin varsa savunması ile bunların tümü üzerindeki kendi görüşünden oluşan soruşturma dosyasını Başkanlığa sunar.

Başkan, soruşturma dosyasını Kurul gündemine öncelikle alır.

Kurul kararı

Kurul, soruşturma dosyası üzerinde yapacağı inceleme neticesinde kararını verir.

Soruşturma raporunda ilgili mevzuat hükümlerine aykırılık tespit edilmiş olması ve bu tespitin Kurul tarafından da sabit görülmesi halinde, hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye onbeş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilmesi ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığı bu süre içinde düzeltmesi yönünde uyarıda bulunulması kararlaştırılır.

Yapılan uyarı üzerine ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın verilen süre içinde düzeltilip düzeltilmediği Daire Başkanlığı tarafından tespit edilerek Başkanlığa bildirilir. Başkan, konuyu Kurul gündemine öncelikle alır.

Yapılan uyarı üzerine ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın verilen süre içinde düzeltilmiş olması halinde Kurul, yapılmakta olan soruşturmanın sona erdirilmesine karar verir.

Verilen süre içinde ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın tam olarak düzeltilmemiş olması halinde ise Kurul, Kanunun 9 uncu maddesinde öngörülen yaptırım ve cezaların uygulanmasını kararlaştırır.

Kararların tebliği ve kamuya açıklanması

Kararların yazıldığı tutanağın her sayfası, toplantıya katılan Başkan ve Üyeler tarafından imzalanır. Karara muhalif kalan Üyeler, karşı oy görüşünü gerekçesiyle birlikte karar tarihinden itibaren en geç onbeş gün içinde tutanağa yazdırır ve altını imzalar. Kararın karşı oy görüşü ve gerekçesini de içeren onaylı bir örneği hakkında soruşturma yapılan gerçek veya tüzel kişiye tebliğ edilir.

Kurulca kamuya açıklanması uygun görülen kararlar, ilgili tarafın ticari nitelikli sırlarını ifşa etmeyecek şekilde Resmî Gazete’de yayımlanır ve/veya Kurumun internet sayfasında duyurulur.

Soruşturmaya doğrudan yazılı savunma alınarak başlanması

Doğal gaz piyasasında faaliyette bulunan gerçek veya tüzel kişilerin ilgili mevzuat hükümlerine aykırı faaliyet ve işlemlerinden bu Yönetmelikte düzenlenen ön araştırma prosedürüne ve soruşturma raporu düzenlenmesine gerek olmayacak derecede açık olduğu, Kurul veya Kurulun yetki devretmesi halinde Başkan veya Daire Başkanı tarafından belirlenenler için, soruşturmaya Daire Başkanlığı vasıtasıyla ilgili gerçek veya tüzel kişiye on beş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilerek yazılı savunması alınmak suretiyle başlanır. Daire Başkanı, ilgili gerçek veya tüzel kişinin yazılı savunmasını, kendi görüşüyle birlikte Başkanlığa sunar. Başkan, konuyu Kurul gündemine öncelikle alır.

Kurul, yazılı savunma ve konuya ilişkin Daire Başkanlığı görüşünü inceleyerek kararını verir. İlgili mevzuat hükümlerine aykırılığın Kurul tarafından sabit görülmesi halinde, gerçek veya tüzel kişiye onbeş günden az olmamak üzere uygun bir süre verilmesi ve ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığı bu süre içinde düzeltmesi yönünde uyarıda bulunulması kararlaştırılır.

Yapılan uyarı üzerine ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın verilen süre içinde düzeltilip düzeltilmediği Daire Başkanlığı tarafından tespit edilerek Başkanlığa bildirilir. Başkan, konuyu Kurul gündemine öncelikle alır.

Verilen süre içinde ilgili mevzuat hükümlerine aykırılığın tam olarak düzeltilmemiş olması halinde Kurul, Kanunun 9 uncu maddesinde öngörülen yaptırım ve cezaların uygulanmasını kararlaştırır.

Denetim raporlarının soruşturma raporu gibi değerlendirilebileceği haller

Bu Yönetmeliğin İkinci Bölümünde yer alan hükümler çerçevesinde yapılan denetimler neticesinde düzenlenen denetim raporlarında tespit edilen ilgili mevzuat hükümlerine aykırılıkların, Kurul veya Kurulun yetki devretmesi halinde Başkan veya Daire Başkanı tarafından ayrıca bir soruşturma yapılmasına gerek olmayacak derecede açık görülmesi halinde; ilgili denetim raporunun, soruşturma raporu gibi değerlendirilmesi kararlaştırılabilir. Bu durumda, 20 ve 21 inci maddelerde yer alan hükümler çerçevesinde işlem yapılır.

Kararların tebliği ve para cezalarının tahsili

Kurul Karar örneği, hakkında soruşturma yapılan ilgili gerçek veya tüzel kişiye tebliğ edilir. İdari para cezalarının süresi içerisinde ödenmemesi halinde, cezanın ilgili vergi dairesi aracılığı ile tahsili sağlanır.

Kurul kararlarına karşı kararın tebliğinden itibaren süresi içinde yetkili idare mahkemesine başvurulabilir.

Kurulca kamuya açıklanması uygun görülen kararlar, ilgili tarafın ticari nitelikli sırlarını ifşa etmeyecek şekilde kamuya duyurulur.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli Hükümler

Sürelerin başlama tarihi

Süreler, Kurul kararlarının ilgili gerçek veya tüzel kişiye tebliğ tarihinden itibaren başlar.

Adli ve idari makamlara başvuru

Kurul, re'sen ya da yapılmakta olan denetimler ile ön araştırma veya soruşturmanın herhangi bir safhasında elde edilen bulgular neticesinde, ilgili mevzuat hükümlerine açıkça bir aykırılık tespit etmesi halinde, dava açmak da dahil olmak üzere her türlü adli ve idari makama başvuru kararı alabilir. Bu tür kararlar ilgili mercilere ivedilikle bildirilir.

Yürürlük

Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Bu Yönetmelik hükümlerini Başkan yürütür.