İlişik «Hudut Bölgeleri Uçuş Yönetmeliği» nin yürürlüğe konulması; Milli Savunma Bakanlığının 12/10/1982 tarihli ve KANUN: 1982/480/BD sayılı yazısı üzerine, Bakanlar Kurulunca 8/11/1982 tarihinde kararlaştırılmıştır.
Hudut Bölgeleri Uçuş Yönetmeliği
Amaç
Sulh zamanında komşu ülkeler hava sahasının TÜRK ve TÜRKİYE'deki yabancı hava araçları tarafından ihlâl edilmelerini önlemektir.
Kapsam
Bu yönetmelik,
a) Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Harita Genel Müdürlüğüne;
b) Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığından tescilli muhtelif özel ve resmi kuruluşlara;
c) Türk Hava Kurumuna;
d) Geçici bir süre için Türkiye'de kalmalarına müsaade edilen yabancı devletlere;
ait askeri ve sivil hava araçlarının; kontrol sahaları ve hava yolları hariç Türk hava sahasındaki hareket tarzlarını kapsar.
Hava savunma, arama-kurtarma, istihbarat, keşif, gözetleme, terörle mücadele, hudut gözetimi ve güvenliği, hudut belirleme görevleri ile, kaçakçılığın men ve takibini yapan hava araçlarına bu yönetmelik hükümleri uygulanmaz.
Sorumluluk
a) Bu yönetmeliğin uygulanmasında Genelkurmay Başkanlığı, Kara, Deniz, Hava Kuvvetleri Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü ile emrinde her türlü hava aracı bulunduran Birlik Komutanlığı, özel ve Resmî Kurumlar ile bizzat hava aracını kullanan personel,
b) Yönetmeliğin uygulanmasını denetlemek ve takip etmekten ise Milli Savunma Bakanlığı adına Hava Kuvvetleri Komutanlığı sorumludur.
Tanımlar
a) Hudut Hattı:
(1) Karada: taraf devletler arasında anlaşmalarla tespit edilen ve hususi işaretlerle belli edilen hattır.
(2) Denizde; kara sularının dış hattır.
b) Uçuş Malumat Bölgesi (FIR-Flight Information Region) ve FIR Hattı:
İçerisinde uçuş malumat ve ikaz hizmetinin verildiği boyutları belirlenmiş hava sahasına FIR, bu sahanın hudutlarına da FIR hattı denir.
c) Hükümran Hava Sahası:
Devletin hükümranlığı altında bulunan arazi ile ona bitişik karasularının üstünde bulunan ve yerden/denizden sınırsız irtifaya kadar uzanan saha, devletin hükümran hava sahasıdır.
d) Tampon Bölge (Buffer Zone):
(1) Karada; kara hudut hattı ile bu hatta azami yaklaşma müsaadesi verilen hat arasında kalan uçuş bölgesidir.
(2) Denizlerde; komşu devlet karasuları hattı ile bu hatta azami yaklaşma müsaadesi verilen hat arasında kalan uçuş bölgesidir.
e) Havayolu:
Millî ve Uluslararası maksatlarla kullanılmak üzere TÜRKİYE tarafından tespit edilen, 10 Deniz mili genişliğinde üzerinde kontrollu uçuşların yapılabildiği ve AIP esaslarına uygun olarak uçulması gereken, yere nazaran belirli bir irtifadan itibaren, üst tavanı belirlenmemiş ise sınırsız irtifaya kadar uzanan hava koridorudur.
f) Kontrol Sahası:
Arz sathı üzerinde belirli bir yükseklikten itibaren yukarıya doğru uzanan kontrollu bir hava sahasıdır.
g) Kara Suları:
Devletin kara ülkesi ve iç sularına bitişik olan ve devletin egemenliğine tabi olan deniz alanıdır.
h) Uluslararası sular:
Ülkelerin karasuları dışında kalan deniz sahalarıdır.
i) Hava Savunma Teşhis Bölgesi (ADIZ - Air Defence Identification Zone):
Milli Güvenlik veya hava savunma araçlarıyla, boyutları yetkili otoriter tarafından belirlenen ve ilân edilen; içersinde uçakların müsbet teşhis zorunluğu olan hava sahasıdır.
j) Tahditli Bölge:
Devletin kara ülkesi ya da karasuları üstünde bulunan ve ilgili makamlarca üzerinde uçulması şartlara bağlanmış sahalardır.
k) Tehlikeli Bölge:
Belirli zamanlarda tehlikeli faaliyetlerin icra edildiği sahalardır.
l) Düzenleyici Kuruluş: Hava seyrüsefer hizmetlerine yönelik ulusal gözetim ve düzenleyici rol üstlenen kamu kuruluşu olarak Sivil Havacılık Genel Müdürlüğüdür.
m) Hava Aracı: Havanın yeryüzüne olan reaksiyonları dışında, atmosferdeki havanın reaksiyonlarından destek alarak havada tutunabilen, havada uçuş için kullanılan ya da kullanılması düşünülen araçtır.
n) Havacılık Bilgi Yayını (AIP) : Bir devlet veya onun yetkilendirdiği kuruluş tarafından yayımlanan, hava seyrüseferi ile ilgili gerekli güncel havacılık bilgilerini içeren süreklilik taşıyan yayınlarıdır.
o) Hava Seyrüsefer Hizmet Sağlayıcı Kuruluş: Hava seyrüsefer hizmetlerini sağlamaktan sorumlu kamu kuruluşu olarak Devlet Hava Meydanları İşletmesi Genel Müdürlüğüdür.
p) IFR: Aletli uçuş kurallarını sembolize eden kısaltmadır.
r) IFR Uçuş: Aletli uçuş kurallarına göre icra edilen uçuştur.
s) IMG: Aletli meteorolojik şartları göstermek için kullanılan semboldür.
t) Uçuş Planı: Bir hava aracının tasarlanan uçuşuna ya da uçuşun bir bölümüne ilişkin olarak hava trafik hizmet birimlerine sağlanan özel bilgi formatıdır.
u) VFR: Görerek uçuş kurallarını gösteren/tanımlayan sembol kısaltmasıdır.
v) VFR Uçuş: Görerek uçuş kurallarına göre gerçekleştirilen uçuştur.
y) VMC: Görerek meteorolojik şartları gösteren/tanımlayan sembol kısaltmasıdır.
z) Yasak Saha (Bölge): Bir devletin toprakları veya kara suları içerisinde olan ve uçuş yapılması yasaklanmış, hudutları belirli hava sahasıdır.
Tampon bölge uçuş limitleri (kontrol sahaları ve havayolları hariç)
a) Türk Hava Araçları:
Komşu ülkelerle saptanmış, ilgili tahditleri EK-1’de özet olarak gösterilen hudut anlaşma ve protokollerinde aksine bir limit yoksa;
(1) Mikro (Mikro, mini ve küçük İHA tanımı (kalkış ağırlığı 150 kg’den az), mini ve küçük İHA/SİHA’lar hariç olmak üzere karada;
(a) Her irtifada komşu ülkelerin kara hudut hattına jet motorlu hava araçları 20 Km.den (10,8 Deniz Mili), pervaneli motorlu hava araçları 10 Km.den (5,4 Deniz Mili),
(b) Helikopterler ve döner kanatlı hava araçları; komşu ülke kara hudut hattına 1 Km.den (0,54 Deniz Mili), daha fazla yaklaşamazlar.
(2) Denizde;
Uluslararası hukukun açık denizler üzerindeki hava sahalarının bütün ülkelerin kullanımına açık oluşu prensibini dikkate alarak bütün TÜRK Hava araçları diğer ülkelerin karasularına kadar uçuş yapabilirler. Diğer ülke karasularına giremezler. Karasularının genişliği ilgili Bakanlık, Komutanlık ve kuruluşlarca ayrıca yayınlanır.
b) Yabancı Hava Araçları:
(1) TÜRKİYE - GÜRCİSTAN - ERMENİSTAN - AZERBAYCAN - İRAN kara hududunda; RİZE - ERZURUM - VAN - BAŞKALE, 37.20K, 44.00D hattının doğusuna,
(2) TÜRKİYE - BULGARİSTAN - YUNANİSTAN kara hududunda; ÇANAKKALE - ORTAKÖY - ÇORLU - TERKOS GÖLÜ hattının batısına,
(3) Diğer komşu devlet kara hudutlarına 40 Km. (21.6 Deniz Mili) KARADENİZ, EGE ve AKDENİZ'de TÜRK karasuları hattına 10 Km. (5.4 Deniz Mili)'den fazla yaklaşamazlar.
Özel uçuş müsaade yetkisi
a) Her tip hava aracı (hava savunma, arama kurtarma, istihbarat, keşif, gözetleme, terörle mücadele, hudut gözetimi ve güvenliği, hudut belirleme görevleri ile kaçakçılığın men ve takibi hariç) 5 inci maddede limitleri belirtilen tampon bölge içerisinde müsaadesiz uçamaz. Ancak bu bölgede uçuş mecburiyeti olduğunda;
(1) Bir uçuş planı, ilgili Hava Trafik Hizmet (ATS) birimine Havacılık Bilgi Hizmetleri (AIS) ofisi veya Entegre Uçuş Planı İşleme Sistemi (IFPS) birimine kaptan pilot, şirketin temsilcisi veya yetkilisi tarafından sunulması gerekmektedir.
(2) Uçuş planı, şahsen, telefon, faks, http://ais.dhmi.gov.tr veya herhangi bir haberleşme aracı ile ATS birimine (AIS Ofisi) sunulduğunda, Türkiye Havacılık Enformasyon Yayını (AIP)’nın ENR 1.11 bölümünde yer alan uygulama doğrultusunda ilgili hava trafik hizmet birimlerine ve Hava Savunma Bildirim Merkezine (ADNC) Havacılık Sabit İletişim Ağı (AFTN)/Havacılık Mesaj İşleme Sistemi (AMHS) üzerinden dağıtımı yapılır.
(3) Tampon bölge içerisinde yapılacak milli uçuşlar için izin vermeye Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Deniz Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü kendi hava araçları için yetkilidirler. Kuvvet Komutanlıkları bu yetkilerini gerektiğinde Ordu Komutanlığı, Donanma Komutanlığı, Kolordu Komutanlığı ve Muharip Hava Kuvveti Komutanlığına devredebilirler. Yapılacak uçuş en kısa zamanda koordinasyon yönünden bölgedeki Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Savunma ünitelerinden birine uçuş yapılacak bölge özelinde ilgili hava sahası kontrol ve yönetim makamlarına (Birleştirilmiş Hava Harekât Merkezi ve Müşterek Kuvvet Hava Komutanlığı (BHHM ve Müş.Kuv.Hv.K.lığı)) ile ilgili kontrol unsuru bildirilir.
(4) Diğer uçuşlar için, uçuş yapacak hava aracının sahip olduğu makam, yapacağı uçuşun maksadını bildirmek suretiyle Milli Savunma Bakanlığından özel izin alır. Milli Savunma Bakanlığı bu yetkiyi Hava Kuvvetleri Komutanlığına devredebilir. Bu takdirde Hava Kuvvetleri Komutanlığı verdiği izinlerden Milli Savunma Bakanlığına zamanında bilgi verir.
(5) Alınacak izinlerden sonra yapılacak uçuşlar; komşu ülkelerle yapılmış ikili anlaşmalar, mütekabiliyet esasları ve Genelkurmay Başkanlığının gerektiğinde koyacağı ve yayımlayacağı özel tahditlere uygun olmalıdır.
(6) Tampon bölge içerisinde bulunan sınır karakollarından veya sınır bölgesinden yaralı ve hasta nakli ve/veya acil yardım gibi benzer uçuşlarda kullanılacak hava araçlarının yapacağı uçuşlar, arama ve kurtarma görevleri içerisinde mütalaa edildiğinden bu Yönetmelik kapsamı dışında bırakılmıştır. Bu tür hava araçlarına verilecek uçuş müsaadelerinde Kuvvet Komutanlıkları, Jandarma Genel Komutanlığı, Sahil Güvenlik Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü yetkilidir. Kuvvet Komutanlıkları bu yetkilerini gerektiğinde ast komutanlıklara devredebilirler.
b) Uçuş müsaade istekleri EK-2 müracaat formuna uygun olarak yapılır.
c) Tampon Bölgede uçuş için müracaat süresi:
(1) Milli ve müttefik ülkelerle müştereken yapılacak tatbikatlar esnasında icra edilecek uçuş faaliyetleri tampon bölge içine giriyor ve bu durum Genelkurmay Başkanlığının yıllık tatbikat direktifinde (TATPROG) belirtiliyor ise bu uçuşlar için özel izne gerek yoktur. Bu direktifte yer almayan plânlı ve plansız tatbikatlar için önceden izin alınır.
(2) Zirai mücadele, MTA, KADASTRO, havadan fotoğraf çekimi ve diğer maksatlar için yapılacak uçuşlar için asgari 20 gün önceden Milli Savunma Bakanlığından izin alınır. Müsaade verilen uçuşların detaylı programından bir kopya Hava Kuvvetleri Komutanlığına gönderilir.
(3) Müsaade edilen uçuşlar Dışişleri ve içişleri Bakanlıklarına bildirilir.
(4) Acilen çıkacak zirai ilâçlama ani uçuş istekleri için, uçuş yapacak hava aracının sahip olduğu makam, mahalli Tarım Bakanlığı İl Zirai Mücadele ve Karantina Müdürlüğü görüşünü aldıktan sonra mülki amirliklere müracaat yapabilir. Mülki Amir mücadelenin aciliyetini değerlendirerek bölgesi içindeki yerde uçuş yapılmasına müsaade vermeye yetkilidir. Verilecek müsaadelerde; bu Yönetmeliğin eki EK-1’de belirlenen anlaşma esasları ile 7 nci maddede açıklanan hususlar dikkate alınır. Mülki amirler bu tür uçuşları bölgedeki en yakın askeri makama, Hava Kuvvetleri Komutanlığına bağlı en yakın Hava Üs Komutanlığına ve ayrıca hududa yakın uçuşlar anlaşmada varsa, karşı devletin hudut makamlarına bildirmesini sağlar.
Özel uçuş izni verilirken, dikkate alınacak hususlar
a) Türk Hava araçları için:
(1) Trafik kontrol merkezleri veya radar ile asgari bir kanaldan telsiz irtibatı yapabilecek muhabere teçhizatı ile varsa TFF/BIF cihazlarının faal olması,
(2) Asgari bir adet S/S cihazı,
(3) Teknik limitler içinde faal olan ana ve yedek pusulaların bulunması zorunludur.
(4) (1), (2) ve (3) ncü bendlerdeki seyrüsefer cihazlarına sahip olmayan, zirai mücadele ve havadan fotoğraf çekimi için kullanılan uçaklara tampon bölge içinde uçma müsaadesi verilmesi zorunluluğu görüldüğünde; aşağıdaki hususlar uygulanır.
(a) Uçuş planı; uçuş icra edecek her tip hava aracının pilot-uçuş ekibinin bağlı olduğu ilgili birimce hazırlanır ve hazırlanan uçuş planının, görevin icra edildiği bölgedeki yetkili sivil havacılık otoritesi tarafından BHHM ve Müş.Kuv.Hv.K.lığına ulaştırılması sağlanır.
(b) BHHM ve Müş.Kuv.Hv. K.lığında bulunan Sivil Savunma görevlisi bu bilgilerin bölgedeki mülki idare amirlerine ulaştırılmasından sorumlu olur.
(c) Uçuş yapılacak bölgede herhangi bir hava birliği yok ise yapılacak uçuştan asgari 24 saat önce en yakın kaza merkezindeki mülki idare amirine veya askeri birliğe müracaat ederek yapacağı uçuş hakkında detaylı bir uçuş planı verir.
Uçuş planını alan mülki ve askeri makam, bu uçuş planını en seri vasıta ile uçuş başlamadan önce, BHHM ve Müş.Kuv.Hv. K.lığına ulaştırır. Hava şartları ve diğer sebeplerle uçulmadığı hâllerde aynı kanallardan BHHM ve Müş.Kuv.Hv.K.lığına uçuş başlama saatlerinden önce bilgi verir.
(d) Türkiye’nin tamamında yapılacak uçuşlar için koordine kurulacak birlik BHHM ve Müş.Kuv.Hv.K.lığıdır.
b) Yabancı hava araçları için:
(1) Tatbikat maksadı ile tampon bölgeye girecek irtibat, lojistik, ulaştırma araçları ile bölgede yapılması Genelkurmay Başkanlığının tatbikat direktifinde belirtilen (TATPROG) görevlerde mevcut uçuş müsaade usulleri ile tatbikat harekât emirlerinde belirtilen esaslar uygulanarak uçuş yapılabilir.
(2) Tatbikat dışı yapılacak her nevi uçuşlar için Milli Savunma Bakanlığından özel izin alınır. Milli Savunma Bakanlığı gerek gördüğünde, bölgeyi iyi tanıyan tam yetkili, lisan bilir pilot veya seyrüseferci bir Türk Subayının uçuş boyunca hava aracında bulundurulmasını, Kara, Deniz ve Hava Kuvvetleri Komutanlıklarından isteyebilir. Bu durumlarda yabancı hava araçları görevli Türk personelini hava aracına almadan hiçbir suretle kalkış yapamaz.
Uçuş şartı ve radar kontrolu
Tampon bölge içinde uçacak hava araçları mümkün olan bütün hâllerde VFR çerçevesinde uçuş düzenleyecek ve pozitif askeri radar/Hava Trafik Kontrol Hizmeti (ATC) Birimlerinin kontrolünde olacaklardır.
Tampon
Tampon bölge içerisinde yapılacak bütün uçuşlar (Tatbikat uçuşları hariç), yer gözetleme postaları tarafından bir hudut olayı olarak değerlendirilip ilgili talimatlar gereğince rapor edilir.
Yürürlükten kaldırılan yönetmelik
Bu Yönetmelik 4 Nisan 1972 tarihli ve 7/4190 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile yürürlüğe konulan «Hudut Bölgeleri Uçuş Yönetmeliği» ile ek ve değişikliklerini yürürlükten kaldırır.
Yürürlük
Bu Yönetmelik yayınlandığı tarihte yürürlüğe girer. Gerektiğinde hudut bölgelerinin tümünde veya bazılarında yürütülmesi Milli Savunma Bakanlığının teklifi ve Cumhurbaşkanı Kararıyla ertelenebilir.
Yürütme
Bu Yönetmeliği Cumhurbaşkanı yürütür.