Köy Yerleşme Alanı Uygulama Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam Hukuki Dayanak

Amaç

Bu yönetmelik, 18/3/1924 tarih ve 442 sayılı Köy Kanununa 7 Ek Madde Eklenmesi Hakkında 20/5/1987 tarih ve 3367 sayılı Kanunun uygulanması ile ilgili hususları düzenler.

Kapsam

6831 sayılı Orman, 2634 sayılı Turizmi Teşvik, 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma, 1051 sayılı Kanunla değişik 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair ve 2565 sayılı Askeri Yasak bölgeler ve Güvenlik Bölgeleri Kanunları ek ve tadilleri kapsamına giren sahaların dışında; köylerde köy yerleşme alanlarının tespit edilmesi, köy yerleşme plânlarının yapılması, köy yerleşme alanı tespit komisyonunun teşkili ile karar verme ve çalışma esasları, ihtiyaç sahiplerinde aranacak nitelikler, arsaların rayiç bedel tayini, satış ve tesciller, devir yasakları ve amaca uygun kullanılma esasları, bu yönetmelik hükümlerine göre yapılır.

Dayanak

18 Mart 1924 tarih ve 442 sayılı Köy Kanununa eklenen 20/5/1987 tarih ve 3367 sayılı Kanunun Ek 17 nci maddesine göre hazırlanmıştır.

İKİNCİ BÖLÜM

Köy Yerleşme Alanı, Tespiti, Tescil ve Satışı

Birinci Kısım

Komisyon Teşkili, Alan Tesbiti, Harita ve Plan Yapılması ve Tescili

Köy Yerleşme Alanı Tespit Komisyonunun Teşkili ve Çalışma Esasları

Köy yerleşme alanı tespit komisyonu; vali yardımcısının başkanlığında; milli emlâk müdürlüğü, bayındırlık ve iskân müdürlüğü, Tarım Orman ve Köyişleri Bakanlığı il müdürlüğü, köy hizmetleri il müdürlüğü ve ilgili kadastro müdürlüğünden birer teknik eleman ile köy temsilcisinden oluşur. Görevlendirme vali oluru ile yapılır. Gerektiğinde bu komisyona ilgili diğer kuruluşlardan da uzman eleman iştirak ettirilir.

Komisyon üye tam sayısının 2/3 çoğunluğu ile toplanır ve salt çoğunlukla karar alır. Oyların eşit olması halinde, Başkanın oy kullandığı taraf çoğunluğu sağlamış olur.

Komisyon sekretarya ve büro hizmetleri köy hizmetleri il müdürlüğü tarafından yerine getirilir.

Köy Yerleşme Alanının Tesbiti

İlgili ilçe kaymakamının mütâlaasını da dikkate alarak muhtarın talebini uygun görmesi veya doğrudan doğruya kendi kararına dayanarak; vali, köy yerleşme alanını tespit ve plânını hazırlamak üzere komisyonu görevlendirir.

Komisyon öncelikle o köye ait harita, sosyal ve ekonomik durum gösteren doküman ve gerekli diğer bilgileri derledikten sonra merkezde bir ön değerlendirme yapar. Müteakiben mahalline giderek, köyün istikbaldeki gelişme durumu da dikkate alınarak; ihtiyaç duyulan konut parsel sayısını, parsel büyüklüklerini, gerekli bulmuyorsa sosyal tesisler ve diğer genel ihtiyaçlar için tefrik edilecek arazi miktarını hesaplayarak, sonuç olarak köy yerleşme alanının ne genişlikte olacağına karar verir.

Mevcut köy yerleşik alanı ile bütünlük teşkil edecek şekilde ve mümkün mertebe mera niteliğini kaybetmiş arazilerle verimi düşük ya da tarım dışı hazine arazilerine öncelik vererek, köy gelişme alanı için uygunluğuna karar verdiği sahanın sınırlarını belirler.

Müracaatların çok olması halinde komisyon, nüfusu en çok olan köyden başlayarak bir öncelik sıralaması yapar ve çalışmalarını buna göre yürütür. Bu amaçla gerektiğinde valilikçe ayrı ya da aynı vali yardımcısının başkanlığında birden fazla komisyon teşkil edilebilir.

Komisyon yaptığı bu çalışmaları ve aldığı kararları bir tutanakla tespit eder.

Köy Yerleşme Alanına Ait Harita veya Ölçekli Krokinin Yapılması

Komisyon 5 inci madde uyarınca yaptığı tespitleri ve aldığı kararları, köy yerleşme plânı yapılmak üzere, köy hizmetleri il müdürlüğüne intikal ettirir.

Köy hizmetleri il müdürlüğü, komisyon tarafından tespit edilen köy yerleşme alanı sınırlarını, mümkün mertebe sabit noktalar arasından düz hatlar geçirerek sahada tespit eder ve köşe noktalarını kalıcı işaretlerle belirler. Daha sonra tespit edilen bu alan kadastro görmüş olan yerlerde 1/1000 ölçekli harita üzerine işlenir. Kadastro görmemiş yerlerde ise söz konusu alanın 1/1000 ölçekli haritası veya ölçekli krokisi yapılır veya yaptırılır.

Harita veya ölçekli kroki üzerinde belirlenen alan içinde, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan mer’a, yaylak, seyrangah, yol, harman ve panayır yerleri gibi alanlar ile Hazinenin mülkiyetinde olup bir kamu hizmetine tahsis edilmemiş yerlerden başka, özel mülkiyete konu olmuş veya olabilecek taşınmaz mal varsa, bunlar ya köy tüzel kişiliği tarafından kamulaştırılır veya uygulama dışında bırakılır.

Köy Yerleşme Planının Yapılması

Köy hizmetleri il müdürlüğü, hazırlanan harita veya ölçekli kroki üzerinde Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce tespit edilecek teknik esaslara göre; konut, komisyon tarafından tespit edilen sosyal tesisler ve köyün diğer ihtiyaçları için gerekli parselleri ve yolları ölçek dahilinde işleyerek, köy yerleşme planını hazırlar. Köy yerleşme plânını zemine aplike ederek parsel köşe noktalarını işaretler.

Köy yerleşme plânlarını yapmak üzere, köy hizmetleri il müdürlüğü veya bağlı bulunduğu bölge müdürlüğünde gerekli teknik elemanların bulunmaması halinde, bu çalışmalar Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğü tarafından yapılır veya yaptırılır.

Köy Yerleşme Plânının Onaylanması ve Tapuya Tescil

Hazırlanan köy yerleşme plânı köy hizmetleri il müdürlüğü tarafından vali’nin onayına sunulur.

Onay işlemini müteakip, söz konusu plân köy muhtarlığına tebliğ edilir. İtiraz edilmezse valinin onayı ile kesinleşir. Köy muhtarı, köy ihtiyar meclisinin kararına dayanarak en geç 30 gün içinde valiliğe itiraz edebilir. İtiraz valilikçe 15 gün içinde karara bağlanır. Bu karar kesindir.

Kesinleşen köy yerleşme plânı, valilikçe ilgili kadastro müdürlüğüne gönderilir. Kadastro müdürlüğünce büro ve arazi kontrolleri yapıldıktan sonra ilgili tapu sicil müdürlüğü tarafından parsellerin köy tüzel kişiliği adına tescil işlemleri yapılır.

İkinci Kısım

Arsa Bedel Tespiti, İlanı, İhtiyaç Sahipliği, Satış, Temlik, Tescil, Takyit

Arsa Bedellerinin Tespiti

Arsaların satış bedeli komisyon tarafından tespit edilir. Bunun için arazinin, halihazır emsal alım satım değerleri, mevkii, inşaat teknikleri bakımından elverişlilik durumu, ulaşım ve benzeri hususlar dikkate alınarak, öncelikle (m2) birim fiyatı hesaplanır. Daha sonra muhdes yollar ile sosyal tesisler ve diğer amaçlar için ayrılan sahaların bedellerinden m2 ye düşen pay ilâve edilmek suretiyle, konut arsalarının bedelleri hesaplanır.

Arsaların İlânı

Köy yerleşme alanı plânı ile arsaların satış bedellerini gösterir cetveller, köy hizmetleri il müdürlüğü tarafından 15 gün müddetle köyde görülebilecek bir yere astırılır ve durum mutad vasıtalarla en az üç defa köy halkına duyurulur.

İhtiyaç Sahiplerinin Tespiti

İlân süresi sonunda, Köy Hizmetleri Genel Müdürlüğünce hazırlanan, basılı formların doldurulması suretiyle yapılmış olan arsa satın alma istekleri, köy ihtiyar meclisi tarafından köy topluluğu huzurunda incelenir. İsteklilerin, ihtiyaç sahipliği şartlarına uygunlukları tespit ve tevsik olunur.

İhtiyaç Sahipliği Şartları

Arsa satın alabilmek için;

a) İsteklinin reşit olması,

b) Kendisine, eşine ve reşit olmayan çocuklarına ait evi veya arsası bulunmaması, var ise evinin harap, arsanın kullanışsız olması,

c) İsteklinin ikamet etmekte olduğu köy nüfusuna kayıtlı olması ve o köyde asgari 5 yıl oturmuş olması,

Nüfus kaydı evvelce başka yerlerde olup, bu kanunun yürürlüğe girmesinden sonra bu köy nüfusuna aktarmış olanların, hak sahibi olabilmeleri için nüfus kaydı aktarma işlemi tarihinden itibaren 5 yıl süreyle fiilen o köyde ikamet etmiş olmaları şarttır.

Yukarıda sayılan şartları haiz bulunan isteklilerin sayısı arsa sayısından çok ise, arsalar aşağıdaki öncelik sırasına uyularak satılır:

a) Sel, yer kayması ve yangın gibi sebeplerle arsa ve evini kaybetmiş olanlar,

b) Kendisine, eşine ve reşit olmayan çocuklarına ait köy içinde inşaata müsait arsası bulunmayanlar,

c) Evi çok harap ve arsası elverişsiz olanlar,

d) Evli ve çok nüfus sahibi olanlar, çocuk sahibi dullar,

e) Evli olanlar,

f) Köydeki ikamet süresi fazla olanlar.

Arsaların Satışı

Tespit edilen ihtiyaç sahiplerine hangi arsanın satılacağı, kendi aralarında anlaşamadıkları takdirde kura ile tespit edilir. Bu tespiti müteakip arsalarını karşılıklı olarak değiştirmek isteyenlerin, 3 gün içinde müşterek dilekçe ile müracaat etmeleri şartıyla arsaları değiştirilebilir.

Köy ihtiyar heyetince satış yapılacak isteklilere bir ay içinde arsa bedelini köy sandığına yatırmaları veya borçlanma senetlerini imza etmeleri yazılı olarak tebliğ edilir.

Temlik, Tescil ve Takyit

Arsa bedellerinin peşin olarak yatırılmasını veya taksitle satılması halinde borç senetlerinin imzalanmasını müteakip, muhtarlığın talebi üzerine valilikçe hazırlatılacak temlik cetvelleri, valinin yazılı emrine bağlı olarak ilgili tapu sicil müdürlüğüne gönderilir. Tapu sicil müdürlüğünce, varsa borçlanılan miktarda, köy tüzel kişiliği lehine kanuni ipotek tesisi suretiyle, hak sahibi adına re’sen tescil işlemleri yapılarak tapuları verilir.

Taksitle satılan arsa bedelleri en çok 5 yılda ve 5 eşit taksitle faizsiz olarak tahsil edilir.

Peşin veya taksitle satılan arsalar 10 yıl müddetle, konut veya zirai kredi veren kuruluşlar dışında rehin ve diğer ayni haklarla takyit edilemez, miras yoluyla intikal işlemi hariç, devir-temlike, satış vaadi sözleşmesine, taksime, şuyuun giderilmesi talebine konu olamaz. Ayrıca amme alacağı hariç haciz edilemez. Bu husus tescil işlemleri sırasında, tapu sicil müdürlüğünce re’sen tapu kütüğünün şerhler hanesinde belirtilir.

Arsaların Geri Alınması

Arsaların hak sahipleri adına tapuda tescili tarihinden itibaren (5) yıl içinde bina yapılmadığı takdirde, köy muhtarlığınca alınacak yargı kararı ile tapu iptal edilerek, arsa köy tüzel kişiliği adına tescil ettirilir.

Yürürlük

Bu yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Bu yönetmelik hükümlerini Tarım Orman ve Köyişleri Bakanı ile İçişleri Bakanı yürütür.