Kültür ve Turizm Bakanlığı Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi Hizmetleri Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

(1) Bu Yönetmeliğin amacı, Kültür ve Turizm Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatındaki Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezlerindeki, halk bilimi konusunu haiz araştırma, derleme, bağış ve satın alma yoluyla temin edilen belgeler ile materyallere yapılacak işlemler ile somut olmayan kültür mirası taşıyıcılarının tespiti ve Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinden yararlanmaya ilişkin usul ve esasları belirlemektir.

Kapsam

(1) Bu Yönetmelik, Kültür ve Turizm Bakanlığı merkez ve taşra teşkilatındaki Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezlerini kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 16/4/2003 tarihli 4848 sayılı Kültür ve Turizm Bakanlığı Teşkilat ve Görevleri Hakkındaki Kanunun 13 üncü maddesinin birinci fıkrasının (a) bendine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmelikte yer alan;

a) Araştırmacı: Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğü ve taşra teşkilatında görevli Folklor Araştırmacıları ile halk kültürü konusunda bilimsel çalışmalar yürüten diğer araştırmacıları,

b) Bakanlık: Kültür ve Turizm Bakanlığını,

c) Belgeler: Halk kültürü ile ilgili her türlü yazılı belge, etnografik eşya ve görsel-işitsel materyaller (fotoğraf, ses bandı, slayt, film, mikrofilm, nota, plak, video bant CD, DVD, MD, disket) ile benzeri belgeleri,

ç) Genel Müdürlük: Araştırma ve Eğitim Genel Müdürlüğünü,

d) Halk Bilimi: Doğumdan ölüme kadar insanların yaşantısında yer alan maddi ve manevi bütün kültür öğelerini bilimsel olarak derleyen, araştıran, değerlendiren ve bunların sistematik bir açıklamasını yaparak insanlığın kültür tarihini ve özellikle halk kültürünü genel gelişme kuralları ile inceleyen, kültürler arasındaki benzerlikleri ve farklılıkları belirleyip ortaya koyan, bilimsel sonuçları düzenleyip halka aktaran ve uygulamalarda bulunan bilim dalını,

e) Halk Kültürü: Halkbilimin çalışma konusu olan, halk kültürü kavramı; köy ve kent monografileri, halk mimarisi, halk ekonomisi, beslenme kültürü, geleneksel halk sanatları, giyim-kuşam süslenme, halk sağaltıcılığı (halk hekimliği, halk veterinerliği), halk botaniği, halk takvimi ve meteorolojisi, halk hukuku, geleneksel kurumlar, günlük yaşam, hayatın dönüm noktaları (doğum, çocukluk çağı uygulamaları, sünnet, askerlik, evlenme, ölüm vb.), bayramlar, kutlamalar, özel günler, inanışlar, halk edebiyatı, halk tiyatrosu, halk müziği ve müzik aletleri, halk oyunları, çocuk oyunları ve oyuncakları, halk eğlenceleri, halk sporları, halk matematiği, halk etimolojisi gibi maddi ve manevi alanlardaki kültürel ürünlerin bütününü,

f) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi: Halk kültürü ile ilgili belgelerin sistematik bir düzen içinde saklandığı, korunduğu ve hizmete sunulduğu yeri,

g) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi Kümeleme Kılavuzu: Halk kültürü ile ilgili belgelerin, tasniflenmesinde kullanılan kılavuzu,

ğ) Somut Olmayan Kültürel Miras: Toplulukların, grupların ve kimi durumlarda bireylerin, kültürel miraslarının bir parçası olarak tanımladıkları uygulamalar, temsiller, anlatımlar, bilgiler, beceriler ve bunlara ilişkin araçlar, gereçler ve kültürel mekanları,

h) Somut Olmayan Kültürel Miras Taşıyıcısı: Somut olmayan kültürel mirasın belirli unsurlarının icra edilmesi ile yeniden yaratılması için gerekli bilgi ve becerileri haiz olan ve aktarımını sağlayan kişileri,

ı) Taşra Teşkilatı: Kültür ve Turizm Bakanlığı taşra teşkilatını,

i) Yararlanma formu: Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinden yararlanmak için kişisel bilgilerin, yararlanma amacının ve belgeyi tanımlayan bilgilerin yer aldığı formu

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

İnceleme, Değerlendirme, Tespit ve Kabul, Kaydetme

İnceleme, değerlendirme, tespit ve kabul

(1) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine belgelerin ön kabulü için İnceleme Komisyonu, nihai kabul için de Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulu oluşturulur.

a) İnceleme Komisyonunun teşekkülü ve görevleri: Üç kişiden oluşan komisyon araştırmaya katılan araştırmacıların bağlı olduğu şube müdürünün başkanlığında, konu ile ilgili iki araştırmacıdan oluşur. Araştırmacı belgeleri görüşülürken komisyona katılır fakat oy kullanamaz. Araştırma sonucu elde edilen belgelerin görüntü, netlik, ses kalitesi, formata uygunluğu ve teknik özellikleri komisyonca incelenerek, ön kabulüne karar verilen belgeler Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulunda değerlendirilmek üzere Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine süresi içerisinde gönderilir. Araştırma sonucu elde edilen belgelerin araştırma bitim tarihinden itibaren deşifreleri ile birlikte altmış iş günü içerisinde Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine tesliminden ilgili şube müdürü sorumludur. Belirtilen süreler bir defaya mahsus, araştırmacının yazılı başvurusu ve komisyon kararıyla uzatılabilir.

b) Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulunun teşekkülü ve görevleri: Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinin bağlı olduğu Daire Başkanının başkanlığında, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi hizmetlerini yürüten şube müdürü ve İnceleme Komisyonu başkanları ile Kurul başkanının uygun göreceği konusunda uzman folklor araştırmacılarından oluşur. Kararlar oy çokluğu ile alınır. Kurul yılda üç kez toplanır. Gerekli görüldüğü hallerde başkanın çağrısı üzerine de toplanabilir. İnceleme Komisyonunca Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine gönderilen belgeler ile bağış ya da yarışma sonucu elde edilen belgeler değerlendirilerek, bu belgelerin Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine kabul edilip edilmemesine ve Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine satın alma yoluyla elde edilecek belgelerin bu Yönetmeliğe göre değerlendirilerek ücretlerinin tespit edilmesine karar verilir.

Belgelerin değerlendirilmesi

(1) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine kabul edilmek üzere değerlendirilecek belgeler halk kültürü ile doğrudan ilgili olmalı, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi Kümeleme Kılavuzundan numara verilebilmeli, bilgilerin derleme yeri, derleme tarihi, kaynak kişi künyesi ve derleyici künyesi bulunmalıdır. Ayrıca;

a) Fotoğraf ve slaytlarda;

1) Görüntüler teknik bakımdan net, anlaşılır, basıma uygun olmalıdır.

2) Görüntü bilgilerini açıklayacak çekim çizelgesi, ekli olarak verilmelidir. Bu bilgilerde çekim yeri, tarihi, çekimi yapan, çekim konusu ve diğer açıklayıcı bilgiler yer almalıdır.

b) Makara bandı, kaset, CD, DVD ve disketlerde;

1) Derleme yeri, kaynak kişi künyesi, derleyici künyesi, derleme tarihi içerisinde yer almalı ve yazılı olarak da verilmelidir.

2) Bandın kaydedildiği kayıt cihazı, kanalı, kayıt hızı, toplam kayıt A-B yüzünde ayrı ayrı metrajı, başında ve sonunda anonsunun yapılmış olması gereklidir.

3) Kayıt net ve anlaşılır olmalı, bant kopuk ve eklemeli olmamalıdır.

4) Ses kayıtları, deşifre edildikten sonra deşifre metinleri ile birlikte, araştırmanın yapıldığı ortamı ve şartları anlatan ayrıntılı değerlendirme raporu da yazılmalıdır.

5) Dijital malzemelerde kaydın yapıldığı donanım, program, dosya formatı ve benzeri gerekli teknik bilgilerle yazılı olarak verilmelidir.

c) Filmlerde;

1) Görüntüler net ve anlaşılır olmalı, sesli görüntülerde ses-görüntü senkronu tutmalıdır.

2) Çekimi yapan, çekim yeri, tarihi, konusu, süresi, mastır bant olup olmadığı ve kameranın teknik özellikleri belirtilmelidir.

ç) Video bantlarda;

1) Görüntüler net olmalı, ses ve görüntü senkronu tutmalıdır.

2) Jeneriği yapılmış olmalıdır. Jenerikte, konu, belgesel video bant kayıt numarası, hazırlayan, çekimi yapan, çekim yeri, tarihi, konusu, süresi, kamera ve bant ile ilgili teknik bilgiler yer almalıdır.

d) Etnoğrafik eşyalarda;

1) Geleneksel yolla üretilerek nesilden nesile aktarılan özellikte olmalıdır.

2) Yapımcısı, ait olduğu yer ve tarihi, kullanılan hammadde, araç-gereç özellikleri ve benzeri tanıtıcı bilgiler verilmelidir.

e) Notalarda;

1) Kültür ve Turizm Bakanlığı Türk Halk Müziği Repertuar İnceleme ve Danışma Kurulu Yönetmeliği doğrultusunda değerlendirme yapılır.

Belge kaydetme

(1) Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulu tarafından Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine alınmasına karar verilen belgeler kaydedilerek işlemler, Taşınır Mal Yönetmeliği hükümleri çerçevesinde yürütülür. Kayıtlı belgelerin demirbaştan düşümü ve devri, Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulu kararı doğrultusunda Bakanlık Onayı ile yapılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Çalışma Esasları

Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi görevlilerinin çalışma esasları

(1) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi görevlilerinin sorumlulukları aşağıda belirtilmiştir.

a) Yararlanan kişinin belgeleri tahrip etmemesini sağlamak.

b) Belgelerin asıllarını Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi dışına çıkarmamak.

c) Yangın, hırsızlık, rutubet, su baskını, toz ve her türlü haşaratın tahriplerine karşı gerekli tedbirleri almak, belgeleri uygun koşullarda muhafaza etmek bakımlarının yapılmasını sağlamak.

ç) Yazışma, dosyalama ve istatistiki bilgilerin düzenli tutulmasını sağlamak.

d) Belgeleri yararlanacak kişilere verirken ve alırken kontrol etmek.

e) Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulu tarafından alınan kararları yerine getirmek.

f) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi ile ilgili diğer iş ve işlemleri yapmak.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Yararlanma Esasları

Belgelerden yararlanma

(1) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinde bulunan araştırmaya açık belge ve hizmetlerden yararlanmada aşağıda belirtilen şartlar aranır;

a) Yararlanacaklar medeni hakları kullanma ehliyetine sahip olmalıdır.

b) Yararlanma formundaki bilgiler tam ve doğru olmalıdır.

c) Yabancı uyruklu araştırmacıların yararlanabilmesi, Dışişleri Bakanlığının araştırma yapabilecekleri konusunda iznine tabidir.

ç) Belgelerin kopyalarının verilmesi, merkezde Genel Müdürlüğün, taşrada il kültür ve turizm müdürlüğünün iznine bağlıdır.

d) Belgelerden yararlananlar, ulusal ve kişisel haklara zarar verdiği takdirde, sorumluluk yararlanana ait olacaktır.

e) Alan araştırması sonucu elde edilen belgeler Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine kayıt tarihinden itibaren bir yıl bekleme süresi sonunda dış hizmete açılır.

f) Basılmamış yazılı belgelerden yararlandırılması sınırlıdır, talep edilmesi halinde belgelerin verilmesi oranı Genel Müdürlükçe belirlenir.

g) Belgelerden yararlananlar talep ettikleri bilgi ve belgeleri sadece başvuruda bulunan tarafından beyan edilen amaçla kullanabilir. Hiçbir surette bu hakkı başkasına devredip satamaz. Yayına dönüştürülmesi halinde yayını takip eden 15 gün içerisinde yayının bir örneğini Genel Müdürlüğe teslim eder.

Yararlanmada ücretlendirme

(1) Belgelerden yararlanmak için ödenecek ücretler Ek 1’de belirtilen gösterge rakamlarının Devlet memurları aylıklarına uygulanan katsayı ile çarpımı sonucu bulunur. Belirlenen ücretlerden öğrencilere ve üniversitelerin öğretim görevlilerine başvurularında % 25 indirim yapılır. Tüm kamu kurum ve kuruluşları belgelerden ücretsiz yararlanır.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Satın Alma Esasları

Satın almada değerlendirme

(1) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine satın alma yoluyla elde edilecek belgeler aşağıdaki hususlar göz önünde bulundurularak değerlendirilir.

a) Bilimsel niteliği ve niceliği,

b) Özgünlüğü,

c) Derleyicinin yöntemi,

ç) Kaynak kişinin bilgi değeri.

Satın almada ücretlendirme

(1) Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezine, Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulunca değerlendirilerek ücretleri tespit edilen belgeler Ek 2’de belirtilen taban ve tavan gösterge rakamları arasından söz konusu Kurul tarafından tespit edilecek göstergenin devlet memurları aylıklarına uygulanan katsayının çarpımı sonucu bulunur ve ücretlendirme tutanağa geçirilir.

ALTINCI BÖLÜM

Taşra Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezi

Taşra Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinin kuruluşu ve işleyişi

(1) Taşra teşkilatında Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinin kurulabilmesine; folklor araştırmacısı kadrosunda fiilen görevli personelin bulunması, Halk Kültürü Bilgi ve Belge Merkezinde yer alacak belgeler ile mekan ve donanım durumu gibi hususlar dikkate alınarak karar verilir.

(2) Taşra Teşkilatı İnceleme Komisyonu İl Kültür Turizm Müdürünün başkanlığında araştırmaya katılan araştırmacıların bağlı olduğu şube müdüründen oluşur. Araştırmacı belgeleri görüşülürken komisyona katılır oy kullanamaz. Bu merkezin görevleri aşağıda belirtilmiştir.

a) Araştırma sonucu elde edilen belgelerin görüntü, netlik, ses kalitesi, formata uygunluğu ve teknik özellikleri incelemek, ön kabulüne karar verilen belgeleri Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulunda değerlendirilmek üzere Genel Müdürlüğe süresi içerisinde göndermek.

b) Araştırma sonucu elde edilen belgeleri, araştırma bitim tarihinden itibaren deşifreleri ile birlikte altmış iş günü içerisinde Genel Müdürlüğe göndermek. Belirtilen süreler bir defaya mahsus, araştırmacının yazılı başvurusu ve komisyon kararıyla 60 gün uzatılabilir.

(3) Taşra teşkilatında görevli folklor araştırmacılarının yaptıkları tüm araştırma sonuçlarının asılları, bağış ve yarışma sonucu elde edilen bilgi ve belgeler Değerlendirme, Tespit ve Kabul Kurulunca değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda alınan kararlar doğrultusunda işlem yapılır.

YEDİNCİ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Somut olmayan kültürel miras

(1) “Somut Olmayan Kültürel Mirasın Korunması Sözleşmesi” kapsamında aşağıdaki alanlarda değerlendirmeler yapılır.

a) Somut olmayan kültürel mirasın aktarılmasında taşıyıcı işlevi gören dille birlikte sözlü gelenekler ve anlatımlar;

b) Gösteri sanatları;

c) Toplumsal uygulamalar, ritüeller ve şölenler;

d) Doğa ve evrenle ilgili bilgi ve uygulamalar;

e) El sanatları geleneği.

(2) Alanlar içerisinde yer alacak kategoriler ile değerlendirme ölçütleri, başvurularda aranacak koşullar ve diğer hususlara ilişkin esas ve usuller ayrı bir Yönergeyle belirlenir.

Gelir kaydetme

(1) Bu Yönetmelik çerçevesinde elde edilen gelirler Bakanlık Döner Sermaye İşletmeleri Merkez Müdürlüğü hesabına yatırılır.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

(1) 12/4/1982 tarihli ve 17662 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kültür Bakanlığı Folklör Ürünlerini Derleme Değerlendirme Yönetmeliği ile 22/4/2000 tarihli ve 24028 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Kültür Bakanlığı Halk Kültürlerini Araştırma ve Geliştirme Genel Müdürlüğü Halk Kültürü Arşiv Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

(1) Sayıştay ve Maliye Bakanlığının görüşü alınan bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Kültür ve Turizm Bakanı yürütür.

Ek 1

Ek 2