AB/540/2014 Motorlu Araçların ve Değiştirilebilir Susturucu Sistemlerinin Ses Seviyeleri ile İlgili Tip Onayı Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

(1) Bu Yönetmeliğin amacı; 13/10/1983 tarihli ve 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu hükümleri uyarınca araçların yapım ve kullanım bakımından karayolu yapısına ve trafik güvenliğine uyma zorunluluğunu yerine getirmek üzere, M1, M2, M3, N1, N2 ve N3 kategorisindeki tüm yeni araçların ses seviyeleri ile ilgili AB tip onayı için ve M1 ve N1 kategorisindeki araçlar için tasarlanmış ve imal edilmiş ayrı teknik ünite olarak tip onayı alınan değiştirilebilir susturucu sistemlerinin ve bu sistemlerin aksamlarının AB tip onayı için idari ve teknik şartları belirlemektir.

(2) Bu Yönetmelik; 28/6/2009 tarihli ve 27272 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçlar ve Römorkları Tip Onayı Yönetmeliği (2007/46/AT)’nin Ek II’sinde tanımlanan M1, M2, M3, N1, N2 ve N3 kategorisi araçlar ile M1 ve N1 kategorisi araçlar için tasarlanmış ve imal edilmiş ayrı teknik ünite olarak tip onayı alınan değiştirilebilir susturucu sistemleri ve bu sistemlerin aksamlarını kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 2918 sayılı Kanunun 29 uncu maddesine, 29/6/2001 tarihli ve 4703 sayılı Ürünlere İlişkin Teknik Mevzuatın Hazırlanması ve Uygulanmasına Dair Kanunun 4 üncü maddesine ve 3/6/2011 tarihli ve 635 sayılı Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararnamenin 7 nci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Avrupa Birliği mevzuatına uyum

(1) Bu Yönetmelik, motorlu araçların ve değiştirilebilir susturucu sistemlerinin ses seviyeleri ile ilgili tip onayı hakkındaki (EU)2019/839 ve (EU)2017/1576 ile değişik (EU) 540/2014 sayılı Avrupa Parlamentosu ve Konsey Regülasyonu dikkate alınarak Avrupa Birliği mevzuatına uyum çerçevesinde hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmeliğin amaçları bakımından 2007/46/AT Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinde yer alan tanımlara ek olarak, bu Yönetmelikte geçen;

a) Akustik araç uyarı sistemi (AVAS): Hibrit elektrikli ve sade elektrikli araçlar için aracın varlığını yayalara ve diğer yol kullanıcılarına bildirecek bir ses sağlayan sistemi,

b) Aracın yürür vaziyetteki kütlesi (mro):

1) Motorlu araç söz konusu olduğunda; yakıt tankı/tankları kapasitesinin en az %90’ı kadar dolu halde, sürücünün kütlesi, yakıt ve sıvıların kütlesi ile imalatçının spesifikasyonuna göre standart donanımı takılı olan ve takılı olduğu takdirde, üst yapının, kabinin, bağlantı tertibatının, stepnenin/stepnelerin, ayrıca avadanlıkların kütlesi dahil olmak üzere aracın kütlesini,

2) Römork söz konusu olduğunda; yakıt ve sıvıların kütlesi ile imalatçının teknik şartnamesi uyarınca standart donanımı takılı olan ve takılı olduğu takdirde üst yapının, ilave bağlantı tertibatının/tertibatlarının, stepnenin/stepnelerin, ayrıca avadanlıkların kütlesi dahil olmak üzere aracın kütlesini,

c) Araç tipi: Aşağıdaki birinci ve ikinci alt bentlerde belirtilen hususlar gibi temel yönlerden farklılık göstermeyen bir motorlu araç kategorisini,

1) Ek II’deki 4.1.2.1 maddesine göre deneye tabi tutulan M1, M2 ≤ 3500 kg ve N1 kategorisi araçlar için:

(i) Üst yapının şekli ya da malzemeleri (özellikle motor bölümü ve bu bölümün ses geçirmezliği),

(ii) Motor tipi (örneğin, pozitif ateşlemeli ya da sıkıştırmalı ateşlemeli, iki ya da dört zamanlı, ileri geri hareketli ya da döner pistonlu), silindirlerin sayısı ve hacmi, karbüratörlerin ya da enjeksiyon sisteminin sayısı ve tipi, sübapların yerleştirilişi veya elektrik motorunun tipi,

(iii) Azami net anma gücü ve buna karşılık gelen motor hızı/hızları; bununla birlikte, azami anma gücü ve buna karşılık gelen motor hızı sadece farklı motor haritalamalarından dolayı farklılık gösteriyorsa, bu araçlar aynı tipte kabul edilebilir.

(iv) Susturucu sistemi,

2) Ek II’deki 4.1.2.2 maddesine göre deneye tabi tutulan M2 > 3500 kg, M3, N2 ve N3 kategorisi araçlar için:

(i) Üst yapının şekli ya da malzemeleri (özellikle motor bölümü ve bu bölümün ses geçirmezliği).

(ii) Motor tipi (örneğin, pozitif ateşlemeli ya da sıkıştırmalı ateşlemeli, iki ya da dört zamanlı, ileri geri hareketli ya da döner pistonlu), silindirlerin sayısı ve hacmi, enjeksiyon sisteminin tipi, sübapların yerleştirilişi, motor anma hızı (S) veya elektrik motorunun tipi.

(iii) Aynı tipte motora ve/veya farklı toplam vites tahvil oranlarına sahip araçlar aynı tipte araçlar olarak kabul edilebilir.

3) Bununla birlikte; ikinci alt bentteki farklılıklar Ek II’deki 4.1.2.2 maddesinde açıklandığı gibi farklı hedef koşullar sağlıyorsa, bu farklılıklar bir tip değişikliği olarak kabul edilir.

ç) Azami net anma gücü (Pn): kW olarak ifade edilen ve 85 sayılı BM/AEK Regülasyonu uyarınca BM/AEK yöntemiyle ölçülen motor gücünü (farklı motor hızlarında azami net anma gücüne ulaşılırsa en yüksek motor hızı kullanılır),

d) Bir aracın tip onayı: Ses seviyeleri ile ilgili olarak 2007/46/AT Yönetmeliğinin 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının (jj) bendinde bahsedilen işlemi,

e) Değiştirilebilir susturucu sistemi: Bu Yönetmelik uyarınca AB tip onayı için sunulan araca takılı olan parçanın tipi dışında, susturucu sisteminin ya da bu sistemin aksamlarının bir araçta kullanılmak üzere tasarlanmış herhangi bir parçasını,

f) Farklı tiplerde susturucu sistemi: Aşağıda belirtilenlerden en az biri açısından önemli ölçüde farklılık gösteren susturucu sistemlerini,

1) Aksamlarının ticari adları ya da ticari markaları,

2) Aksamlarının yüzey işlemleri dışında, aksamlarını oluşturan malzemelerin özellikleri,

3) Aksamlarının şekli ya da büyüklüğü,

4) Aksamlarından en az birinin çalışma prensibi,

5) Aksamlarının montajı,

6) Egzoz susturucu sistemlerinin ya da aksamlarının sayısı,

g) Güç/kütle oranı endeksi (PMR): Ek II’deki 4.1.2.1.1 maddesinde belirtilen formül uyarınca hesaplanan sayısal bir niceliği,

ğ) Hedef ivme (ivmelenme): İstatistiksel araştırmalardan elde edildiği şekliyle, kent trafiğinde kısmi gaz durumundaki ivmeyi,

h) Kısmi güç faktörü (kP): Araçların ivme deneyi ve sabit hız deneyi sonuçlarının ağırlıklı birleşimi için kullanılan boyutsuz bir sayısal niceliği,

ı) Kilitli vites tahvil oranları: Bir deney sırasında vites dişlisinin değişmesini imkânsız hale getirecek şekilde vitesin kontrol edilmesini,

i) Motor: Sökülebilir aksesuarları hariç güç kaynağını,

j) Motor anma hızı (S): 85 sayılı BM/AEK Regülasyonu uyarınca motor azami net anma gücüne ulaştığında dk–1 (devir/dk) cinsinden beyan edilen motor hızını ya da farklı motor hızlarında azami net anma gücüne ulaşılıyorsa bu hızlar arasından en yüksek olanını,

k) Ön ivme: Ek II’nin İlavesindeki Şekil 1’de belirtildiği gibi, AA' çizgisi ile BB' çizgisi arasında sabit bir ivmeye ulaşma amacıyla, AA' çizgisinden önce bir ivme kontrol cihazı uygulamasını,

l) Referans ivme: Deney pistinde ivme deneyi sırasındaki gerekli ivmeyi,

m) Referans noktası: Aşağıdaki noktalardan birini,

1) M1 ve N1 kategorisi araçlar için:

(i) Motoru önde olan araçlar için aracın ön ucunu,

(ii) Motoru ortada olan araçlar için aracın merkez noktasını,

(iii) Motoru arkada olan araçlar için aracın arka ucunu,

2) M2, M3, N2 ve N3 kategorisindeki araçlar için, motorun aracın ön ucuna en yakın olan noktasını,

n) Satış noktası: Araçların depolandığı ve satılmak üzere tüketicilere sunulduğu yeri,

o) Standart donanım: Konfigürasyon ya da donanım düzeyinde daha detaylı şartlara gerek olmaksızın takılan tüm özellikler dahil olmak üzere, 2007/46/AT Yönetmeliğinin Ek IV’ünde veya Ek XI’inde bahsedilen düzenleyici mevzuat kapsamında zorunlu olan tüm özelliklerle donatılmış bir aracın temel konfigürasyonunu,

ö) Susturucu sistemi: Motor ve bunun egzozu tarafından üretilen gürültüyü sınırlamak için gerekli olan aksam grubunun tamamını,

p) Susturucu sisteminin ya da susturucu sistem aksamlarının tasarım ailesi: Aşağıdaki özelliklerin tümünün aynı olduğu susturucu sistemleri grubunu ya da bunların aksamlarının grubunu,

1) Egzoz gazları absorbe edici lifli malzemelerle temas halindeyken bu malzemelerin içinde net gaz akışının varlığı,

2) Liflerin tipi,

3) Geçerli olduğunda, bağlayıcı malzeme özellikleri,

4) Ortalama lif boyutları,

5) Kg/m3 cinsinden asgari dökme malzeme paketleme yoğunluğu,

6) Gaz akışı ile absorbe edici malzeme arasındaki azami temas yüzeyi.

r) Sürücünün kütlesi: Sürücünün koltuk referans noktasında bulunan 75 kg’lık anma kütlesini,

s) Teknik açıdan izin verilen azami yüklü kütle (M): Bir römorkun ya da yarı römorkun teknik açıdan izin verilen yüklü kütlesi bağlandığında çekici araca aktarılan statik kütleyi de içermekte olup; teknik açıdan izin verilen azami yüklü kütle, aracın yapım özelliklerine ve tasarım performansına bağlı olarak belirlenen azami kütleyi,

ş) Teknik tanıtım malzemesi: Araçları genel kamuoyuna tanıtmak amacıyla hazırlanan; basılı, elektronik ya da çevrimiçi formdaki teknik el kitaplarını, broşürleri, kitapçıkları, katalogları ve bununla birlikte internet sitelerini,

t) Vites tahvil oranı ağırlık faktörü (k): İvme deneyi ve sabit hız deneyi için iki vites tahvil oranının deney sonuçlarını birleştirmek için kullanılan boyutsuz bir sayısal niceliği,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Yükümlülükler

Genel yükümlülükler

(1) Bu Yönetmeliğin Ek III’ünde belirtilen uygulama fazlarının tarihlerine tabi olmak ve 2007/46/AT Yönetmeliğinin 23 üncü maddesinin hükümleri saklı kalmak kaydıyla; Onay Kuruluşu tarafından, izin verilen ses seviyeleri dikkate alınarak, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olmayan motorlu araç tipi için AB tip onayı verilmez.

(2) 1/7/2016 tarihinden itibaren Onay Kuruluşu tarafından, izin verilen ses seviyeleri dikkate alınarak, bu Yönetmelik hükümlerine uygun olmayan ayrı teknik ünite olarak değiştirilebilir susturucu sistemi ya da bu sistemin aksamları için AB tip onayı verilmez. Onay Kuruluşu, bu Yönetmeliğin Ek III’ünde belirtilen uygulama fazlarının tarihlerinden önce tip onayı alınmış araçlarda kullanılması amaçlanan, ayrı teknik ünite olarak bir değiştirilebilir susturucu sisteme ya da bu sistemin aksamlarına 30/11/2000 tarihli ve 24246 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Motorlu Araçların Dış Gürültü Emisyonları ve Egzoz Sistemleri İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (70/157/AT)’nin hükümleri çerçevesinde tip onayı vermeye devam eder.

(3) Ek III’de belirtilen uygulama fazlarının tarihlerine tabi olmak kaydıyla; Onay Kuruluşu, bu Yönetmeliğin şartlarının karşılanmaması halinde izin verilen ses seviyesi ile ilgili gerekçelerle, tip onayı mevcut yeni imal edilen araçlar için söz konusu tarihlerden sonra düzenlenen uygunluk belgelerini 2007/46/AT Yönetmeliğinin 26 ncı maddesinin amaçları bakımından geçersiz kabul eder ve Yönetmelik şartlarını karşılamayan bu tür araçların tescilini, satışını ve hizmete girişini tam araçlarda 12 ay sonra, tamamlanmış araçlarda 18 ay sonra yasaklar.

(4) Onay Kuruluşu, izin verilen ses seviyesi ile ilgili gerekçelerle, ayrı teknik ünite olan değiştirilebilir susturucu sistemi bu Yönetmelik uyarınca AB tip onayı verilmiş bir tipe uyuyorsa, bu sistemin ya da sistemin aksamlarının satışına ve hizmete girişine izin verir. Onay Kuruluşu,  Ek III’de belirtilen uygulama fazlarının tarihlerinden önce tip onayı alınmış araçlarda kullanılması amaçlanan ve 70/157/AT Yönetmeliğinin hükümleri çerçevesinde ayrı teknik ünite olarak tip onayına sahip olan değiştirilebilir susturucu sistemlerin ya da bunların aksamlarının satışına ve hizmete girişine izin verir.

İmalatçıların genel yükümlülükleri

(1) İmalatçılar; araçların, bunların motorlarının ve susturucu sistemlerinin, bu araçların doğal olarak tabi oldukları titreşime rağmen normal kullanım sırasında bu Yönetmeliğe uymalarını sağlayacak şekilde tasarımlanmalarını, imal edilmelerini ve monte edilmelerini sağlar.

(2) İmalatçılar; bölgesel iklim farklılıkları dahil olmak üzere araçların kullanım koşullarını göz önünde tutarak, susturucu sistemlerinin, maruz kalacakları korozyon durumlarına makul derecede dayanmalarını sağlayacak şekilde tasarlanmalarını, imal edilmelerini ve monte edilmelerini sağlar.

(3) İmalatçı; araç, sistem, aksam veya ayrı teknik ünitenin tüm imalat aşamalarına doğrudan dahil olup olmadığına bakılmaksızın, onay sürecinin tüm yönlerinden ve imalatın uygunluğunun temininden Onay Kuruluşuna karşı sorumludur.

İlave ses emisyonu hükümleri (ASEP)

(1) Bu madde, orijinal donanım imalatçısının (OEM) susturucu sistemleri takılmış bir içten yanmalı motorla donatılmış M1 ve N1 kategorisindeki araçlar ve Ek IX uyarınca M1 ve N1 kategorilerinde kullanılması amaçlanan değiştirilebilir susturucu sistemler için uygulanır.

(2) Araçlar ve değiştirilebilir susturucu sistemler, Ek VII’nin gerekliliklerini sağlamalıdır.

(3) İmalatçı; Ek II’nin İlavesindeki Şekil 1’de belirtildiği gibi BB' çizgisindeki araçların azami ve asgari motor hızları arasındaki farkın, Ek II’de belirtilen koşullarla ilgili olarak, Ek VII’nin 2.3 maddesinde belirtilen ilave ses emisyonu hükümleri (ASEP) kontrol aralığındaki herhangi bir deney koşulu için 0,15xS’yi aşmadığını gösteren teknik belgeleri Onay Kuruluşuna sunarsa, ilave deney yapılmaksızın araçların ve değiştirilebilir susturucu sistemlerin Ek VII’nin gerekliliklerini sağladığı kabul edilir.

(4) Aracın ya da değiştirilebilir susturucu sisteminin, Ek II ve Ek VII’de belirtilen tip onayı deneyinin yapıldığı koşullardan farklı olan normal karayolu sürüş koşullarındaki ses emisyonu, tip onayı deney sonuçlarından önemli ölçüde sapmamalıdır.

(5) İmalatçı, sadece bu Yönetmelikteki ses emisyonu gerekliliklerine uymak amacıyla, normal karayolu sürüş koşullarında çalışır durumda olmayan herhangi bir mekanik, elektrikli, termal ya da başka tür cihazı ya da prosedürü kasıtlı olarak değiştiremez, uyarlayamaz ya da devreye sokamaz.

(6) İmalatçı tip onayı başvurusunda, Ek VII’nin İlavesinde belirtilen örneğe uygun şekilde hazırlanmış ve onaylanacak araç tipi ya da değiştirilebilir susturucu sisteminin bu maddenin gerekliliklerine uygunluğunu gösteren bir bildirim sağlamalıdır.

(7) Aşağıdaki koşullardan birinin sağlanması halinde, birinci ila altıncı fıkralar N1 kategorisindeki araçlar için uygulanmaz.

a) Motor hacmi 660 cm3’ü ve teknik açıdan izin verilen azami yüklü kütle kullanılarak hesaplanan güç/kütle oranı 35’i aşmayan,

b) Taşıma kapasitesi en az 850 kg olan ve teknik açıdan izin verilen azami yüklü kütle kullanılarak hesaplanan güç/kütle oranı 40’ı aşmayan.

Tüketicilerin bilgilendirilmesi ve etiketleme

(1) Araç imalatçıları/ithalatçıları ve dağıtıcıları; her bir aracın bu Yönetmelik uyarınca ölçülen, dB(a) desibel olarak ses seviyesinin, teknik tanıtım malzemelerinde ve satış noktasında kolayca görünür bir yerde gösterilmesini sağlamak için gerekli tedbirleri alır.

Akustik araç uyarı sistemi (AVAS)

(1) 1/7/2019 tarihinden itibaren imalatçılar, hibrit elektrikli ve sade elektrikli araçların yeni tiplerine Ek VIII’de belirtilen gerekliliklere uyan AVAS sistemi takmalıdır. 1/7/2021 tarihinden itibaren imalatçılar, tip onayı mevcut yeni imal edilen hibrit elektrikli ve sade elektrikli araçlara AVAS sistemi takmalıdır. Söz konusu tarihlerden önce imalatçılar, araçlara AVAS sistemi takarlarsa, bu sisteminin Ek VIII’de belirtilen gerekliliklere uygun olmasını sağlamalıdır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Geçici ve Son Hükümler

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

(1) Bu Yönetmeliğin 5 inci maddesinin ikinci fıkrası ve dördüncü fıkrası hükümleri saklı kalmak kaydıyla, Motorlu Araçların Dış Gürültü Emisyonları ve Egzoz Sistemleri İle İlgili Tip Onayı Yönetmeliği (70/157/AT) yürürlükten kaldırılmıştır.

(2) Yürürlükten kaldırılan Yönetmeliğe yapılan atıflar, bu Yönetmeliğe yapılmış sayılır ve Ek XII’de verilen korelasyon tablosuna uygun olarak okunur.

Geçiş hükümleri

(1) Ek II’nin 3.1.1 maddesinde açıklandığı gibi deney pistinin uyumunu kontrol etmek için, 30/6/2019 tarihine kadar ISO 10844:2011 standardına alternatif olarak ISO 10844:1994 standardı uygulanabilir.

(2) Güç aktarma organlarında mekanik bağlantı tertibatı olmayan içten yanmalı motorlu seri hibrit tahrik tertibatlı araçlar, 30/6/2019 tarihine kadar 7 nci maddenin gerekliliklerinden muaftır.

Yürürlük

(1) Bu Yönetmeliğin;

a) Ek II’sinin 3.1.1 maddesi 1/7/2019 tarihinde,

b) 10 uncu maddesinin birinci fıkrası 1/7/2027 tarihinde,

c) Diğer maddeleri 1/7/2016 tarihinde,

yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Bilim, Sanayi ve Teknoloji Bakanı yürütür.

Ekler