Otopark Yönetmeliği (mülga)

BİRİNCİ KISIM

Genel Hükümler

Amaç ve dayanak

3194 sayılı İmar Kanunu'nun 37 ve 44 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanan bu Yönetmeliğin amacı, yerleşme yerlerinde araçların yol açtığı trafik sorunlarının çözümü için otopark yapılmasını gerektiren bina ve tesislerin neler olduğunun ve otopark ihtiyacının miktar, ölçü ve diğer şartlarının tesbit ve giderilme esas ve usullerini düzenlemektir.

Kapsam

Bu Yönetmelik, 3030 sayılı Kanun kapsamında kalan belediyeler de dahil, son nüfus sayımına göre nüfusu 50.000 ve daha fazla olan yerleşmeler ile nüfusu daha az olmasına rağmen Bakanlıkça re'sen veya sanayi ve turizm gelişmesi, nüfus artış hızı gibi trafik yoğunluğunu artırıcı etkenlerin bulunduğu belediye ve mücavir saha sınırları içinde ve dışında olan, valilik, belediye ve Turizm Bakanlığı gibi kamu kuruluşları tarafından teklif edilen veya Otopark Yönetmeliği hükümlerinin uygulanacağına dair imar planında hüküm bulunan ve Bakanlıkça onaylanan yerleşmeleri kapsar.

Tanımlar

Bu Yönetmelikte sözü geçen tanımlar:

a) Bina otoparkları: Bir binayı çeşitli amaçlar için kullanan özel ve tüzel kişilere ait ulaşım ve taşıma araçları için, bu binanın içinde veya oturduğu parselde açık veya kapalı zemin altında veya zemin üstünde düzenlenen otoparklardır.

b) Ada içi otoparkları: İmar durumu elverişli olan yapı adalarında binaların arka bahçelerinde ve ada içlerinde, imar planlarında yapılan düzenleme ile ilgili parsellerin ortak kullanımına açılan açık yada kapalı olarak düzenlenen otoparklardır.

c) Bölge otoparkları ve genel otoparklar: Bir şehir veya bölgenin mevcut ve gelecekteki şartları ve ihtiyaçları gözönünde bulundurularak imar planları ile düzenlenen ihtiyaca göre açık, kapalı ya da katlı olarak valilikler, belediyeler veya diğer kamu kuruluşları ve özel kişiler tarafından yapılan ve işletilen otoparklardır.

d) Bakanlık: Bayındırlık ve İskân Bakanlığı'dır.

Genel esaslar

Otoparklarla ilgili genel esaslar aşağıda açıklanmıştır.

a) Binayı kullananların otopark ihtiyacının bina içinde veya parselinde karşılanması esastır.

b) İl trafik komisyonu, ulaşım ağı ve trafik akışı bakımından, otopark giriş çıkışı sağlanması kesinlikle mümkün olmayan güzergahları, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç 3 ay içinde tesbit ederek belediyeye ve valiliğe bildirir. Bu güzergahlarda yer alan parseller için bu Yönetmeliğe göre belirlenen otopark bedeli ödenir.

Bu güzergahlarda, otopark giriş çıkışının mümkün hale gelmesi durumunda, yeni yapılacak binalarda otopark tesisi şartı aranır.

c) Otoparkın parsel dışında karşılanması zorunlu olan binalara ait otopark ihtiyacının, merkezi sözkonusu parsel ve yarıçapı 500 m. olan bir daire alanı içinde yer alan bölge veya genel otoparklarından sağlanması gerekir.

d) Bina otoparkları, Kat Mülkiyeti Kanunu'nda belirtilen ortak alanlardan olup, bu hali ile yönetilir. Açık veya kapalı bina otoparkları, bağımsız olarak otopark amacıyla olsa dahi satılamaz, kiralanamaz, devredilemez ve amacı dışında kullanılamaz.

e) Ada içi otoparkları planlara işlenerek tapuya yapı adasındaki parsellerin ortak alanı olarak kayıt ettirilir ve ortak alanlar gibi tesis ve idare edilirler.

f) Ada içi düzenlemesi işlemleri yapılırken imar parsellerinin büyüklüklerinin tesbitinde otopark ihtiyacı dikkate alınır.

g) Bu Yönetmelik kapsamında kalan yerleşmelerin imar planlarında, Otopark Yönetmeliğinin uygulanmayacağına dair hüküm getirilemez.

İKİNCİ KISIM

Planlama ve Uygulama Esasları

BİRİNCİ BÖLÜM

Planlama

Yerleşim merkezlerinde otopark miktarının tesbiti

Yerleşim merkezlerinde otopark miktarları aşağıdaki şekilde tesbit edilir.

a) Otopark miktarlarının hesaplanmasında yerleşim merkezleri son nüfus sayımındaki nüfuslarına göre iki gruba ayrılmış ve binalarda kendi parseli içinde ada, bölge veya genel otoparklarda düzenlenmesi gerekli en az otopark miktarları aşağıda gösterilmiştir.

TABLO

1 - Hesaplama sonunda bulunan sayının kesirli olması halinde bir üst değer otopark sayısı olarak alınır.

Ancak, imar planına göre brüt 80 metrekare ve daha az inşaat yapmaya müsait imar parsellerinde yapılacak tek daireli meskenlerde otopark yeri ayrılması zorunlu değildir.

2 - Parselinde veya binanın bodrumunda, zeminde veya zemin üstündeki otopark alanı toplam inşaat alanına dahil edilmez.

3 - Otopark alanlarının tesbitinde bir binek otosu için 25 m2, kamyon, otobüs gibi araçlar için 50 m2 alan ayrılır. Bu ölçülere giriş-çıkış-manevra alanı dahildir. Sanayi ve depolama tesislerinde, bir otopark yeri için 50 m2 esas alınır.

b) Bu maddenin (a) bendinde belirtilen ölçüler en az miktarlar olup, lüzum ve ihtiyaca göre Bakanlık, re'sen veya valilik veya belediyelerin teklifi ile bu miktarları artırabilir.

c) Bu maddenin (a) bendinde sayılmayan kullanımların otopark ihtiyacının hangi gruptaki kullanım kapsamında belirleneceği konusunda Bakanlık görüşüne uyulur.

d) Birden fazla amaçlı binaların farklı amaçlı bölümleri için, bu Yönetmeliğin 5 inci maddesindeki kendi kullanım çeşidine göre tesbit edilen otopark miktarları uygulanır.

İmar planlarında meydana gelen değişiklikler nedeniyle, mevcut binalardaki kullanım değişikliklerinde de aynı esasa göre işlem yapılır.

Planların onayı

Bu yönetmelik kapsamında kalan yerleşmelerle ilgili imar planları, 3194 sayılı İmar Kanunu hükümlerine göre, beldenin mevcut şartları ve ihtiyaçları ile gelişimi gözönünde tutalarak gerekli ve yeterli bölge ve genel otopark yerleri ayrılmak suretiyle hazırlanır ve ilgili Kanun hükümlerine göre onaylanır.

Beş yıllık imar programları

Beş yıllık imar programlarında otoparklarla ilgili olarak aşağıdaki hususlara uyulur.

a) Onaylı imar planında tesbit edilen bölge ve genel otoparkları- nın o uygulama döneminde belediyelerce gerçekleştirilecek beş yıllık imar programlarına alınması gerekir.

Ayrıca belediyeler o dönem uygulamasını yapacakları bölge ve genel otoparkları için tahsil edilen bedellerin kimlerden alındığı, hangi adanın hangi parselleri ve kaç araç için otopark bedeli yatırıldığını belirten listeleri, imar programları ile birlikte valiliğe göndermek zorundadırlar.

b) Beş yıllık imar programında bulunmayan ancak Bakanlıkça gerekli görülen durumlarda, yerleşme yerlerinde yeterli miktarda otopark tesisinin gerçekleştirilmesi belediyelerin ek imar programlarıyla sağlanır.

İKİNCİ BÖLÜM

Uygulama ve Denetim

Yapı ruhsatı ve kullanma izinlerinin verilmesi

Yapılacak yapılarda bu Yönetmelikte belirtilen esaslara göre bina otopark yerleri ayrılmadıkça yapı ruhsatı, bu otoparklar inşa edilip hazır hale getirilmedikçe de yapı kullanma izni verilemez.

Otoparkların amacı dışında kullanılmayacağı

Otopark yerleri plan ve Yönetmelik hükümlerine aykırı olarak başka amaçlara tahsis edilemez, kullanılamaz proje değişikliği ile kullanılma amacı değiştirilemez.

Otopark alanı olarak ayrılan yerlerin amacına uygun olarak kullanılıp kullanılmadığı valilik ve belediyelerce denetlenir. Amacı dışında kullanıldığı tesbit edildiği takdirde valilik ve belediyeler tarafından yapılacak tebligat üzerine mal sahibi, müteahhidi veya yöneticisi tarafından en geç üç ay içerisinde bu aykırılık giderilir. Süresi içerisinde aykırılığın giderilmesi durumunda bu hizmet valilik ve belediyeler tarafından gerçekleştirilir. Yapılan masraflar ve İmar Kanunu'nun 42 nci maddesinde öngörülen para cezaları ilgililerinden tahsil olunur.

Valilik ve belediyeler, bina otoparklarının kullanımını engelleyici her türlü ihlalleri önlemekle yetkili ve görevlidir.

Bina otoparkı yapılamayan parseller

Binanın içinde veya parselinde bu Yönetmeliğin 4/b maddesine göre otopark yapılması mümkün olmayan yapıların durumu belediyesince, imar durumu ile ilgili ilk müracaat tarihinden başlayarak onbeş gün içinde, ilgilisine gerekçeleri ile birlikte bildirilir.

İlgili idare, bina otoparkı yerine otopark sorununun nasıl çözümleneceğini, binanın bu yönetmeliğin 4/c maddesine göre belirlenen hangi bölge veya genel otoparkından yararlanacağını da aynı tarihte bildirmekle ve bina kullanıma hazır hale geldiğinde bu otoparkları tesis etmiş olmakla yükümlüdür.

Bina otoparklarının düzenlenme esasları

Bina otoparklarının düzenlenmesinde aşağıdaki esaslara uyulur.

a) Bina arka bahçelerinde açık otopark ya da imar yönetmeliğinin müştemilatlarla ilgili hükümlerine uyulmak kaydıyla kapalı otopark yeri tefrik ve tesis edilebilir.

b) Bina ön ve yan bahçelerinde bina ve arka bahçe giriş çıkışını engellemeyecek şekilde açık otopark yeri tefrik ve tesis edilebilir. Ancak arka bahçede otopark yeri tefrik ve tesis edilebilmesi için yan bahçenin en az 3.00 metre olması şarttır. Yan bahçede otopark yeri de tesis edilecekse bunun için yan bahçe mesafesine 3.00 metre daha ilave edilir.

c) Bina ön cephe hattı gerisinde kalmak şartı ile binaların arka ve yan bahçelerinde tabii zeminin altında, parselin tamamı veya bir bölümünde otopark yapılabilir. Otopark giriş-çıkışı ön bahçe mesafesi içinde de sağlanabilir.

d) Sivil Savunma Kanunu ve Sığınak Yönetmeliği gereğince, binanın serpinti sığınağı olarak kullanılmak üzere ayrılmış bölümleri, barış zamanında ilave otopark olarak kullanılabilir. Ancak, sığınakların ilave otopark olarak kullanılabilmesi için tasdikli mimari projenin araçların giriş-çıkış ve park etme düzeni açısından uygun olması gereklidir.

e) Eğim sebebiyle kazanılan katların tamamı ya da bir bölümü otopark olarak düzenlenebilir. İmar planı ve ilgili mevzuatına göre iskan edilebilir ve kat yapılamayan eğimli arsalarda ise, otopark olarak kullanılmak şartıyla bodrum katları inşa edilebilir.

f) Yerleşme bölgelerinde, bina zemin katlarının her türlü işyeri olarak kullanılmaları halinde, bina cephesi boyunca;

1 - 5 metre dahil, 5 metreye kadar olan ön bahçe mesafesi otopark alanı olarak kabul edilmez.

2 - 8 metre ve daha fazla ön bahçe mesafesi olan yerlerde, bina cephesinden itibaren 3 metre dışında kalan kısım otopark alanı olarak kabul edilir.

g) Mevcut binalarda yapılmak istenilen kullanım amacına yönelik değişikliklerde, bu değişiklik otopark aranmasını gerektirecek nitelik ve büyüklükte ise otopark tesisi aranır. Parselde otopark tesisi mümkün olmadığı takdirde otopark bedeli istenir. Mevcut binaların iç bünyesinde yapılan ve kullanım amacını değiştirmeyen tadilatlarda otopark tesisi ve bedeli istenmez.

h) Mevcut binalarda ilave yapılmak istendiğinde bu ilave, otopark tesisini gerektiren nitelik ve büyüklükte ise, ilave için otopark tesisi aranır. Parselde otopark tesisi mümkün olmadığı takdirde otopark bedeli istenir.

Bölge ve genel otoparkların düzenlenme esasları

Bölge ve genel otoparkların düzenlenmesinde aşağıdaki esaslara uyulur.

a) Bölge otoparkları ve genel otoparklar, imar planlarında tesbit edilen yerlerde plan esaslarına uygun olarak yer üstünde veya yer altında açık, kapalı veya çok katlı olarak yapılabilir.

b) Valilik veya belediyeler tarafından yaptırılan bölge ve genel otoparkların bakım, onarım ve işletilmesi valilik ve belediyelere aittir. Bu hizmetler için alınacak ücret valilik veya belediyelerce tesbit edilir.

c) Otopark ihtiyacının parselinde karşılanamadığı veya talebin yüksek olduğu merkezi iş alanları ve benzeri bölgelerde genel amaçlı otoparkların yapımı, bakımı, onarım ve işletilmesi üçüncü şahıslara verilebilir. Bu hizmetler karşılığında alınacak ücret, valilik veya belediyelerce tesbit edilir.

Ada içi otoparkları

Ada içi otoparklarında yer alabilecek otopark miktarının en az ada içi otoparkının hizmet vereceği yapıların ihtiyacı olan bina otopark miktarı kadar olması halinde, yapılacak yapılardan ayrıca otopark yeri ayrılması istenmez ve otopark bedeli tahsil edilmez.

Otoparklarda alınacak tedbirler

Otoparklarda yangına karşı gereken tedbirlerin alınması, giriş ve çıkışların yeterli ölçüde olması iç ve dış trafiği aksatmayacak şekilde düzenlenmesi mecburidir. Bu düzenin sağlanmasında ve yürütülmesinde valilikler ve belediyeler yetkili ve sorumludur.

ÜÇÜNCÜ KISIM

Malî Hükümler

Otopark bedellerinin hesabı ve tahsili

Parselinde otopark tesisinin mümkün olmadığı belirlenen yükümlülerden alınacak otopark bedelinin hesabında ve tahsilinde aşağıdaki esaslara uyulur.

Her bölge veya genel otoparkın hizmet vereceği alan için,

a) Metrekare başına düşen otopark bedeli, valilik veya belediyesince arsa payı ve inşaat payı olmak üzere tesbit edilir.

Arsa payı; imar planında bölge veya genel otopark olarak belirlenen arsaların, Emlak Vergisi Kanunu uyarınca tesbit edilen bedeli, inşaat payı ise o yılki Bayındırlık ve İskân Bakanlığı birim fiyatları esas alınarak hesaplanır. Metrekare başına düşen otopark bedeli, arsa payı ve inşaat payı toplamından oluşur.

Arsa bedeli her yıl Devlet İstatistik Enstitüsü'nce yayımlanan toptan eşya fiyat endeksleri artış oranında, inşaat payı ise Bayındırlık ve İskân Bakanlığı birim fiyatları esas alınarak valilik veya belediyesince arttırılır.

b) (a) bendindeki esaslara göre hesaplanan metrekare başına düşen otopark bedeli her yıl, her bölge ve genel otopark yeri ile ilgili imar planı örneği, varsa değişikliği, mülkiyet durum listesi, projeye dayalı olarak metraj, keşif, arsa ve inşaat payı hesapları ile birlikte valiliğe gönderilir ve valilikçe onaylandıktan sonra kesinleşir.

c) Otopark bedelinin yüzde yirmibeşi yapı ruhsatiyesinin verilmesi sırasında nakden, bakiyesi onsekiz ay içinde dokuz eşit taksitle nakden veya devlet tahvili olarak ödenir, Devlet tahvili ile yapılan ödemelerde, tahvil üzerindeki değer esas alınır.

d) Otopark bedelleri Devlet bankalarından herhangi birinde açılacak otopark hesabına yatırılır. Bu hesapta toplanan meblağa yasaların öngördüğü faiz oranı uygulanır.

e) Tahsilat makbuzunda yapının ada, parsel numarası ve tahsilatın kaç araçlık otopark yeri için yapıldığı da belirtilerek bu makbuzun bir nüshası yapının ruhsat dosyasında bulundurulur.

Otapark hesabından harcamalar

Otapark hesabında toplanan meblağ, valiliğin ve belediyelerin kendi kaynaklarından ayıracağı tahsisatla birlikte, tasdikli plan ve beş yıllık imar programına göre hazırlanan kamulaştırma projesi karşılığında, valiliğin onayı alınmak suretiyle otopark tesisi için gerekli arsa alımları ile bölge ve genel otoparkların bölge otoparkı olarak kullanılacak kısımlarının inşaasında kullanılır. Otopark hesabında toplanan meblağın 2 yıl içinde ve toplanma amacına uygun kullanılması esastır. Aksi halde bu meblağ Bakanlık izni ile, valilikçe aynı amaçta kullanılır.

Otopark hesabında toplanan meblağ otopark tesisi dışında bir amaçla kullanılamaz.

Otopark hesabında toplanan meblağ valilik ve belediyelerce hazırlanacak sarf belgesi, verile emri ve hakediş raporuna göre denetim ve sorumluluğu valilik ve belediyesine ait olmak üzere valilik ve belediyesinin yazılı talebi, valiliğin talimatı üzerine ilgili bankaca hak sahibine ödenir. Ödemeler ilgili Bankaca valiliğe bildirilir.

DÖRDÜNCÜ KISIM

Çeşitli Hükümler

Uygulanacak hükümler

Bu Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden önce yayımlanan otoparklarla ilgili Yönetmeliklere ve buna bağlı olarak çıkartılan genelgelere göre verilmiş haklar saklıdır.

İnşaasına verilen ruhsat müddeti içinde başlanmayan yapılarda yeni ruhsat dönemindeki mevzuat hükümleri uygulanır.

Ruhsat müddeti içinde inşaasına başlanılan ancak yasal süresi içerisinde tamamlanamayan yapılarda ruhsat yenileme sırasında ilk ruhsatın alındığı tarihteki mevzuat hükümleri uygulanır.

Yürürlükten kaldırılan hükümler

9 Şubat 1991 tarih ve 20781 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan Otopark Yönetmeliği bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihte yürürlükten kalkar.

Sorumlu idare

Bu Yönetmeliğin uygulanmasından yetki alanlarına göre valilik veya belediyeler sorumludur.

Bakanlık görüşünün alınması

Bu Yönetmeliğin uygulanmasında tereddüte düşülen hususlarda Bayındırlık ve iskân Bakanlığı'nın yazılı görüşü alınır ve bu görüşe uyulur.

2981 sayılı İmar Affı Kanunu'na istinaden ruhsat ve kullanma izni alacak yapılara da bu Yönetmelik hükümleri uygulanır.

Belediyelerin bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihe kadar otoparklarla ilgili olarak tahsil etmiş oldukları meblağ, bu Yönetmeliğin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren en geç üç ay içerisinde, bu Yönetmelikte belirtilen otopark hesabına aktarılır veya yatırılır.

Bu Yönetmelik kapsamında kalan ve mevcut imar planlarında bölge ve genel otopark yerleri ayrılmamış veya yetersiz olan valilik ve belediyelerce, imar planlarında bölge ve genel otopark yerlerini belirleyen revizyonlar öncelikle yapılır ve ilgili Kanun hükümlerine göre onaylanır.

Belediyeler otopark hesabında toplanmış bulunan bedelleri, gerekiyorsa kendi kaynakları ile takviye ederek, başlanmış olan bölge otoparkı inşaatlarının tamamlanmasında ve yeni tesis edilecek bölge ve genel otoparkların arsa alımlarında kullanmak üzere öncelik ve ivedilikle girişimde bulunmakla yükümlüdürler.

Daha evvel yürürlükte olan mevzuata göre Bakanlıkça Otopark Yönetmeliği kapsamına alınan yerleşmelerde, bu Yönetmeliğe göre uygulama yapılır.

Yürürlük

Bu Yönetmelik, 15 Nisan 1991 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

Bu Yönetmelik hükümlerini Bayındırlık ve İskân Bakanı yürütür.