Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar

Sayı: 66745475-145.07-

Konu: Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar

BAKANLIK MAKAMINA

29.11.2018 tarihinde kabul edilen, 10.12.2018 tarihli ve 30621 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe giren “Çevre Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile taşıma amaçlı kullanılan plastik alışveriş poşetlerinin ücretlendirilmesi hükme bağlanmış olup bu husus 2872 sayılı Çevre Kanunu Ek Madde 13'te düzenlenmiştir.

Plastik poşetlerin ücretlendirilmesi uygulamasına geçiş maksadıyla 25.12.2018 tarih ve 66745475- 145.07-245766 sayılı Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar yayımlanmıştır. Bahse konu Usul ve Esaslar 2019 yılı içerisinde uygulamada karşılaşılan hususlar göz önünde bulundurularak 09.01.2019 tarih ve 66745475-145.07-6267 sayılı ve 25.03.2019 tarih ve 66745475-145.07-71201 sayılı Olurlar ile güncellenmiştir.

2020 yılında ise 25/3/2019 tarih ve 66745475-145.07/71201 sayılı Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esasların 10 uncu maddesinin birinci fıkrası“2020 yılı plastik poşetlere uygulanacak taban ücret adet başına vergiler dahil 25 kuruştur. 1/1/2020 tarihinden başlayarak 2020 yılı sonuna kadar ise satışa tabi tüm poşetler için uygulanacak ücret adet başına vergiler dahil 25 kuruş olup daha az veya daha fazla bir ücret uygulanamaz.” olarak değiştirilmiş ve 31.12.2019 tarih ve 66745475-145.07-311222 sayılı “Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Usul ve Esaslar” yayımlanarak yürürlüğe girmiştir.

Bu kapsamda, 31/12/2019 tarih ve 66745475-145.07/311222 sayılı Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esasların 5 inci maddesinin onuncu fıkrasının “Ücrete tabi plastik poşetlerin bir yüzeyinde sadece Bakanlıkça belirlenen çevreci slogan ve Sıfır Atık logosu bulunur, diğer yüzeylerde ise satış noktalarının marka ve logoları bulunabilir. Çevreci slogan ve Sıfır Atık logosu Bakanlık web sayfasından temin edilen haliyle veya poşet rengine bağlı olarak görünür olması şartıyla tek renk olarak kullanılır” olarak değiştirilmesi, 8 inci maddesine ilave 5. fıkra olarak “Açık satılan gıdaların hijyenini sağlamak için satış noktalarında Usul ve Esaslarda belirlenen özelliklerdeki plastik poşetlerin yanı sıra kağıt/karton türevi torbalarda bulundurmak ve kağıt/karton türevi torba talep eden müşterilerin taleplerini karşılamak zorundadır.” hükmünün eklenmesi, 10 uncu maddesinin birinci (31.12.2019 tarih ve 66745475-145.07-311222 sayılı Makam Oluru ile değişik) fıkrasının “2021 yılı plastik poşetlere uygulanacak taban ücret adet başına vergiler dahil 25 kuruştur. 1/1/2021 tarihinden başlayarak 2021 yılı sonuna kadar ise satışa tabi tüm poşetler için uygulanacak ücret adet başına vergiler dahil 25 kuruş olup daha az veya daha fazla bir ücret uygulanamaz.” olarak değiştirilmesi ve Geçici Madde-4'e ilave 2. fıkra olarak “Bu Usul ve Esasların, 5 inci maddesinin onuncu fıkrasında yapılan değişikliğe uygun plastik poşetler 01/07/2021 tarihinden itibaren satışa sunulur ve 01/01/2022 tarihinden itibaren bu şartları sağlamayan plastik poşetlerin satışına izin verilmez.” hükmünün eklenerek “Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslarda Değişiklik Yapılmasına Dair Usul ve Esaslar”ın yürürlüğe konulması hususunu Olur'larınıza arz ederim.

Plastik Poşetlerin Ücretlendirilmesine İlişkin Usul ve Esaslar

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak, Tanımlar

Amaç

(1) Bu Usul ve Esasların amacı, çevrenin korunması, kaynak verimliliğinin sağlanması ve plastik poşet kullanımının azaltılması için plastik poşetlerin ücretlendirilmesine ilişkin hususları belirlemektir.

Kapsam

(1) Bu Usul ve Esaslar, plastik poşetlerin satışı, beyanı, geri kazanım katılım payı tahsili ile birlikte izleme, kontrol ve denetimine ilişkin tüm hususları kapsar.

(2) Kullanım alanları ve malzeme özellikleri bakımından;

a) Ekmek, sebze, meyve, peynir, zeytin, hayvansal gıda gibi açık satılan gıdaların hijyenini sağlamak için kullanılan, çift kat kalınlığı 15 mikron ve altında olan, 500x350 mm (körük kalınlığı ve sap uzunluğu dahil) ebadından küçük saplı/sapsız poşetler,

b) Plastik içeren malzemelerden, dokumalı veya dokumasız metotlarla üretilen, tekstil ürünü çok kullanımlık poşetler,

c) Canlı sucul hayvan satışında kullanılan sapsız poşetler,

ç) Yumrulu ve/veya benzer tohumlu bitkilerin satışında kullanılan sapsız poşetler,

d) Sadece hizmet verilen fakat ürün satışı gerçekleştirmeyen yerlerde kullanıcıya veya tüketiciye verilen poşetler, (kuru temizleme, lostra ve benzeri),

e) Kargo poşetleri,

f) Gümrüksüz satış mağazalarında ürün satışı esnasında verilen tüm poşetler,

g) Eczanelerde sadece ilaç satışında kullanılan, çift kat kalınlığı 15 mikron ve altında olan, 200x350 mm (körük kalınlığı ve sap uzunluğu dahil) ebadından küçük saplı/sapsız poşetler,

bu Usul ve Esasların kapsamı dışındadır ve ücretlendirmeye tabi değildir.

Dayanak

Bu Usul ve Esaslar, 9/8/1983 tarihli ve 2872 sayılı Çevre Kanununun 3 üncü, 18 inci, 20 nci, 26 ncı, Ek 11 ve Ek 13 üncü maddeleri ile 26/06/2021 tarih ve 31523 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği’ne dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Usul ve Esasların uygulanmasında;

a) Ambalaj Komisyonu: Yürütülen çalışmaları ve uygulamaları değerlendirmek üzere Bakanlık temsilcisinin başkanlığında ilgili taraflardan oluşan komisyonu,

b) Bakanlık: Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığını,

c) Bilgi Sistemi: Plastik poşetlere ilişkin beyan ve bildirimlerin gerçekleştirileceği, bilgi ve belgelerin sunulacağı Bakanlıkça belirlenen çevrimiçi program/programları,

ç) Geri kazanım katılım payı: 2872 sayılı Çevre Kanununun ek 11 inci maddesi gereğince Kanunun ekli (1) sayılı listesinde yer alan, plastik poşetler için satış noktalarından alınacak payı,

d) İl Müdürlüğü: Çevre, Şehircilik ve İldim Değişikliği İl Müdürlüğünü,

e) Kanun: 2872 sayılı Çevre Kanununu,

f) Plastik poşet: Plastikten yapılmış, satış noktalarında tüketicilere mal veya ürünleri taşıma amacıyla temin edilen saplı veya sapsız poşetleri,

g) Satış noktası: Toptan ve/veya perakende olarak mal, ürün satışını yapan mağaza, market ve benzeri satış yerlerini,

ğ) Uzaktan satış: Mektup, katalog, telefon, faks, radyo, televizyon, elektronik posta mesajı, kısa mesaj, internet gibi her türlü araç veya ortamı kullanarak yapılan satışı,

h) Üretici: Plastik poşetleri üretenler ve/veya bu ürünleri ithal edenleri,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Genel Esaslar, Görev, Yetki ve Yükümlülükler

Genel esaslar

(1) Ülke genelinde plastik poşet kullanımının, yıllık kişi başına kullanılan adedin 31/12/2019'a kadar 90'ı, 31/12/2025'e kadar ise 40'ı aşmayacak şekilde azaltılması esastır.

(2) Faaliyet türü ne olursa olsun uzaktan satışlar da dahil olmak üzere, istisnasız tüm satış noktalarında (tekstil, oyuncak, elektronik, unlu mamul, giyim, gıda gibi ürünlerin toptan veya perakende olarak satışının yapıldığı market, bakkal, kantin, pastane, züccaciye, tuhafiye, restoran, kafe, nalbur ve benzeri yerler) 1/1/2019 tarihinden itibaren plastik poşetlerin ücretli olarak satışı gerçekleştirilecektir.

(3) Plastik poşetler, uzaktan satışlar da dahil olmak üzere satış noktalarında kullanıcıya veya tüketiciye ücretsiz temin edilemez, ücretsiz teminine imkan verecek herhangi bir promosyona veya kampanyaya dahil edilemez.

(4) Plastik poşetlere uygulanacak ücret, her yıl piyasa koşulları ve ilgili sektör temsilcilerinden oluşan Ambalaj Komisyonunun önerisi dikkate alınarak Bakanlık tarafından belirlenir ve takip eden yıl boyunca geçerliliğini korur.

(5) Çift kat kalınlığı 15 mikron ve altında olan plastik poşetler, eczanelerde ilaç satışı dışında, satış noktalarında ise açık satılan gıdaların hijyenini sağlamak dışında kullanıcıya veya tüketiciye ücretli veya ücretsiz olarak sağlanamaz.

(6) Plastik poşetle gönderimi sağlanan uzaktan satışlarda alternatif taşıma ekipmanı kullanım seçeneği tüketiciye sunulur.Tüketici tarafından plastik poşet seçeneği tercih edilmesi halinde poşetlerin satışı zorunludur.

(7) Satışa tabi plastik poşetlerin birim satış bedelinin, plastik poşetin zorunlu giderlerinin (poşet maliyeti, vergiler ve Kanunun ekli (I) sayılı listesinde belirtilen geri kazanım katılım payının toplamı) üzerinde olması halinde, aradaki fark gelir olarak kabul edilir. Kanunun 18 inci maddesinin ikinci fıkrası gereği plastik poşetlerin satışından elde edilen gelir Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına yatırılır ve bütçeye gelir kaydedilir.

(8) Ücretlendirmeye tabi olan plastik poşetlerin satış noktalarında 1/1/2019 tarihi itibariyle barkodlu olarak sunulması zorunludur.

(9) Atık azaltımını desteklemek maksadıyla, satışa tabi plastik poşetlerin kaliteleri bakımından iyileştirilmeleri esastır.

(10) Ücrete tabi plastik poşetlerin bir yüzeyinde sadece Bakanlıkça belirlenen çevreci slogan ve Sıfır Atık logosu bulunur, diğer yüzeylerde ise satış noktalarının marka ve logoları bulunabilir. Çevreci slogan ve Bakanlık Sıfır Atık Logosu Bakanlık web sayfasından temin edilen haliyle veya poşet rengine bağlı olarak görünür olması şartıyla tek renk olarak kullanılır.

(11) Ücrete tabi plastik poşetlerin çift kat kalınlığı 40 mikron ve üzerinde olmak zorundadır.

(12) Satış noktaları, plastik poşete ikame olarak kağıt ve/veya bez ile file ve benzeri alternatif çok kullanımlık taşıma ekipmanını promosyon veya kampanyalar dahilinde kullanıcıya veya tüketiciye sağlar.

(13) Plastik poşetlerin kalınlıklarının tespitinde %10'luk sapma oranı tolerans payı kabul edilebilir.

(14) Zincir mağazalar, kasalarında plastik poşetlerin yanı sıra kağıt ve/veya bez ile file ve benzeri alternatif çok kullanımlık taşıma ekipmanı bulundurur ve müşteri tarafından talep edilmesi halinde ekipmanı ücretli/ücretsiz sağlar.

Bakanlığın ve il müdürlüklerinin görev ve yetkileri

(1) Bakanlık,

a) Bu Usul ve Esasların uygulanmasına yönelik işbirliğini ve koordinasyonu sağlamakla ve gerekli idari tedbirleri almakla yetkilidir.

b) Bu Usul ve Esaslar ile getirilen düzenlemeler doğrultusunda yapılacak izleme, kontrol ve/veya denetim faaliyetlerini gerçekleştirmekle yetkilidir.

c) Plastik poşetlerin kullanımının azaltılması ve raporlanmasına ilişkin esasları belirler.

ç) Ambalaj komisyonunu toplar ve komisyonun önerisini dikkate alarak plastik poşetlere uygulanacak taban fiyatı her yıl belirler.

d) Plastik poşet üreticileri ve satış noktalarının bu Usul ve Esaslarda tanımlı bildirim ve beyanlarını yapmalarını sağlamak için çevrimiçi programı hazırlar ve kullanıma sunar.

(2) İl Müdürlükleri, üreticileri ve satış noktalarının Bilgi Sistemine kayıtlarını yapmak, beyan yükümlülüklerini ve yapılan beyanlarını izlemek, kontrol etmek, denetlemek ve değerlendirmekle Bakanlıkla birlikte yetkilidir.

Üreticilerin yükümlülükleri

(1) Üreticiler;

a) Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan yükümlülükleri saklı kalmak koşulu ile üretmiş/ithal etmiş oldukları satışa tabi tüm plastik poşetlere ilişkin olarak, Bilgi Sistemine kayıt olmak ve gerekli bilgileri sisteme girmekle,

b) Satışa tabi plastik poşetleri barkodlu olarak üretmekle,

yükümlüdür.

Satış noktalarının yükümlülükleri

(1) Satış noktaları, Ambalaj Atıklarının Kontrolü Yönetmeliği kapsamında kalan yükümlülükleri saklı kalmak koşulu ile plastik poşet kullanımının azaltılması amacıyla;

a) 1/1/2019 tarihinden itibaren plastik poşetleri ücretsiz vermemekle ve tahsil edilen ücretleri satış belgelerinde adet bazlı göstermekle,

b) Bu Usul ve Esaslara tabi plastik poşetleri boyutuna ve muhteviyatına bakılmaksızın 25 kuruştan satmakla,

c) Plastik poşetlerin ücretini,satış noktasının en az bir yerinde, kullanıcı ve tüketicilerin rahatlıkla görebileceği bir duyuru ile ilan etmekle,

ç) Bilgi Sistemine kayıt olmak, gerekli bilgi ve belgeleri bu sisteme yüklemekle,

d) Plastik poşet satışlarına ilişkin beyanname vermek ve verilen beyannameler üzerinden belirlenecek miktarı ödemekle,

yükümlüdürler.

(2) Satış noktaları, plastik poşet talep etmeyen tüketiciye, talebi dışında plastik poşet satamaz. Uzaktan satışlarda ise, bu Usul ve Esasların Geçici 3 üncü maddesinde verilen sürenin tamamlanması sonrasında satış noktaları, plastik poşet talep etmeyen tüketiciye, talebi dışında plastik poşet sunamaz.

(3) Satış noktaları, tüketici veya kullanıcının kendisine ait taşıma ekipmanı ile alışveriş yapmasına engel olacak herhangi bir faaliyette bulunamaz.

(4) Satış Noktalarınca, plastik poşet satışlarına yönelik yapılacak beyan ve ödeme işlemleri Hazine ve Maliye Bakanlığı tarafından belirlen esaslara göre yerine getirilir.

(5) Açık satılan gıdaların hijyenini sağlamak için satış noktalarında Usul ve Esaslarda belirlenen özelliklerdeki plastik poşetlerin yanı sıra kağıt/karton türevi torbalarda bulundurmak ve kağıt/karton türevi torba talep eden müşterilerin taleplerini karşılamak zorundadır.

Bilgi sistemi ve beyanlar

(1) Satış Noktaları tarafından; plastik poşet satışlarına yönelik Hazine ve Maliye Bakanlığına gerçekleştirilecek beyanlarda söz konusu Bakanlıkça belirlenen esaslara uyulması gerekmektedir.

(2) Üreticiler/ithalatçılar tarafından, Bakanlıkça oluşturulan Bilgi Sistemine plastik poşet adedi, ağırlığı, kalınlık, boyut, firma bazında yurt içinde veya yurtdışında kime satıldığı bilgilerin girilmesi gerekmektedir.

(3) Satış Noktaları tarafından Bakanlığa yapılacak bildirimlerde; Bakanlıkça oluşturulan Bilgi Sisteminde istenen bilgi ve belgelerin sunulması gerekmektedir.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Mali Hususlar

Ücretlendirme

(1) 2024 yılı plastik poşetlere uygulanacak taban ücret adet başına vergiler dahil 25 kuruştur. 1/1/2024 tarihinden başlayarak 2024 yılı sonuna kadar ise satışa tabi tüm poşetler için uygulanacak ücret adet başına vergiler dahil 25 kuruş olup daha az veya daha fazla bir ücret uygulanamaz.

(2) Plastik poşet satışının yapıldığı işlemlere ait belgelerde satış kalemi ve adedinin gösterilmesi ve poşetlerde barkod kullanılması zorunludur.

(3) Barkod okuyucu sistemi bulunmayan satış noktalarında, satış belgelerinde plastik poşet kalemi ve adedi gösterilmek amacıyla yazar kasalarda gerekli düzenleme yapılır.

Tarh, Tahakkuk ve Tahsilat işlemleri

(1) Satış noktaları, plastik poşetlerin satışının gerçekleştiği aya ait beyanı, takip eden ayın biri ile onbeşi arasında Bilgi Sistemi üzerinden yapar.

(2) Satış noktası tarafından yapılan beyanlara istinaden ödeyeceği geri kazanım katılım payı tutarı Bilgi Sisteminde hesaplanır.

(3) Satış noktası tarafından Bilgi Sistemine beyan edilen geri kazanım katılım payı, beyan dönemini takip eden ikinci ayın son gününe kadar Bakanlık Merkez Saymanlık Müdürlüğü hesabına yatırılır.

(4) Kanununun Ek 11 inci maddesi gereği, katılım payının beyan edilmediğinin veya eksik beyan edildiğinin tespiti halinde, beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının bir ay içinde ödenmesi gerektiği ilgiliye tebliğ edilir. Süresinde beyan edilmeyen veya eksik beyan edilen katılım payının beyan edilmesi gereken son günden ödendiği tarihe kadar geçen süre için 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanunun 51 inci maddesine göre hesaplanacak gecikme zammı oranında faiz uygulanır. Süresinde ödenmeyen katılım payı Bakanlığın bildirimi üzerine ilgili vergi dairesince 6183 sayılı Amme Alacaklarının Tahsil Usulü Hakkında Kanun hükümlerine göre takip ve tahsil edilir. Bu madde kapsamında tahsil edilen tutarlar genel bütçeye gelir kaydedilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

İzleme, Kontrol ve Denetim

İzleme, kontrol ve denetim işlemleri

(1) Bu Usul ve Esaslar ile getirilen düzenlemeler doğrultusunda yapılacak izleme, kontrol ve/veya denetim faaliyetleri Bakanlık ve/veya İl Müdürlüklerince gerçekleştirilir.

(2) İlgililer, Bakanlığın ve/veya ilgili İl Müdürlüklerinin isteyecekleri bilgi ve belgeleri vermek, denetim esnasında her türlü kolaylığı göstermek zorundadır.

(3) Bakanlık, gerek görülmesi halinde izleme, kontrol ve/veya denetim faaliyetlerine ilişkin yetki düzenlemesinde bulunabilir.

BEŞİNCİ BÖLÜM

Yaptırımlar

Yaptırımlar

(1) Bakanlık tarafından bu Usul ve Esaslar kapsamında yapılacak izleme, kontroller ve/veya denetimler sırasında;

a) Bildirim ve beyan yükümlülüğünü zamanında ve/veya tam olarak yerine getirmediği tespit edilenlere Kanunun 20 nci maddesinin (g) bendi hükmü,

b) Geri kazanım katılım payını ödemediği tespit edilenlere Kanunun 20 nci maddesinin (z) bendi hükmü,

c) Plastik poşetleri ücretsiz verdiği, promosyona ve/veya kampanyaya tabi tuttuğu tespit edilenlere Kanunun 20 nci maddesinin (bb) bendi hükmü,

gereğince idari para cezası uygulanır.

(2) Bu Usul ve Esaslar kapsamında yapılacak bildirim ve beyanlarda yanlış ve yanıltıcı beyanda bulunanlar hakkında Kanunun 26 nci maddesi doğrultusunda işlem tesis edilir.

ALTINCI BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Stoktaki barkodsuz poşetler

(1) Satış noktaları, stoklarında bulunan barkodsuz plastik poşetlerin satışını 30/6/2019 tarihine kadar gerçekleştirebilir.

Satış belgelerinde satış kalemi oluşturulması

(1) Satış noktaları, satılan plastik poşetlere ilişkin, adet ve fiyat bilgisini satış belgelerinde gösterebilmek için gerekli altyapı çalışmalarını 31/3/2019 tarihine kadar tamamlar.

Uzaktan satışlar

(1) Bu Usul ve Esasların, 5 inci maddesinin altıncı fıkrası gereği plastik poşetle gönderimi sağlanan uzaktan satışlarda alternatif taşıma ekipmanı seçeneği 31/3/2019 tarihine kadar kurulur.

Plastik poşetlerin özellikleri

(1) Bu Usul ve Esasların, 5 inci maddesinin onuncu ve on birinci fıkrasındaki şartları sağlayan plastik poşetler en geç 30/6/2019 tarihinden itibaren satışa sunulur ve şartları sağlamayan plastik poşetlerin satışına izin verilmez.

(2) Bu Usul ve Esasların, 5 inci maddesinin onuncu fıkrasında yapılan değişikliğe uygun plastik poşetler 1/07/2021 tarihinden itibaren satışa sunulur ve 01/01/2022 tarihinden itibaren bu şartları sağlamayan plastik poşetlerin satışına izin verilmez.

Yetki

(1) Bu Usul ve Esasların uygulanması sırasında doğacak tereddütleri gidermeye ve ilave idari düzenlemelerde bulunmaya Bakanlık yetkilidir.

Yürürlük

(1) Bu Usul ve Esaslar yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Usul ve Esas hükümlerini Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı yürütür.