4080 Şeker Kotalarının Düzenlenmesi ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik

Ekli “Şeker Kotalarının Düzenlenmesi ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik”in yürürlüğe konulmasına, 4634 sayılı Şeker Kanununun 3 üncü ve 4 üncü maddeleri gereğince karar verilmiştir.

Şeker Kotalarının Düzenlenmesi ve Uygulanmasına İlişkin Yönetmelik

Amaç

(1) Bu Yönetmeliğin amacı; yurt içi şeker üretimi ve arzında istikrarı sağlamak üzere şeker kotalarının tespiti, tahsisi, iptali ve transferi ile yeni kota tahsisi ve bu konulardaki uygulamanın usul ve esaslarını düzenlemektir.

Kapsam

(1) Bu Yönetmelik, şeker kotalarının tespiti, şirketlere tahsisi, iptali ve transferi ile yeni şeker fabrikası kurulması ve kapasite artırımına ilişkin hususları kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 4/4/2001 tarihli ve 4634 sayılı Şeker Kanununun 3 üncü ve 4 üncü maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) A Kotası: Yurt içi talebe göre üretilen ve pazarlama yılı içinde iç pazara verilebilen şeker miktarını,

b) B Kotası: A kotasının belli bir oranına tekabül eden ve güvenlik payı için bulundurulmak üzere üretilen şeker miktarını,

c) Bakanlık: Tarım ve Orman Bakanlığını,

ç) Başkanlık: Tarım ve Orman Bakanlığı Şeker Dairesi Başkanlığını,

d) C şekeri: A ve B kotaları dışında üretilen ve yurt içinde pazarlanamayan şeker ile işlenmek üzere ihraç kaydıyla temin edilen ham ve beyaz şekeri,

e) Kanun: 4/4/2001 tarihli ve 4634 sayılı Şeker Kanununu,

f) Kotaya esas kapasite: Kota tahsisine esas olmak üzere fabrikaların, 4634 sayılı Kanun çerçevesinde temin ettikleri şeker üretim kapasitesini,

g) NBŞ: Nişasta bazlı şekeri,

ğ) Pazarlama yılı: 1 Eylül ile 31 Ağustos tarihleri arasındaki dönemi,

h) Şeker fabrikası: Şekeri girdi olarak kullanan işletmeler hariç olmak üzere (ı) bendinde tanımlanan ürünler ile ham şekeri işleyerek şeker üreten işletmeyi,

ı) Şeker: Beyaz şeker (standart, rafine, küp ve kristal şeker), yarı beyaz şeker, rafine şeker, ham şeker ve kahverengi şeker olarak sınıflandırılan, pancar veya kamıştan üretilen kristallendirilmiş sakaroz ile nişasta kökenli izoglukoz, likid ya da kurutulmuş halde glukoz şurubu, sakaroz veya invert şeker veya her ikisinin karışımının suda çözünmesinden meydana gelen şeker çözeltisi ve invert şeker şurubu ile inülin şurubunu,

i) Şirket: Bir veya birden fazla sayıda şeker fabrikasını bünyesinde bulunduran ve/veya işleten tüzel kişiliği,

ifade eder.

Kotaların tespiti ve tahsisi

(1) Sakaroz kökenli ve diğer şekerler için ayrı ayrı olmak üzere, şeker türlerine göre ülke ve şirket kotaları, her yıl en geç 30 Haziran tarihine kadar, takip eden pazarlama yılı için tespit ve tahsis edilir. Kotalar, beşer yıllık dönemler veya dönemsel olarak belirlenir.

(2) NBŞ için belirlenecek toplam A kotası, ülke toplam A kotasının % 5’ini geçemez. Cumhurbaşkanı, bu oranı % 50’sine kadar artırmaya, % 50’sine kadar eksiltmeye yetkilidir.

(3) Her pazarlama yılında, bir sonraki pazarlama yılının kota tahsisine ilişkin hazırlık çalışmaları Başkanlıkça yürütülerek Bakanlık tarafından Cumhurbaşkanlığına sunulur.

(4) Ülke toplam kotaları, aşağıdaki durumlar dikkate alınarak belirlenir:

a) Yurt içi şeker talebi,

b) Yurt içi şeker satış miktarı,

c) Ülke şeker üretim kapasitesi,

ç) Şeker stok durumu,

d) Nüfus artışı,

e) Dış ticaret bilgileri,

f) Şeker tüketimini etkileyen diğer unsurlar.

(5) Ülke toplam kotaları içerisinde şirketlere tahsis edilecek A kotaları, aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:

a) Sakaroz kökenli şekerler için şirketlere tahsis edilecek A kotası; son üç pazarlama yılındaki ortalama fiili A kotası üretimlerinin, ülke toplam A kotası üretimi içindeki oranları esas alınarak hesaplanır.

b) NBŞ için şirketlere tahsis edilecek A kotası; son üç pazarlama yılındaki ortalama A kotası yurt içi satış miktarlarının, ülke toplam A kotası yurt içi satış miktarları içindeki oranları esas alınarak hesaplanır.

c) Sakaroz kökenli şekerler ve NBŞ için şirketlere tahsis edilecek A kotası miktarları kotaya esas kapasiteyi aşıyorsa, aşan bu miktar, yıllık üretim kapasitesinin altında kota miktarına sahip şirketlere, kendi şeker türündeki ülke atıl kapasitesi içerisindeki oranı esas alınarak dağıtılır.

(6) B kotaları aşağıdaki hususlar dikkate alınarak belirlenir:

a) Sakaroz kökenli şekerler dışındaki şekerler için B kotası belirlenmez.

b) Ülke toplam B kotası, yurt içi arzı emniyete almak ve şeker ticaretinde spekülatif hareketleri önlemek amacıyla ülkenin on beş günlük toplam yurt içi şeker ihtiyacından az olmamak kaydıyla ülke toplam A kotasının belli bir oranında tespit edilir.

c) Tespit edilen ülke toplam B kotası oranı, şirketlerin A kotasıyla çarpılmak suretiyle her bir şirketin B kotası belirlenir.

(7) Hesaplamalarda tama iblağ açısından A kotasında 100 ton, B kotasında 10 tonun altındaki değerler göz ardı edilerek şirketler için A ve B kotaları belirlenebilir.

(8) Kota temin etmek suretiyle ilk kez üretim yapacak fabrikaların kotaları aşağıdaki şekilde hesaplanır:

a) İlk kez kota tahsis edilecek fabrikaların toplam kotaya esas kapasitesi ile daha önce kota tahsis edilmiş kendi şeker türündeki fabrikaların toplam kotaya esas kapasitesi bir bütün olarak değerlendirilir.

b) Ülke toplam A kotası, hesaplanan toplam kotaya esas kapasiteye bölünerek bir oran tespit edilir.

c) Ortaya çıkan bu oran ile yeni kurulan fabrikaların kotaya esas kapasitesi çarpılmak suretiyle yeni kurulan fabrikanın kotası tespit edilir.

ç) İlk kota tahsisinden itibaren üç pazarlama yılı tamamlanıncaya kadar bu yöntem uygulanır.

d) Bu fıkra hükümleri çerçevesinde hesaplanan miktar, ülke toplam A kotasından çıkarıldıktan sonra diğer şirket kotaları kalan miktar üzerinden hesaplanır.

(9) C şekeri üretimi ihtiyari olup, Cumhurbaşkanı C şekeri için kota belirlemez. Ancak Bakanlık, gerekli görülmesi halinde ihracata yönelik C şekeri üretimine ilişkin düzenlemeler yapabilir.

Yeni fabrika kurulması ve kapasite artırımı

(1) Yeni fabrika kurulabilmesi ve/veya mevcut fabrikaların kapasitelerini artırabilmeleri için kota temin etmeleri zorunludur.

(2) Şirketlere yeni A ve B kotalarının tahsisine Cumhurbaşkanı yetkilidir.

(3) Yeni şeker fabrikası kurulması veya mevcut fabrikaların üretim kapasitelerinin artırılması için diğer kamu kurumlarına yapılacak izin, teşvik gibi başvurular ile Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine yapılacak kapasite rapora düzenlenmesine ilişkin başvurular Bakanlık görüş ve değerlendirilmesi alındıktan sonra sonuçlandırılır.

(4) Kotaya esas kapasite ile ilişkilendirilmeksizin verimlilik açısından teknoloji yenilemesi yapmak isteyen fabrikalara Bakanlıkça izin verilebilir.

(5) Her bir şeker türü için tahsis edilen toplam A kotası, toplam kotaya esas kapasitenin % 90’ına ulaşıncaya kadar yeni fabrika kurulmasına izin verilmez.

(6) Her bir şeker türü için tahsis edilen toplam A kotasının, toplam kotaya esas kapasiteye oranının % 90’a ulaşması halinde şirketlere, kotaya esas kapasitelerinin % 5’ine kadar kapasite artırımına Başkanlıkça izin verilebilir.

Kota iptal ve transferleri

(1) Şirketler kendilerine tahsis edilen kotaları aktaramaz, devredemez ve satamazlar.

(2) Kota tahsis edilen şirketler, bu husustaki Cumhurbaşkanı Kararının Resmî Gazete’de yayımlandığı tarihten itibaren tahsis edilen kotaları kullanıp kullanmayacaklarını on beş gün içinde yazılı olarak Bakanlığa bildirirler. Şirketlerce kullanılmayacağı bildirilen kotalara ilişkin iş ve işlemler, bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde yürütülür.

(3) Şirketlere kota tahsisinin iki veya daha fazla yıl için yapıldığı durumlarda; şirketler haklı bir sebebe dayanmadan iki yıl üst üste kendilerine tahsis edilen kotalardan % 90’ın altında arz sağladıkları takdirde, kota ile arz arasındaki fark kadar A ve B kotalarına ilişkin haklarını iki pazarlama yılı için kaybederler ve bu miktar diğer şirketlere bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde dağıtılır.

(4) Zorunlu hallerde pazarlama yılı içinde kotalar arası şeker transferi yapılır. Kotalar arası şeker transferi yapılmasına Cumhurbaşkanı karar verir.

(5) A kotasının bir kısmı pazarlanamadığı takdirde, pazarlanamayan miktar gelecek yılın A kotasına aktarılır ve bir sonraki yılın A kotası aktarılan miktar kadar düşürülür.

(6) Bir sonraki pazarlama yılının A kotasına aktarılan miktar, o pazarlama yılının ilk üretiminden sayılır ve kota hesaplanmasında fiili üretim olarak kabul edilir.

(7) Şirketlerin talep etmesi durumunda ve Cumhurbaşkanınca uygun bulunması halinde pazarlanamayan A kotasının tamamı veya bir kısmı, aynı pazarlama yılı içinde ihraç edilmek kaydıyla C şekerine aktarılabilir.

(8) Yurt içine pazarlanacak şeker miktarı, ilgili pazarlama yılının tahsis edilen A kotası şeker miktarını geçemez.

(9) Fabrika bazında kota tahsisi yapıldığı şartlarda şirketler yapacakları kapasite değişikliklerine göre ve/veya mücbir sebeplerin tespiti durumunda, Bakanlık kararı ile bünyelerindeki fabrikalar arasında kota aktarımı yapabilirler.

Sorumluluk

(1) Şirketler, ilgili mevzuat hükümleri ile Cumhurbaşkanı ve Bakanlık tarafından kotalara ilişkin alman tüm kararlara aynen uymak zorundadırlar. Uymayanlar hakkında Kanunun 11 inci maddesinin ilgili hükümleri uygulanır.

Yürürlük

(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Cumhurbaşkanı yürütür.