Şeker ve Hammaddeleri Yönetmeliği

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç, Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç

(1) Bu Yönetmeliğin amacı, yurt içi şeker talebinin yurt içi üretimle karşılanmasına ve şeker sektöründe sürdürülebilirliğin sağlanmasına yönelik olarak, şeker ve hammaddelerinin temini, üretimi, pazarlanması ve fiyatlandırılmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

Kapsam

(1) Bu Yönetmelik, şeker hammaddesinin temini ve fiyatlandırılması ile şekerin üretim, pazarlama ve fiyatının belirlenmesine ilişkin usul ve esasları kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 4/4/2001 tarihli ve 4634 sayılı Şeker Kanununun 5 inci ve 12 nci maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmeliğin uygulanmasında;

a) A kotası: Yurt içi talebe göre üretilen ve pazarlama yılı içinde iç pazara verilebilen şeker miktarını,

b) B kotası: A kotasının belli bir oranına tekabül eden ve güvenlik payı için bulundurulmak üzere üretilen şeker miktarını,

c) Bakanlık: Tarım ve Orman Bakanlığını,

ç) Başkanlık: Şeker Dairesi Başkanlığını,

d) C şekeri: A ve B kotaları dışında üretilen ve yurt içinde pazarlanamayan şeker ile işlenmek üzere ihraç kaydıyla temin edilen ham ve beyaz şekeri,

e) Ekim alanı: Şirketlerin veya fabrikaların şekerin hammaddesi olan pancarı, üreticilerle sözleşme yapmak suretiyle temin ettiği, sınırları kesin olarak belirlenen coğrafi alanı,

f) Fire: Üreticilerden teslim alınan pancardaki yaprak, toprak, çamur, kuyruk ve düzgün kesilmeyen baş kısmı gibi yabancı maddelerin teslim alınan pancara göre yüzdesini,

g) Hammadde: Şeker üretiminde kullanılan ana girdiyi,

ğ) İmalatçı-İhracatçı: İşlenmiş ürünü üreten ve ihraç eden firmayı,

h) İşlenmiş ürün: İşleme suretiyle şekeri girdi olarak bünyesine alan mamul maddeyi,

ı) Münavebe: Şekerin hammaddesi olan bitkiler ile diğer kültür bitkilerinin, aynı alanda, iklim ve toprak özellikleri dikkate alınarak art arda yetiştirildiği ve periyodik olarak tekrarlandığı sistemi,

i) Pancar Kayıt Sistemi: Üreticiler ile pancar üretimine ilişkin ekim alanlarına ait bilgilerin kayıt altına alındığı Bakanlık tarafından oluşturulan veri tabanını,

j) Pazarlama yılı: 1 Eylül ile 31 Ağustos tarihleri arasındaki dönemi,

k) Polarizasyon: Şekerli ürünün polarize ışığın düzlemini çevirmesi esas alınarak ve normal koşullarında (1013 mbar basınç, 20 °C, %50 bağıl nem) pirinç ağırlıkla tartılmış 26,000 gr saf sakarozun 20°C’da damıtık su ile çözülerek 100 ml’ye tamamlanması ile elde edilen çözeltinin 198Hg (civa) izotopu yeşil ışığı dalga boyunda (546.2271nm), 20 °C ve 200.000 mm tüp boyundaki optik çevirmesi 100 kabul edilerek bulunan polar şeker yüzdesini,

l) Randıman: Üretilen şeker miktarının, işlenen pancar miktarına oranını,

m) Sözleşme: Hammadde üretimi ve teslimi ile ilgili usul ve esasların yer aldığı, tarafların mutabakatı ile düzenlenen belgeyi,

n) Şeker: Beyaz şeker (standart, rafine küp ve kristal şeker), yarı beyaz şeker, rafine şeker, ham şeker ve kahverengi şeker olarak sınıflandırılan, pancar ve kamıştan üretilen kristallendirilmiş sakaroz ve nişasta kökenli izoglukoz, likid ya da kurutulmuş halde glukoz şurubu, sakaroz veya invert şeker veya her ikisinin karışımının suda çözünmesinden meydana gelen şeker çözeltisi ve invert şeker şurubu ile inülin şurubunu,

o) Şeker fabrikası: Şekeri girdi olarak kullanan işletmeler hariç olmak üzere (n) bendinde tanımlanan ürünler ile ham şekeri işleyerek şeker üreten işletmeyi,

ö) Şirket: Bir veya birden fazla sayıda şeker fabrikasını bünyesinde bulunduran veya işleten tüzel kişiliği,

p) Üretici: Hammadde üretim faaliyetinde bulunan gerçek veya tüzel kişiyi,

r) Üretici grubu: Sözleşmenin bir tarafını teşkil etmek üzere oluşturulan ve gerektiğinde birbirleriyle sorumluluk yönünden bağlı olan birden fazla sayıdaki üreticileri,

s) Üretici temsilcisi: Hammadde üreten üreticilerin ortağı bulunduğu mahalli kooperatifleri veya bu kooperatiflerin oluşturduğu üst birliği,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Hammadde Temini ve Fiyatları

Hammadde temini

(1) Şirketlere veya fabrikalara tahsis edilen pancar şekeri kotalarının üretim ve arz garantisi için gerekli olan şeker pancarı, belirlenen ekim alanlarından, üreticiler veya temsilcileri ile şirketler veya fabrikalar arasında sözleşme düzenlenmesi suretiyle temin edilir.

(2) Şirketler, üreticilerle yaptıkları sözleşmeleri pancar kayıt sistemine kayıt etmek zorundadır.

(3) Şirketler, kendilerine tahsis edilen pancar şekeri kotalarını karşılamak üzere sözleşme yapmadan önce; üreticiler ile bu üreticilere tahsis edilecek A ve B kotası şeker pancarı miktarının tespitine ilişkin esasları ve uygulanacak münavebe metodunu Bakanlığa bildirir. Şirketler, bildirdikleri münavebe dönem ve esaslarına uygun ekim yaptırmakla yükümlüdür. Bu esaslara uygun ekim yaptırmadığı veya Bakanlığa bildirdiği münavebe planı dışında ekim yaptırdığı tespit edilen Şirketlere, Şeker Kanununun 11 inci maddesinin altıncı ve yedinci fıkra hükümleri uygulanır.

(4) A ve B kotaları dışında şeker hammaddesi olarak üretilen ve teslim edilen pancar C pancarı olarak kabul edilir.

(5) C şekeri karşılığı pancarın alınıp alınmaması, şirketler ile üretici veya üretici temsilcilerinin mutabakatına bağlıdır.

(6) A ve B kotası pancar üretimi için yapılacak sözleşmeler için bu Yönetmelik gereği yer alması gereken sözleşme unsurları, C pancarı temin etmek için düzenlenen sözleşmelerde de bulunmak zorundadır.

(7) Şeker tanımına girmeyen veya şeker üretim prosesi dışında değerlendirilen nihai ürünlerin üretimi için ihtiyaç duyulan şeker pancarının üretilmesine ilişkin müracaatlar Bakanlığa yapılır. Bu şekilde sözleşmeye bağlanacak hammadde miktarı ve fiyatı Bakanlığa ekim başlamadan önce bildirilir. Bakanlık, sözleşmede fiyat, net miktar, münavebe planı ve elde edilecek ürünler belirtilmek koşuluyla üretime izin verebilir. Pancar üretimi yapılacak parselin pancar kayıt sistemine kaydedilmesi zorunludur. Bu tür izinlerde münavebe planına uyulacağına dair taahhütname istenir. Bu amaçla ürettirilecek pancar, C pancarı kapsamı dışındadır.

Sözleşmeler

(1) Şirketler ile üreticiler arasında düzenlenecek sözleşmede aşağıdaki hususlara yer verilir:

a) Hammadde fiyatı veya avans fiyat ile üreticiye tahsis edilen A ve B kotası pancar miktarı,

b) Üretim şartları, münavebe, tohum temini, ekim zamanı, ürün teslim ve alım şartları, üretim araçlarının temini, ayni ve nakdi avans ve destekler, yan ürünler, bedel ödemeleri, teknik ve cezai şartlar,

c) Sözleşme ile belirlenen kota miktarlarının yalnızca sözleşme düzenlenen şirkete satılabileceği ve alıcının sözleşmeye uygun olarak satın alma zorunluluğu,

ç) Üretimin yapılacağı yer ile kalite normları,

d) Şeker pancarı üretiminde uygulanacak münavebe planı dikkate alınarak, münavebe sahası dışında üretilen pancarların satın alınmayacağı, teslim edilecek ürünün sözleşmede yer alan normlar dışında ticari değerini etkileyecek şekilde hatalı, hileli, bozuk, çürük, hastalıklı ve başka ürünlerle karışık olamayacağı,

e) Hammaddenin teslim alınacağı alım merkezi, alımın başlama ve bitiş tarihleri ile teslim süresi,

f) Alım merkezine kadar olan hammadde taşıma ücretinin taraflardan hangisine ait olduğu ve ne şekilde tespit edileceği ile ne zaman ve nasıl ödeneceğine ilişkin hükümler,

g) Mücbir sebeplerin tespiti ve uygulanmasına ilişkin şartlar,

ğ) Üretilmesi taahhüt edilen A ve B kotası hammadde miktarından mücbir sebepler dışında noksan teslim edilmesi halinde uygulanacak müeyyide,

h) Üreticilerce teslim edilen hammaddedeki firenin tespitine ilişkin usul ve esaslar ile fire tespiti sırasında üreticileri temsilen gözlemci bulundurma hakkı,

ı) Bedele esas polarizasyon değerinin tespiti için numune alma ve analiz esnasında üreticileri temsilen gözlemci bulundurma hakkı,

i) Tohumun fiyatlandırılması ile ekimin yapılma şekli ve bitki korumaya ilişkin esaslar,

j) Ayni ve nakdi desteklerin miktarı, zaman ve şekli ile üreticilerin talebi halinde yan ürünlerin dağıtımı,

k) Hammadde bedel ödemelerinin şekil ve zamanı ile gecikmesi halinde şirket tarafından üstlenilecek yükümlülükler,

l) Üreticilere yapılacak pancar bedeli ödemeleri hesaplamalarında, tartım işlemi ile fire ve polar şeker analiz sonuçlarının esas alınacağı,

m) Üreticinin, teslim ettiği pancarın tartım sonucu ile fire veya polar şeker oranına itiraz etmesi durumunda ikinci bir tartım işlemi ile fire veya polar şeker analizinin yapılacağı,

n) Sözleşmeye uyulmaması halindeki cezai şartlar ile taraflar arasındaki anlaşmazlıkların ve davaların çözümü için hangi mahkemelerin yetkili olduğu.

(2) Sözleşme eki olarak bir “Teknik Şartlar” kitapçığı hazırlanır. Bu kitapçıkta; tarla hazırlığı, gübreleme, ekim, bakım, sulama, bitki sağlığı, hasat ve benzeri konulara yer verilir.

(3) Sözleşmelerin, bu Yönetmeliğe uygunluğu şirketlerin sorumluluğundadır. Bu Yönetmeliğe aykırı olarak düzenlenen sözleşmelerin tespiti durumunda, Bakanlığın uyarısına rağmen bu Yönetmeliğe uygun hale getirilmeyen sözleşmeye dayanılarak temin edilen pancar C pancarı, üretilen şeker C şekeri olarak değerlendirilir.

Ekim alanları

(1) Şirketler veya fabrikalar, sözleşme akdeden her bir üreticinin ekim yaptıkları alanları ölçmek suretiyle kayıt altına alır. Şirketler veya fabrikalar, üreticilerin, sözleşmede yazılı olan A ve B kotası pancar miktarını üretecek büyüklükteki alanın; şirket veya fabrika tarafından kabul edilen ortalama dekara pancar verimini esas almak suretiyle, kendi pancar ekim alanı ve münavebe sınırları içerisinde ekilip ekilmediğini tespit etmekle yükümlüdür.

(2) Ekim alanı ve münavebe sınırları içerisinde ekilmediğinin veya noksan ekim yapıldığının tespiti halinde, üreticinin A ve B pancar kotası, şirket veya fabrika tarafından kabul edilen ortalama dekara pancar verimi üzerinden en geç Temmuz ayı sonuna kadar şirketçe pancar ekim alanı ve münavebe sınırları içerisindeki ekim miktarına uygun olarak yeniden düzenlenir ve nihai durum Ağustos ayı sonuna kadar Bakanlığa bildirilir.

(3) Ayrıca, Şirketler, sözleşme yaptığı üretici veya üretici grupları ile üretimin yapılacağı alana ilişkin bilgileri pancar kayıt sistemi üzerinden Bakanlığa bildirirler. Şirketlerin Bakanlığa bildirdiği bu bilgilerin eksik, yanlış ve yanıltıcı olması durumunda, 4634 sayılı Kanunun 11 inci maddesi hükümleri uygulanır.

Ekim alanı devri ve ekim alanı dışı hammadde talebi

(1) Şirketler veya fabrikalar, şeker üretimi için kendi ekim alanlarında yeterli hammadde bulamadıkları takdirde, münavebe esasları dâhilinde kendi ekim alanları dışından da ekim sahasını kullanacağı şirketin görüşü ile Bakanlığın izni ve denetiminde üreticilerle sözleşme yaparak pancar temin edebilirler.

(2) Pancar ekim alanı devir talebinde bulunacak şirketler, bu taleplerini her yıl 1 Eylül-31 Aralık tarihleri arasında ilgili köy muhtarlıklarınca alınacak üretici mutabakatları ile birlikte yazılı olarak Bakanlığa iletirler.

(3) Kendi ekim alanı dışından pancar temin etmek isteyen şirketler, aşağıda belirtilen bilgi ve belgelerle birlikte Bakanlığa başvurur:

a) Pancar ekiminden önce, şeker kotasına karşılık kendi ekim alanından temin edemediği pancar miktarı ile bu pancarı temin etmeyi planladığı şirketi ve yerleşim birimlerine ait bilgi ve belgeler,

b) Kendi ekim alanı dışından temin edilmek istenen miktarda pancarın, kendi ekim alanlarından temin edilemediğini belgelendirmek üzere, kendi ekim alanlarında bulunan üreticileri temsil eden mahalli pancar ekicileri kooperatifleri ile fabrikanın ekim alanları içinde yer alan il ve/veya ilçelerin Ziraat Odasının yazılı görüşleri.

(4) Bakanlığın izniyle, bir başka şirketin ekim alanından pancar temin edecek olan şirketler pancar taahhüt alımlarını ve tesellümlerini, sahasından pancar temin edeceği şirketin ilgili yıl için uyguladığı münavebe planına uygun olarak gerçekleştirir.

(5) Başka şirket tarafından sahasında pancar ekimi yapılan şirket, ekim yapılacak söz konusu alanlarda uygulanan münavebe sistemine göre son üç yıl veya dört yılda sözleşme yapılan üreticiler ile bu üreticilerin pancar ekimi yaptıkları alanlara ilişkin ada/parsel numarası, münavebe planı ve sözleşme miktar bilgilerini ilgili şirketle paylaşır. Her iki şirketçe söz konusu münavebe planı üzerinde sağlanacak mutabakatın akabinde üreticilerle sözleşmeler düzenlenir.

(6) Düzenlenen sözleşmelere ilişkin üretici ve ekim yapılan alanlara ilişkin bilgiler, ekim yaptıran şirket tarafından, Bakanlıkla ve sahasında pancar ekimi yaptığı şirketle paylaşılır. Bakanlık izniyle sahasında başka şirketler tarafından pancar ekimi yapılan şirket, paylaşılan bu bilgilerin doğruluğunu kontrol ederek tespit ettiği uygunsuzlukları Bakanlığa iletir. Bu fıkranın uygulanmasından iki şirket müteselsilen sorumludur.

(7) Kendi ekim alanında yeterli hammadde bulamadığını bu maddenin üçüncü fıkrası çerçevesinde belgelendiren şirketler, başvurmaları halinde aşağıda belirtilen şartlarda Bakanlığın izni ve denetiminde başka şirketlerden de pancar temin edebilirler:

a) Kendi ekim alanında yeterli miktarda pancar temin eden şirketler, başka şirketler adına sözleşmeli olarak pancar temin edebilirler.

b) Temin edilecek pancar, münavebe programına uygun şekilde üreticilerle sözleşmeli olarak ürettirilir.

c) Bir başka şirkete pancar temin edecek şirketin, öncelikle kendisine tahsis edilen kotayı üretmek için gereken pancar miktarını karşılayacak miktarda sözleşmelerini tamamlamaları gerekir.

ç) Başka şirketler adına ekilecek pancar miktarı, hammaddeyi temin eden şirketin kendi ihtiyacı olan pancar miktarının %10'unu geçemez.

d) Üreticilerle yapılacak sözleşmeler bu Yönetmelik hükümlerine uygun olarak düzenlenir ve sözleşmede adına üretim yapılacak şirket ismine ve üretilecek pancar miktarına yer verilir.

e) Alım ve teslim şartları şirketler arasında yapılan bir protokolle düzenlenerek, protokolün bir sureti 30 Nisan tarihine kadar Bakanlığa ibraz edilir.

(8) Bakanlık ilgili şirketlerin görüşlerini alarak, üretici temsilcilerinin kendi bölgeleri dışındaki şirketler için bu Yönetmelik hükümleri çerçevesinde sözleşmeli olarak pancar teminine izin verebilir.

(9) Şirketlerin ekim alanı devri, yeni ekim alanı tahsisi ve ekim alanı dışı pancar temin etme talepleri ile bu taleplere ilişkin izinler Bakanlık tarafından değerlendirilir.

Sözleşmesiz ve ekim alanı dışı pancar teminine ilişkin yaptırımlar

(1) Şirketlerin sözleşme yapmaksızın veya ekim alanı dışından Bakanlığın izni olmaksızın, pancar temin ettiklerinin tespiti hallerinde, bu pancar C pancarı, bu pancardan üretilen şeker miktarı, A kotası üretim miktarı tamamlansın veya tamamlanmasın C şekeri olarak kayıtlara alınır. C şekeri olarak kayıtlara alınan bu miktar, A kotası fiili üretiminden düşürülür. Bu durumda; tespit edilen pancarın C şekeri olarak karşılığı şeker miktarı, işlenen pancar miktarı ile hesaplamanın yapıldığı tarihte, kampanya bitmiş ise ilgili kampanya dönemine ait, kampanya bitmemiş ise kampanya başından hesaplama tarihine kadar olan döneme ait şirket veya fabrika randımanı ile çarpılması suretiyle bulunur.

(2) Ekim alanı dışından izinsiz temin edilerek işlenen pancar miktarı; şirkete ait, tespitin yapıldığı pazarlama yılı kampanya döneminde gerçekleşen, kampanya bitmemiş ise bir önceki kampanya dönemine ait ortalama bedeli ödenen-işlenen pancar yüzde farkının, şirketin pancar ekim alanı dışından temin edilen bedeli ödenen pancar miktarı ile çarpımı neticesinde oluşan fire miktarının, şirketin pancar ekim alanı dışından temin edilen bedeli ödenen pancar miktarından çıkarılması sureti ile bulunur.

(3) Bu Yönetmelik hükümlerine aykırı düzenlenen sözleşmelerle temin edilen pancarın sözleşmesiz olarak teslim alındığı kabul edilir.

(4) Şirketlerin Bakanlıkça uygun görülen sözleşmede yer alan hükümlerden farklı bir işlem uygulamaları halinde 4634 sayılı Kanunun 11 inci maddesinin altıncı ve yedinci fıkra hükümlerine göre işlem yapılır.

İtiraz hakkı

(1) Üreticinin, teslim ettiği pancarın tartım sonucu ile fire ve/veya şeker oranına itiraz etmesi durumunda ikinci bir tartım işlemi ile fire ve/veya şeker analizi yapılır. Üreticilere yapılan pancar bedeli ödemeleri hesaplamalarında son tartım işlemi ile fire veya şeker analiz sonuçları esas alınır.

Hammadde fiyatının tespiti

(1) Şeker pancarı fiyatları veya avans fiyat her yıl, şirketler ile üretici veya üretici temsilcileri arasında, pancar ekiminden önce Ekim ayında başlayacak müzakereler sonucunda; yıllık enflasyon oranı, üretici maliyetlerindeki artış, dünya pancar fiyatları ve alternatif ürün paritesi dikkate alınarak en geç Kasım ayı sonuna kadar varılacak mutabakatla belirlenir. Avans fiyat belirlenmesi durumunda kesin fiyat, izleyen yılın en geç Ekim ayında aynı usulle belirlenir.

(2) A ve B kotası şeker pancarı alım fiyatı, %16 polar şeker ihtiva eden 1 kg. firesi düşürülmüş pancarın fiyatı olarak ayrı ayrı belirlenir. Polar şeker varlığı %16’nın üstünde ve altında oluşacak her bir polarizasyon derecesi fazlalığı veya eksikliği için kaliteye göre verilecek fiyat şeker fabrikası işleten gerçek ve tüzel kişiler ile üreticiler veya üretici temsilcileri arasında varılacak mutabakata göre tespit edilir.

(3) Hammadde fiyatı konusunda üretici temsilcileri ile şirket arasında mutabakata varılamaması halinde, taraflardan birinin talebi üzerine Bakanlık tarafından hakem heyeti teşekkül ettirilir. Hakem heyeti, Şeker Dairesi Başkanlığı temsilcisinin başkanlığında; Ticaret Bakanlığı temsilcisi, üniversitelerin ilgili fakültelerinden bir öğretim üyesi, ilgili şirket ve üreticilerin birer temsilcisi, şirketlerin ve üreticilerin yer aldığı kooperatif, birlik, dernek ve benzeri üst organizasyonlarından Bakanlıkça uygun görülecek iki temsilci olmak üzere yedi üyeden oluşur.

(4) B kotası şeker pancarı alım fiyatı, bölgesel özelliklere göre A kotası şeker pancarı alım fiyatının %90’ından az olamaz.

(5) C şekeri karşılığı C pancarı fiyatları, dünya borsa fiyatları da göz önünde bulundurularak her yıl Aralık ayı sonuna kadar, fabrika işleten gerçek ve tüzel kişiler tarafından üretici gözlemcisi gözetiminde belirlenir.

Ödemeler

(1) Hammadde bedel ödemeleri, fabrika bazında pancar alımının tamamlandığı tarihten itibaren altmış gün içinde gerçekleştirilir. Bu ödeme, üreticinin talebi olmaksızın ayni avans uygulamak veya şeker teslim etmek suretiyle yapılamaz. Buna aykırı hükümlere sözleşmede yer verilemez.

(2) Şirketler, C pancarı veya B kotası pancarı temin etmesine karşın, C şekeri veya B kotası şeker üretmediği durumlarda, temin edilen bu pancarlardan fiili olarak, üretilen şeker kotası türünün hammadde fiyatı ile teslim edilen pancarın fiyatı arasındaki farkı üreticiye öder.

(3) Hammaddenin üreticiler tarafından doğrudan fabrika merkezine nakledilmesinden doğacak nakliye bedellerinin belirlenmesi ile ilgili hususlar sözleşmede açıklanır. Nakliye bedelinin hesaplanmasında, üretim yapılan köy/mahalle ile pancarın teslim edildiği fabrika arasındaki mesafe dikkate alınır.

(4) Ekimde kullanılacak tohum çeşidinin tespiti, temini ve üreticilere teslimi şirketlere veya fabrikalara aittir. Şirket, bu yetkisini üretici temsilcilerine devredebilir.

Ölçüm cihazları

(1) Hammadde ve mamul tartımı, polar, fire ve nem gibi unsurların tespiti için kullanılan cihazların kalibrasyonları, her pazarlama yılı öncesinde fabrikalar tarafından yaptırılarak Bakanlığa bildirilir. Bu cihazların kalibre edilmediğinin, doğru ölçüm yapmadığının veya bu cihazlarla yapılacak ölçüm işlemlerinin Bakanlığa yanıltıcı bilgi vermek suretiyle gerçekleştirildiğinin tespiti hallerinde, Şeker Kanunun 11 inci maddesinin altıncı ve yedinci fıkra hükümleri uygulanır.

(2) Şirketler, ölçüm cihazlarının yetkin personel tarafından kullanılmasını sağlar.

Diğer hammaddeler

(1) Pancar dışındaki diğer hammaddeler öncelikle üreticilerle şirketler arasında akdedilecek sözleşmeye göre temin edilir.

(2) Sözleşmeli üretimde, hammadde yetiştirilmesine ilişkin usul ve esaslar ayrıca belirlenir. Sözleşme ile temini ön görülen hammadde miktarı yetersiz kaldığı takdirde, ihtiyacın öncelikle iç piyasadan temini yoluna gidilir. Pancar dışındaki hammaddelerin iç veya dış piyasalardan temin şekli ve fiyatları, Bakanlıkça talep edilen usul ve şekilde, her ayın ilk gününü takip eden 15 iş günü içinde şirketler tarafından Bakanlığa bildirilir. Yerli hammaddenin yeterli olmadığı durumlarda, A kotası şeker üretimi için hammadde temininde izlenecek yol Bakanlık tarafından belirlenir. Bakanlık onayı dışında ithalat yoluyla temin edilen pancar dışı hammaddelerden elde edilen şekerler C şekeri sayılır. Ancak pancar dışı hammadde temin ve sarfında “Eşdeğer Eşya” kullanımına ilişkin uygulamalar gümrük mevzuatı çerçevesinde değerlendirilir.

Yan ürünler

(1) Şeker üretim sürecinde ortaya çıkan pancar posasından üreticilerin yararlandırılması esastır. Yaş pancar posası, sözleşmede yer verilmek suretiyle aşağıda belirtilen usul ve esaslar çerçevesinde üreticilere teslim edilir:

a) Bedelsiz olarak üreticiye teslim edilecek ve/veya karşılığı nakdi olarak ödenecek posa miktarı sözleşmede açıkça belirtilir.

b) Nakdi olarak yapılacak ödemelerde, bir önceki kampanya dönemindeki şirketin dökme yaş pancar posası satış fiyatı ağırlıklı ortalaması esas alınır. İlgili kampanya döneminde oluşan fiyata göre mahsuplaşma yapılır.

(2) Şeker pancarı posası, üreticilere teslimi ya da piyasaya arzı ambalajlanmış halde yapılır.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Şeker Fiyatları ve Pazarlaması

Şeker fiyatları

(1) Şeker satış fiyatları, şeker fabrikası işleten gerçek ve tüzel kişiler tarafından serbestçe belirlenir. Fiyatların belirlenmesinde maliyetler, dünya borsa fiyatları, iç fiyatlar, arz talep dengesi, spekülatif etkiler ve diğer ilgili hususlar dikkate alınır.

(2) B kotası şekerin satışına izin verildiği durumlarda, B kotası şekerin satış fiyatı, satış izninin verildiği tarihten önceki üç ayda gerçekleşen şirketlerin A kotası fabrika çıkış şeker satış fiyatının ağırlıklı ortalamasını geçemez.

(3) Doğrudan veya dolaylı olarak şeker fiyatlarında rekabeti engelleme, bozma ya da kısıtlama amacını taşıyan veya bu etkiyi doğuran yahut doğurabilecek nitelikte şirketler arası anlaşma yapılamaz ve şirketlerin oluşturduğu birlikler bu tür karar ve eylemleri gerçekleştiremez.

Şeker ihracat ve ithalatı

(1) Dünya borsa fiyatları, iç fiyatlar, arz talep dengesi, spekülatif etkiler ile diğer ilgili hususlar dikkate alınarak şeker ticaretinde yapılması istenen düzenlemeler konusunda Bakanlık, Ticaret Bakanlığına görüş bildirir.

(2) İmalatçı-ihracatçıların dâhilde işleme rejimi veya benzer uygulamalar çerçevesinde hammadde veya yardımcı madde olarak kullandıkları yabancı menşeli şeker, C şekeri kapsamında olup doğrudan veya işlenmiş ürün olarak yurt içinde pazarlanamaz. Bu kapsamda ithal edilecek şeker için Bakanlık, Ticaret Bakanlığına görüş bildirir.

(3) C şekerini pazarlayan gerçek ve tüzel kişiler İhracat Rejimi çerçevesinde aldıkları lisans/izin ve benzeri belgelerin onaylı suretini talep edilmesi halinde Bakanlığa ibraz eder.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Yetki ve Sorumluluk

Yetki

(1) Bakanlık, 4634 sayılı Kanunun kendisine verdiği görevleri yerine getirirken, gerekli gördüğü her türlü bilgiyi, kamu kurum ve kuruluşları ile piyasada mal veya hizmet üreten, pazarlayan, satan gerçek ve tüzel kişilerle, bunların her türlü birliklerinden isteyebilir.

Bakanlığa bildirim

(1) Şirketler, Bakanlıkça istenen, şeker ve diğer ana ve yan ürünün üretimi, satışı ve stoklanmasına ilişkin her türlü veri ile tarımsal faaliyetlerine ilişkin verileri belirlenen süre, usul ve şekilde bildirir.

(2) Piyasaya arz edilen şekerin, şirketlerin ortaklık ilişkisinin bulunduğu gerçek veya tüzel kişiler aracılığı ile pazarlanması durumunda, bunlar her aya ait şeker türlerine göre satış, stok miktarları ile ağırlıklı satış fiyatı ortalamalarını belirlenen sürede talep edilen usul ve şekilde Bakanlığa bildirilir.

Yürürlükten kaldırılan mevzuat

(1) 28/6/2002 tarihli ve 24799 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Hammadde ve Şeker Fiyatları Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Mevcut düzenlemeler

(1) Mülga Şeker Kurulunun şirketler veya fabrikalar nezdinde pancar ekim alanlarını belirleyen ve düzenleme altına alan kararlarının bu Yönetmeliğe aykırı olmayan hükümleri yürürlüğünü muhafaza eder.

Yürürlük

(1) Bu Yönetmeliğin;

a) 15 inci maddesinin ikinci fıkrası 1/9/2022 tarihinden itibaren,

b) Diğer hükümleri yayımı tarihinde,

yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Tarım ve Orman Bakanı yürütür.