Sigorta ve Reasürans Şirketleri ile Emeklilik Şirketlerinin Finansal Raporlamaları Hakkında Yönetmelik

BİRİNCİ BÖLÜM

Amaç ve Kapsam, Dayanak ve Tanımlar

Amaç ve kapsam

(1) Bu Yönetmeliğin amacı, sigorta ve reasürans şirketleri ile emeklilik şirketlerinin; hesap ve kayıt düzeninde şeffaflık ve tekdüzenin sağlanması, işlemlerinin kayıt dışında kalmasının önlenmesi, faaliyetlerinin gerçek mahiyetlerine uygun olarak sağlıklı ve güvenilir bir biçimde muhasebeleştirilmesi, konsolide ve konsolide olmayan bazda mali durumları, mali performansları ile yönetimin etkinliği hakkında bilgileri içeren finansal tablolarının zamanında ve doğru bir şekilde hazırlanması, raporlanması ve yayımlanmasına ve belgelerin saklanmasına ilişkin usul ve esasları düzenlemektir.

(2) Bu Yönetmelik, Türkiye’de kurulu sigorta ve reasürans şirketleri, yabancı sigorta ve reasürans şirketlerinin Türkiye’deki şubeleri ile emeklilik şirketlerini kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 3/6/2007 tarihli ve 5684 sayılı Sigortacılık Kanununun 18 inci maddesi ile 28/3/2001 tarihli ve 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununun 11 inci maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmelikte yer alan;

a) Birlik: Türkiye Sigorta, Reasürans ve Emeklilik Şirketleri Birliğini,

b) Kanun: 5684 sayılı Sigortacılık Kanunu ile 4632 sayılı Bireysel Emeklilik Tasarruf ve Yatırım Sistemi Kanununu,

c) Kurul: Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurulunu,

ç) Kurum: Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumunu,

d) Sigortacılık Gözetim Sistemi: Şirketlerin gözetimini teminen oluşturulan ve verilerin elektronik ortamda transferi ile işlenmesini sağlayan sistemi,

e) Şirket: Türkiye'de kurulmuş sigorta ve reasürans şirketleri ile yabancı ülkelerde kurulmuş sigorta ve reasürans şirketlerinin Türkiye'deki şubeleri ile emeklilik şirketlerini,

f) Türkiye Finansal Raporlama Standartları (TFRS): Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumu tarafından yayımlanan Türkiye Finansal Raporlama Standartları, Türkiye Muhasebe Standartları ile Katılım Finans Muhasebe Standartlarını ve bunlarla ilişkili diğer düzenlemeleri,

ifade eder.

İKİNCİ BÖLÜM

Faaliyetlerin Muhasebeleştirilmesi, Finansal Tablolar ve Finansal Raporlar

Faaliyetlerin muhasebeleştirilmesi

(1) Şirket faaliyetlerinin, ikinci fıkrada belirtilen konularda Kurumca çıkarılacak tebliğler hariç olmak üzere, bu Yönetmelik ile Kamu Gözetimi, Muhasebe ve Denetim Standartları Kurumunun finansal tabloların hazırlanma ve sunulma esaslarına ilişkin mevzuat hükümleri çerçevesinde muhasebeleştirilmesi esastır.

(2) Kamuya açıklanacak finansal tablolar, bunlara ilişkin dipnot ve açıklamalar ile konsolide finansal tabloların düzenlenmesine ilişkin usul ve esaslar Kurumca çıkarılacak tebliğler ile belirlenir.

Finansal tablolar

(1) Finansal tablolar; bilanço (finansal durum tablosu), gelir tablosu (kâr veya zarar tablosu), diğer kapsamlı gelir tablosu, özsermaye değişim tablosu, nakit akış tablosu ile kâr dağıtım tablosundan oluşur. Finansal tablo dipnot ve açıklamaları ile finansal tablolarda yer alan bilgilere ilişkin açıklayıcı rapor ve tablolar, finansal tabloların ayrılmaz parçalarıdır.

Bilanço

(1) Bilanço, şirketlerin belirli bir tarihteki iktisadi ve mali durumunu yansıtan, varlıklarını, borçlarını ve özsermayelerini, aktif ve pasif hesaplar şeklinde gerçeğe uygun ve doğru bir biçimde gösteren tablodur. Bilançonun aktif bölümü paraya dönüşüm çabukluğuna, pasif bölümü ise ödeme çabukluğuna göre düzenlenir.

(2) Bilanço net değer esasına göre hazırlanır. Bu nedenle, şirketin aktif ve pasif yapısını düzenleyici nitelikteki hesaplar ilgili bulundukları kalemlerin altında birer indirim kalemi olarak gösterilir. Bilançonun aktif ve pasif yapısını yansıtan hesaplar kendi aralarında mahsup edilemez. Borç bakiyesi veren hesapların bilançonun aktif bölümünde, alacak bakiyesi veren hesapların pasif bölümünde yer alması sağlanır.

(3) Varlıklar gelecekteki iktisadi faydaların kullanma hakkının şirkete ait olması ve güvenilir bir şekilde ölçülebilen değer veya maliyetinin bulunması durumunda bilançoda gösterilir. Tutarları kesin olarak saptanamayan alacaklar için herhangi bir tahakkuk işlemi yapılamaz. Bu tür alacaklar aktif kalemlere ilişkin açıklama ve dipnotlarda gösterilir.

(4) Yükümlülükler iktisadi faydaları içeren kaynakların şirket dışına çıkmasına yol açacak bir edime sahip olunması ve bu edimin yerine getirilmesi için gerekli tutarın güvenilir bir şekilde ölçülebilmesi durumunda bilançoda gösterilir.

(5) Tutarı kesin olarak saptanamayanlar veya ihtilafa konu olanlar da dahil olmak üzere, şirketin bilinen ve tutarı uygun olarak tahmin edilebilen bütün yabancı kaynakları tespit ve kayıt edilerek bilançoda gösterilmelidir.

(6) Bilanço dışı hesaplar, şirketin aktif ve pasifini birinci derecede ilgilendirmeyen, sigorta branşları itibarıyla ödemeyi taahhüt ettiği sigorta bedelleri ile ileride borç veya alacak doğuracak hak ve yükümlülükleri, fer’i zilyetlik altındaki değerleri ve muhasebe disiplini altında takip edilmek istenen bilgileri izlemek amacıyla kullanılan bilanço dışı hesapları ifade eder.

(7) Bilanço dışı hesapların bakiyeleri, gerçek aktif ve pasif değer niteliği taşımadığından, bu gruptaki hesaplar bilanço ve gelir tablosu hesapları ile karşılaştırılmaz.

Gelir tablosu

(1) Gelir tablosu, şirketin belirli bir hesap döneminde elde ettiği tüm hasılat ve gelirler ile katlandığı tüm maliyet ve giderleri sınıflandırılmış olarak gösteren ve dönem faaliyet sonuçlarını kâr veya zarar olarak özetleyen tablodur.

(2) Bütün gelir ve giderler, tahakkuk tarihleri itibarıyla kayda alınır ve tahakkuk ettikleri hesap dönemine ait gelir tablosunda gösterilir.

(3) Bütün gelir ve giderler, kaynakları itibarıyla sınıflandırılır, her gelir grubu benzer olduğu gider grubu ile karşılaştırılır. Bir gelir kalemi, tamamen veya kısmen bir gider kalemiyle netleştirilmek suretiyle gelir tablosu kapsamından çıkarılamaz.

(4) Gelirler, varlıklardaki artışa veya yükümlülüklerdeki azalışa bağlı olarak elde edilebilir iktisadi faydalarda güvenilir bir şekilde ölçülebilen bir artış olduğunda, gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Gelirlerin kayda alınması, varlıklardaki artış veya yükümlülüklerdeki azalışlarla eş zamanlı olarak gerçekleştirilir.

(5) Giderler, varlıklardaki azalış veya yükümlülüklerdeki artışa bağlı olarak elde edilebilir iktisadi faydalarda güvenilir bir şekilde ölçülebilen bir azalış olduğunda, gelir tablosunda muhasebeleştirilir. Giderlerin muhasebeleştirilmesi, yükümlülüklerdeki artış veya varlıklardaki azalışlarla eş zamanlı olarak gerçekleştirilir.

(6) Gerçekleşmemiş gelir ve kârlar, gerçekleşmiş gibi veya gerçekleşenler gerçek tutarından fazla veya az gösterilemez. Belirli bir dönem veya dönemlerin, gerçeğe uygun faaliyet sonuçlarını göstermek için, ilgili dönem veya dönemlerin başında veya sonunda doğru hesap kesimi ve mutabakatı işlemleri yapılmalıdır.

(7) Gelir, gider, kâr ve zarar kayıtları ile ilgili olarak düzeltme kaydı yapılmasının gerekmesi, ancak, bu kayıtların önceki dönemlerin finansal tablolarında düzeltme yapılmasını gerektirecek büyüklük ve nitelikte olmaması durumunda, yapılan düzeltmeler dönemin gelir tablosunda gösterilir.

Diğer kapsamlı gelir tablosu

(1) Diğer kapsamlı gelir tablosu, Türkiye Finansal Raporlama Standartları uyarınca kâr veya zarara yansıtılması zorunlu kılınmayan veya yansıtılmasına izin verilmeyen gelir ve gider kalemlerini (yeniden sınıflandırma düzeltmeleri dâhil) gösteren tablodur. Bu tabloda Türkiye Finansal Raporlama Standartları uyarınca diğer kapsamlı gelire yansıtılması gereken döneme ilişkin kazanç ve kayıplar nitelikleri itibarıyla sınıflandırılarak gösterilir.

Nakit akış tablosu

(1) Nakit akış tablosu, belirli bir muhasebe döneminde şirketlerin nakit ve nakit benzeri varlıklarında meydana gelen değişiklikleri ifade eden nakit akışlarını (nakit tahsilat ve ödemelerini), kaynakları ve kullanım yerleri bakımından sigortacılık faaliyetleri, yatırım faaliyetleri ve finansman faaliyetleri itibarıyla sınıflandırarak gösteren tablodur. Nakit akış tablosu, şirketin nakit ve nakde eşdeğer varlık yaratma kabiliyetinin, bunların tutarının, zamanlamasının ve kesinliğinin değerlendirilmesine yönelik finansal bilgileri içerir ve bu tablonun düzenlenmesinde nakit esası benimsenir.

Özsermaye değişim tablosu

(1) Özsermaye değişim tablosu, sermaye kalemlerinin her birinin dönem başı bakiyesini, dönem içinde söz konusu kalemlerde meydana gelen artışları veya azalışları ve dönem sonu kalanını ayrı ayrı gösterecek biçimde düzenlenir. Karşılaştırılabilirliği sağlamak bakımından, cari dönem hareketlerinin yanı sıra önceki dönem hareketleri ayrı bir bölüm şeklinde gösterilir.

Kâr dağıtım tablosu

(1) Kâr dağıtım tablosu şirketlerin dönem kârının dağıtım biçimini gösteren tablodur. Bu tablo dönem kârından ödenecek vergilerin, ayrılacak yedeklerin ve ortaklara dağıtılacak kâr paylarının açıkça görülmesi için düzenlenir.

Finansal raporlar

(1) Şirketler tarafından bu Yönetmelik ve ilgili tebliğlerde belirtilen şekil ve içerikte hazırlanan yıl sonuna ilişkin finansal tablolar, bunların dipnot ve açıklamaları, bağımsız denetim raporu ve bunların ekinde yer alacak Kurulca açıklanması gerekli görülen ilave bilgiler yıl sonu finansal raporunu; kâr dağıtım tablosu hariç olmak üzere ilgili ara döneme ilişkin finansal tablolar, bunların dipnot ve açıklamaları, bağımsız denetim raporu ve bunların ekinde yer alacak Kurulca açıklanması gerekli görülen ilave bilgiler ara dönem finansal raporunu oluşturur.

ÜÇÜNCÜ BÖLÜM

Finansal Raporlamadan Sorumluluk, Finansal Raporların Yetkili Kişilerce İmzalanması, Sunumu ve Yayımlanması

Yönetim kurulunun sorumluluğu

(1) Yönetim kurulu, bu Yönetmelikte belirlenen usul ve esaslara uygun olarak faaliyetlerin muhasebeleştirilmesi, finansal tabloların hazırlanması, onaylanması, denetlenmesi, yetkili mercilere sunulması ve yayımlanması dâhil finansal raporlama sistemi ile ilgili görev, yetki ve sorumlulukları belirlemek, bilgi sistemlerini yeterli hale getirmek ve uygulamayı gözetmekle yükümlüdür. Bu yükümlülüğe bağlı olarak yönetim kurulu, muhasebe ve raporlama sistemiyle ilgili olarak; temel politikaların belirlenmesi, iş tanımlarının, görev, yetki ve sorumlulukların iş akış şemasına uygun olarak açık bir şekilde yapılması, iç ve dış bilgi akış sisteminin yeterli hale getirilmesi, yetki ve sorumlulukların açık bir şekilde belirlenmesi ve bununla ilgili uygulamanın gözetilmesi hususlarında gerekli tedbirleri almakla sorumludur.

Finansal raporların yetkili kişilerce imzalanması

(1) Şirketlerin yönetim kurulu başkanı, denetim komitesi üyeleri, genel müdürü, mali işlerden sorumlu genel müdür yardımcısı, muhasebe veya mali işlerden sorumlu müdürü veya bu unvanlara eş değer kişiler tarafından ad, soyad ve unvan belirtilmek suretiyle, bağımsız denetim raporu hariç olmak üzere, şekil ve içeriği Kurumca belirlenecek yıl sonu ve ara dönem finansal tablolar ile bunlara ilişkin dipnot ve açıklamaları bu Yönetmelik hükümlerine ve muhasebe kayıtlarına uygun olduğu belirtilerek imza edilir. İlgili branşlarda faaliyet gösteren sigorta şirketlerinde finansal tablolar ilave olarak sorumlu aktüer tarafından onaylanır.

(2) Türkiye’de şube açmak suretiyle faaliyette bulunan şirketler için birinci fıkra hükümleri kıyasen uygulanır.

Finansal raporların sunumu ve yayımı

(1) Şirket, Mart, Haziran ve Eylül ayları sonu itibarıyla düzenleyeceği konsolide olmayan ara dönem finansal raporlarını bir ay, konsolide olanları ise iki ay içinde, Aralık ayı sonu itibariyle düzenleyeceği konsolide olmayan yıl sonu finansal raporlarını iki ay, konsolide olanları ise üç ay içinde Kuruma ve Birliğe elektronik ortamda gönderir. Söz konusu finansal raporların denetimden geçmesi durumunda bu sürelere iki hafta ilave edilir. Reasürans şirketleri için bu fıkrada belirtilen süreler iki katı olarak uygulanır. Kurum arızi hallerde şirketlere ek süre vermeye yetkilidir.

(2) Reasürans şirketleri için bu maddede belirtilen süreler iki katı olarak uygulanır. Bir yıldan uzun süreli hayat, sağlık ve ferdi kaza sigorta sözleşmeleri için şirket tarafından gönderilecek finansal tablolara ayrıca yetkili aktüer tarafından onaylanacak matematik karşılıkları ve hayat sigortaları için sigortalılara dağıtılacak kâr payının özetini gösteren bir belge de eklenir.

(3) Türkiye’de şube kurmak suretiyle faaliyette bulunan şirketin merkezine ait kâr dağıtım tablosu hariç olmak üzere finansal tabloları, merkezin kurulu bulunduğu ülkedeki yetkili organlar tarafından onaylanmasını müteakip bir ay içerisinde şirket tarafından Kuruma elektronik ortamda gönderilir.

(4) Şirket, ara dönem ve yılsonu finansal raporlarını, Kuruma tevdi ettiği tarih itibariyle kendi internet sayfasında yayımlamak ve en az beş yıl süreyle kullanıcıların kesintisiz erişimine olanak sağlamak zorundadır. Birlik, şirketin bu yükümlülüğünü yerine getirip getirmediğini takip etmek, aksaklıkların giderilmesini teminen şirketi uyarmak ve gerekli durumlarda Kuruma bilgi vermek zorundadır.

Finansal tabloların yeniden yayımlanması

(1) Şirket, yayımladığı finansal tabloların, aktif toplamını yüzde 5, defteri kebir hesap kalemlerini yüzde 20 veya şirket vergi sonrası kâr ya da zarar tutarının özsermayesini yüzde 10 oranında fazla ya da az gösterecek şekilde düzenlenmiş olması hallerinde, finansal tabloların düzeltilmiş şeklini yayımlatılma gerekçesi ile birlikte, on gün içerisinde Kuruma ve Birliğe elektronik ortamda tevdi etmek ve kendi internet sayfasında yayımlamak zorundadır. Yanlış düzenlenen ancak üzerinden bir veya daha fazla hesap yılı geçmiş olan finansal tabloların düzeltilmiş şekli ile yayımlatılmamasına Kurum karar verebilir.

(2) Kurum yukarıdaki fıkrada yer alan hata ve yanlışlara ilişkin oranların altında kalan durumlarda şirketi uyarır. Ancak, bu hataların Kurumun uyarısından sonra tekrar etmesi ya da kamuoyunu veya Kurumu aldatmaya yönelik kasıt olduğunun tespit edilmesi halinde, Kurum yukarıdaki fıkradaki oranları ve süreleri dikkate almadan kamuoyunu yanıltan tüm finansal tabloların yeniden yayımlatılmasını şirketten isteyebilir.

(3) Yeniden yayımlatılması istenen finansal tabloların Kurumca verilen süre içerisinde Şirket tarafından tekrar yayımlattırılmaması halinde, söz konusu tablolar Birlik tarafından resen yayımlatılır ve masrafı şirketten tahsil edilir.

DÖRDÜNCÜ BÖLÜM

Çeşitli ve Son Hükümler

Gözetim

(1) Şirketler, finansal raporlar dışında usul ve esasları Kurumca belirlenecek tablo, rapor ve cetvelleri ile hesap özetlerini ihtiva eden gözetim raporlarını Kurumca belirlenen esaslar ve süreler çerçevesinde Sigortacılık Gözetim Sistemi kapsamında veya matbu olarak Kuruma tevdi etmek zorundadırlar.

(2) Gözetim raporlarının usulüne uygun olarak veya zamanında gönderilmemesi durumunda Kurum, şirketlerin muhasebe ve bilgi işlem birimlerinde yeni eleman ve donanım temini de dahil olmak üzere gerekli düzenlemelerin veya iyileştirmelerin yapılmasını talep edebilir. Söz konusu düzenlemenin veya iyileştirmenin yapılmaması ya da yeterli olmaması durumunda şirketlerin bilgi işlem ve veri tabanı alt yapısının gözetim ve denetim için yeterli olmadığı kabul edilir.

Tekdüzen hesap planı ve izahnamesi

(1) Şirketler tarafından uygulanacak sigortacılık tekdüzen hesap planı ve izahnamesi Kurumca düzenlenir.

Belgelerin saklanması

(1) Şirketlerin; sigorta ettirenlerinden, sigortalılarından, sigorta tazminat alacaklılarından, resmî ya da özel kurum ve kuruluşlardan aldıkları mektup, telgraf, elektronik posta mesajı, ilam ve tebligatlar ile diğer yazıları, faaliyetleri ile ilgili belgelerin asıllarını veya mümkün olmadığı hâllerde sıhhatlerinden şüpheye mahal vermeyecek kopyalarını ve sigorta ettirenlerine, sigortalılarına, sigorta tazminat alacaklılarına, resmî ya da özel kurum ve kuruluşlara yazdıkları yazıların makine ile alınmış, tarih ve numara sırası verilerek düzenlenecek suretlerini istenildiğinde ibraz edilebilecek şekilde nezdlerinde on yıl süreyle saklamaları zorunludur.

(2) Birinci fıkrada belirtilen belgelerin, oluşturulacak evrak kayıt sisteminde tarih, numara ve konusu belirtilmek suretiyle kaydının tutulması zorunludur. Şirketler, diğer kanunlar ile getirilen sınırlamalar saklı kalmak kaydıyla, yasal defterler dışındaki belgeleri, Kurumca yapılacak denetimlerde veya istenmesi halinde ibraz edilebilecek şekilde mikrofilm, mikrofiş olarak veya elektronik, manyetik veya benzeri ortamlarda saklayabilirler.

Yürürlükten kaldırılan yönetmelik

(1) 31/12/2004 tarihli ve 25687 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Sigortacılık Muhasebe Sistemi Yönetmeliği yürürlükten kaldırılmıştır.

Yürürlük

(1) Bu Yönetmelik 1/1/2008 tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu Başkanı yürütür.