Sağlık Meslek Mensubu Olmayan Personelin Sağlık Personeli Yokluğunda Yapmaya Yetkili Oldukları Acil Tıbbi Müdahaleler Hakkında Yönetmelik

Amaç

(1) Bu Yönetmeliğin amacı, Türk Silâhlı Kuvvetlerinin muharip unsurları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının operasyonel unsurlarından ve Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Harekât Dairesi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilatı personelinden, görevlendirilen ve ilgili eğitimi başarıyla tamamlayanların, görev yaptıkları süre ve görevle sınırlı olmak üzere, sağlık personeli yokluğunda, sağlık hizmetine ulaşıncaya veya sağlık hizmeti ulaştırılıncaya kadar ve sağlık hizmeti ulaştıktan sonra sağlık ekibinin gözetimi altında sağlık ekibinden talep edilen yetkili oldukları acil tıbbi müdahalelere ilişkin usul ve esaslar ile yetki ve sorumlulukların belirlenmesidir.

Kapsam

(1) Bu Yönetmelik, Türk Silahlı Kuvvetlerinin muharip unsurları ile Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığının muharip veya operasyonel unsurlarından ve Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Harekât Dairesi Başkanlığının merkez ve taşra teşkilatından bu Yönetmelikte belirtilen iş ve işlemlerin sağlık personeli yokluğunda, görev yaptıkları süre ve görevle sınırlı olarak yapmak üzere görevlendirilen personel ile bunları yetiştiren kurum ve kuruluşları kapsar.

Dayanak

(1) Bu Yönetmelik, 11/4/1928 tarihli ve 1219 sayılı Tababet ve Şuabatı San’atlarının Tarzı İcrasına Dair Kanunun 3 üncü maddesine dayanılarak hazırlanmıştır.

Tanımlar

(1) Bu Yönetmelikte geçen;

a) Acil tıbbi müdahale: Acil sağlık hizmetleri konusunda özel eğitim görmüş ekipler tarafından, tıbbi araç ve gereç desteği ile olay yerinde ve hastaneye nakil sırasında verilen hizmetleri,

b) Airway: Hava yolunu açık tutma amacıyla ağız veya burun yoluyla soluk borusuna takılan tüpü,

c) Bakanlıklar: İçişleri, Milli Savunma ve Sağlık Bakanlıklarını,

ç) Çevresel/İklimsel yaralanmalar: Aşırı sıcak ya da soğuk havaya maruz kalınmasına bağlı durumları, böcek ısırığı ve sokmalarını, yılan ısırığını, suda boğulmaları, elektrik ve şimşek çarpmalarını, alerjik reaksiyonları,

d) Enjeksiyon: İlaç nitelikli sıvı bileşiklerin enjektör vasıtası ile insan vücuduna verilmesini,

e) Eğitici personel: Eğitim kurumlarında/merkezlerinde görev yapan tabipleri, ambulans ve acil bakım teknikerlerini, anestezi teknikerlerini/teknisyenlerini, hemşireleri, acil tıp teknisyenlerini, ameliyathane teknikerlerini/teknisyenlerini,

f) Havayolu açıklığını sağlama araçları: Airway, endotrakeal tüp, laringeal maske ve kombitüpü,

g) İnfüzyon: Damardan veya gerektiğinde kemik yolu ile sıvı verilmesini,

ğ) İntravenöz girişim: Toplardamar içine damar yolu açılmasını veya enjeksiyon yapılmasını,

h) Kardiyo-pulmoner resusitasyon: Solunumu ve/veya kalbi durmuş kişide, solunumu ve dolaşımı yeniden sağlamaya yönelik yapılan uygulamayı,

ı) Lokal anestezi: Girişim yapılacak bölgeye anestezik ilaç uygulanmasını,

j) Muharip veya operasyonel sıhhiye: Genelkurmay Özel Kuvvetler Komutanlığı, Jandarma Özel Harekât Birlikleri, Jandarma Komando Özel Asayiş Komutanlığı, Komando Birlikleri, Özel Mayın Arama ve Temizleme Birlikleri, Su Altı Taarruz Komutanlığı, Su Altı Savunma Komutanlığı, Amfibi Deniz Piyade Tugay Komutanlığı, Sahil Güvenlik Özel Harekât Timleri ile Polis Özel Harekât Sıhhiyesinde, sıhhiye nitelikli kadrolarında görev yapan sağlık meslek mensubu olmayan tüm sınıflara veya branşlara mensup personel ile Türk Silahlı Kuvvetleri Arama Kurtarma ve Muharebe Arama Kurtarma İhtisaslı Personelinden; 6 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen eğitimleri başarıyla tamamlamış, 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen iş ve işlemleri 7 nci maddede belirtilen hallerde yapmaya yetkili olan personeli,

j) Muharip veya operasyonel sıhhiye: Genelkurmay Özel Kuvvetler Komutanlığı, Jandarma Özel Harekât Birlikleri, Jandarma Komando Özel Asayiş Komutanlığı, Komando Birlikleri, Su Altı Taarruz Komutanlığı, Su Altı Savunma Grup Komutanlığı, Sahil Güvenlik Özel Harekât Timleri ile Polis Özel Harekât Sıhhiyesinde, sıhhiye nitelikli kadrolarında görev yapan sağlık meslek mensubu olmayan tüm sınıflara veya branşlara mensup personel ile Türk Silahlı Kuvvetleri Arama Kurtarma ve Muharebe Arama Kurtarma İhtisaslı Personelinden; 6 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen eğitimleri başarıyla tamamlamış, 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen iş ve işlemleri 7 nci maddede belirtilen hallerde yapmaya yetkili olan personeli,

k) Pansuman: Hasta bölgede çeşitli sebeplerle meydana gelen yaranın temizlenmesi ve periyodik bakımın yapılmasını,

l) Polis Özel Harekât Sıhhiyesi: Emniyet Genel Müdürlüğü Özel Harekât Dairesi Başkanlığının Merkez ve Taşra Teşkilatında görevlendirilen, sağlık mensubu olmayan Özel Harekât branşlı personelden, 6 ncı maddenin birinci fıkrasında belirtilen eğitimleri başarıyla tamamlamış, sağlık personeli yokluğunda, görev yaptıkları süre ve görevle sınırlı olarak 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen iş ve işlemleri yapmaya yetkili olan personeli,

m) Sağlık koruyucu önlemler: Temiz su ve gıda temini, sağlığı etkileyen çevresel ve iklimsel faktörlerin tanınmasını ve bunlara yönelik önlemlerin alınmasını,

n) Simülasyon eğitimi: Yüksek teknoloji içeren gerçekçi, aslına uygunluğu yüksek, girişimsel ve interaktif hasta simülatörleri ve yüksek teknoloji içermeyen temel beceri eğitim simülatörler aracılığıyla gerçekte var olan görevlerin, ilişkilerin, olguların, ekipmanların, davranışların ya da bazı bilişsel aktivitelerin taklit edilmesi yöntemiyle icra edilen tıbbi müdahale eğitimlerini,

o) Sıhhiye simülasyon eğitim merkezi: Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı bünyesindeki, acil tıbbi müdahale eğitimlerine yönelik simülatörler, ses ve görsel efektler kullanılarak muharebe ortamı taklit edilen eğitim merkezlerini,

ö) Sütur atma: Yara dudaklarının karşı karşıya getirilerek cerrahi iplik ile dikilmesini,

p) Yaşam bulguları: Bilinç düzeyi, vücut sıcaklığı, nabız sayısı, solunum sayısı ve kan basıncını,

r) Temel yaşam desteği: Solunumu ve/veya kalbi durmuş kişide suni solunum ile akciğerlere oksijen gitmesini, dış kalp masajı ile kalpten kan pompalanmasını sağlamak için ilaçsız ve tıbbi malzemesiz yapılan uygulamaları,

s) Triaj: Çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gerekenlerin tespiti amacıyla yapılan hızlı seçme ve kodlama işlemini,

ifade eder.

Acil tıbbi müdahale yetkileri

(1) Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı muharip veya operasyonel sıhhiye personeli ile Polis Özel Harekât sıhhiyesi personelinin 7 nci maddede belirtilen hallerde yapmaya yetkili oldukları acil tıbbi müdahaleler şunlardır:

a) Cilt altı enjeksiyon yapmak.

b) Adale içi enjeksiyon yapmak.

c) İntravenöz girişim yapmak ve sağlık hizmetine ulaşıncaya kadar acil ilaçlarının (seçilmiş Paramedik ilaçları) ve sıvıların infüzyonunu yapmak.

ç) Yara pansumanları ile temizliğini yapmak.

d) Cilt ve cilt altı sütür atmak.

e) Açık göğüs yaralanmasına müdahale etmek.

f) Tansiyon pnömotoraksta interkostal iğne dekompresyonu yapmak.

g) Oksijen uygulaması yapmak.

ğ) Kardiyo-pulmoner resüsitasyon yapmak.

h) Sağlığı koruyucu önlemleri bilmek ve uygulamak.

ı) Lokal anestezi yapmak.

i) Kimyasal, Biyolojik, Radyasyon ve Nükleer (KBRN) etkilenimini tanımlamak, değerlendirmek ve ilk müdahalede bulunmak.

j) Kanama kontrolü yapmak.

k) Havayolu açıklığını sağlama araçları ile havayolu açıklığını sağlamak.

l) Sağlık paketinde belirlenmiş taktik acil ilaçları ve sıvıları kullanmak.

m) Dalgıçlık ve yüksek irtifa rahatsızlıklarına ait müdahaleleri yapmak.

n) Kırık, çıkık, burkulma ve travma stabilizasyonu sağlamak.

o) Harekât alanında triajı ve uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak.

ö) Kemik içi enjeksiyon yapmak ve kemik içi mayi uygulamak.

p) Çevresel/iklimsel yaralanmalara müdahalede bulunmak.

r) Çatışma stresini tanımak ve tahliyeye hazır hale getirmek.

s) Yaşam bulgularını değerlendirmek.

(2) Türk Silahlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı muharebe veya operasyonel cankurtaranı personelinin 7 nci maddede belirtilen hallerde yapmaya yetkili oldukları acil tıbbi müdahaleler şunlardır;

a) Adale içi enjeksiyon yapmak,

b) Yaralanmalara müdahale etmek, pansumanı ve temizliğini yapmak,

c) İntravenöz girişim yapmak ve sağlık hizmetine ulaşıncaya kadar damar yolu açıklığını sağlamak maksadıyla sıvı infüzyonu yapmak,

ç) Kanamanın durdurulması/kontrolü için gereken müdahaleleri yapmak,

d) Kardiyo-Pulmoner Resüsitasyon,

e) Airway ile havayolu açıklığını sağlamak, gerektiğinde balon maske ile suni solunum yapmak,

f) Kırık, çıkık, burkulma ve travma stabilizasyonu sağlamak,

g) Çevresel/iklimsel yaralanmalara müdahalede bulunmak,

ğ) Harekât alanında triajı ve uygun taşıma tekniklerini bilmek ve uygulamak.

Eğitim ve eğitimin belgelendirilmesi

(1) Muharip ve operasyonel sıhhiye personeli ile Polis Özel Harekât Sıhhiyesi;

a) Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen eğitim ve araştırma hastaneleri ile üniversite hastanelerinde uygulanan, EK-1’de yer alan eğitim programı gereğince, en az 360 ders saati, 5 inci maddede belirtilen yetkileri kazandıracak şekilde teorik ve uygulamalı olarak Acil Tıbbi Müdahale Eğitimine tabi tutulurlar. Teorik derslerin %15’inden fazla kısmına ve/veya uygulamalı derslerin %5’inden fazla kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir.

b) Eğitimi bitiren personel, eğitim veren kurumlarca teorik ve uygulamalı sınava tabi tutulur. Yapılan sınavlarda eşit ağırlıklı olarak ortalama 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir. İlk sınavda başarılı olamayanlara ikinci bir sınav hakkı verilir.

c) Bu eğitimi başarı ile bitiren kursiyerlere, muharebe ortamının canlandırıldığı sıhhiye simülasyon eğitim merkezlerinde EK-2’de yer alan eğitim programı gereğince, 60 ders saati süre ile ilave uygulamalı eğitim verilir. Derslerin %5’inden fazla kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir. Eğitimi bitiren personel, eğitim veren kurum tarafından sınava tabi tutulur. Yapılan sınavda 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir.

ç) Eğitimde başarılı olanlara EK-3’teki örneğe uygun olarak kurs bitirme/yetki belgesi verilir. Söz konusu belge Sağlık Bakanlığınca onaylanır. Bu belgeler, personelin kendilerine verilmez, şahsi dosyalarında muhafaza edilir. Kurs bitirme/yetki belgesi 4 yıl süre ile geçerlidir.

d) Dört yıl sonunda personel EK-4’te yer alan eğitim programı gereğince en az 60 ders saati süreli tazeleme eğitimine tabi tutulur. Tazeleme eğitiminin %10’undan fazla kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir. Yapılan sınavda eşit ağırlıklı olarak ortalama 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir. Devamsızlık nedeniyle ilişiği kesilen ya da başarısız olan kursiyerler için iki kez tazeleme eğitimi planlanır ve bu tazeleme eğitimine katılmaz veya tazeleme eğitiminde tekrar başarısız olursa bu Yönetmelikle belirlenen yetkilere sahip olabilmek için yeniden 360 saatlik acil tıbbi müdahale eğitimi almak zorundadır.

e) Tazeleme eğitimini başarı ile bitiren kursiyerlere, muharebe ortamının canlandırıldığı sıhhiye simülasyon eğitim merkezinde EK-2’de yer alan eğitim programı %50 azaltılarak 30 ders saati süre ile uygulamalı eğitim verilir. Derslerin %5’inden fazla kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir. Eğitimi bitiren personel, eğitim veren kurumlarca sınava tabi tutulur. Yapılan sınavda 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir.

f) Tazeleme eğitiminde başarılı olanlara EK-5’teki örneğe uygun olarak kurs bitirme/yetki belgesi verilir. Kurs bitirme/yetki belgesi 4 yıl süre ile geçerlidir.

g) Tazeleme eğitiminde başarılı olamayan veya mesleki safahati esnasında sıhhiye nitelikli kadrolardaki görevi sona eren personelin kurs bitirme/yetki belgeleri iptal edilir.

ğ) Acil Tıbbi Müdahale Eğitimine yönelik 360 ders saatlik eğitim programının uygulamalı safhası, Sağlık Bakanlığı, İçişleri Bakanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı tarafından belirlenecek en az eğitim ve araştırma hastanesi seviyesindeki devlet ve üniversite hastanelerinde, 60 ders saatlik uygulamalı simülasyon eğitimi Genelkurmay Başkanlığı, İçişleri Bakanlığı, Millî Savunma Bakanlığı ve Sağlık Bakanlığı bünyesindeki sıhhiye simülasyon eğitim merkezlerinde icra edilir.

(2) Muharebe ve operasyon cankurtaranı personeli;

a) Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığında, EK-6’da yer alan eğitim programı gereğince, en az 260 ders saati, 6 ncı maddede belirtilen konularda teorik ve uygulamalı olarak eğitilirler. Teorik derslerin %15’inden, pratik derslerin %5’inden fazla kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir.

b) Eğitimi bitiren personel, teorik ve uygulamalı sınava tabi tutulur. Yapılan sınavlarda eşit ağırlıklı olarak ortalama 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir.

c) Bu eğitimi başarı ile bitiren kursiyerlere, muharebe ortamının canlandırıldığı sıhhiye simülasyon eğitim merkezlerinde EK-7’de yer alan eğitim programı gereğince, 60 ders saati süre ile uygulamalı eğitim verilir. Derslerin %5’ine katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir. Eğitimi bitiren personel sınava tabi tutulur. Yapılan sınavda 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir.

ç) Eğitimlerde başarılı olanlara Sahra Sıhhiye Okulu ve Eğitim Merkezi Komutanlığı tarafından örneği EK-8’de bulunan kurs bitirme belgesi verilir. Bu belgeler, personelin kendilerine verilmez, şahsi dosyalarında muhafaza edilir. Kurs bitirme/yetki belgesi 4 yıl süre ile geçerlidir. Dört yıl sonunda personel EK-6’da yer alan eğitim konularında en az 60 ders saati süreli tazeleme eğitimine tabi tutulur. Tazeleme eğitiminin %10’undan fazla kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir. Yapılan sınavda eşit ağırlıklı olarak ortalama 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir.

d) Bu eğitimi başarı ile bitiren kursiyerlere, muharebe ortamının canlandırıldığı sıhhiye simülasyon eğitim merkezinde EK-7’de yer alan eğitim programı %50 azaltılarak 30 ders saati süre ile uygulamalı eğitim verilir. Derslerin %5’inden fazla kısmına katılmayan personelin eğitimle ilişiği kesilir. Eğitimi bitiren personel sınava tabi tutulur. Yapılan sınavda 85 ve üzeri not alanlar başarılı olarak değerlendirilir.

e) Tazeleme eğitiminde başarılı olanlara EK-9’daki örneğe uygun olarak kurs bitirme/yetki belgesi verilir. Kurs bitirme/yetki belgesi 4 yıl süre ile geçerlidir. Herhangi bir nedenle kesintisiz altı ay ve daha fazla süreyle muharebe cankurtaranı olarak görev yapmayan personelin belgesi geçersiz olur. Bu personel tazeleme eğitimine alınır, başarılı olursa aynı esaslarla yeni belge düzenlenir.

f) Tazeleme eğitiminde başarılı olamayan veya mesleki safahati esnasında sıhhiye nitelikli kadrolardaki görevi sona eren personelin kurs bitirme/yetki belgeleri iptal edilir ve iptal tutanakları şahsi dosyasında saklanır.

Yetki ve sorumluluklar

(1) Türk Silâhlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı muharip veya operasyonel sıhhiye personeli ile Polis Özel Harekât Sıhhiyesi personelinden ilgili eğitimi başarıyla tamamlayanlar 5 inci maddenin birinci fıkrasında belirtilen iş ve işlemleri, Türk Silâhlı Kuvvetleri, Jandarma Genel Komutanlığı ve Sahil Güvenlik Komutanlığı muharebe veya operasyonel cankurtaranı personeli 5 inci maddenin ikinci fıkrasında belirtilen iş ve işlemleri sadece görev yaptıkları süre ve görevle sınırlı olmak üzere sağlık personeli yokluğunda, sağlık hizmetine ulaşıncaya veya sağlık hizmeti ulaştırılıncaya kadar yapmaya yetkilidirler.

(2) Bu Yönetmelik kapsamında yetkilendirilen personel yaptığı iş ve işlemleri en kısa sürede ve en uygun zamanda kayıt altına alır, kayıtların arşivlenmesinden, personelin mensubu olduğu ilgili bakanlık veya yetki vereceği ast birlik, birim ya da komutanlıklar sorumludur.

Denetim

(1) Bu Yönetmelik kapsamında verilecek eğitimlere personel tefrik eden bakanlık veya yetki vereceği ast birlik, birim ya da komutanlıklar, bu Yönetmelikte belirtilen eğitimleri icra edecek eğitim kurumlarının yükümlülükleri yerine getirmesine ilişkin hususlar yönerge ile düzenlenir.

Yürürlük

(1) Bu Yönetmelik yayımı tarihinde yürürlüğe girer.

Yürütme

(1) Bu Yönetmelik hükümlerini İçişleri Bakanı, Milli Savunma Bakanı ve Sağlık Bakanı birlikte yürütür.

EK-1

EK-2

EK-3

EK-4

EK-5

EK-6

EK-7

EK-8

EK-9