Yalova Kaplıcaları İşletme İdaresinin Hesap Usulleri ve Alım Satım Muameleleri Hakkında Kararname

BİRİNCİ KISIM

Hesap usulleri, hesap tasnifi, bilanço, bütçe, umumi ve müşterek hükümler

Hesap usulleri ve hesap tasnifi:

İşbu talimatname ile kabul edilen hesap usulü, muzaaf olup bunun için kullanılması lâzım gelen esas ve muavin defterler aşağıda gösterilmiştir.

Esas defterler:

1 - Yevmiye

2 - Defterikebir

Yevmiye, defterikebir ve muavin defterler ticarette kullanılan defterlerin aynı olacağı için numune konulmasına lüzum görülmemiştir.

Yevmiye defteri; alelûmum muameleleri tarih sır asiyle ve izahatı lâzımasiyle gösterir defterdir. Bu deftere:

A- Kasa defterinde mukayyet muameleler günlük olmak üzere ev-rakı müsbitelerine ve bunlara bağlı kasa fişlerine müsteniden (Numune 1) tanzim edilecek yevmiye fişlerinden,

B- Kasa harici muamelelerde evrakı müsbitelerine müsteniden tanzim edilecek yevmiye fişlerinden (Numune 1) kaydolur. Kayıtlara yanlış intikal eden muamelelerde hata, fişde vâki ise fişe meşruhatı lâzıma verilmek ve salâhiyeti zevat tarafından imza edilmek suretiyle tashih edilir.

Fiş doğru olduğu halde hata kayıtta ise kırmızı mürekkeple tashih muamelesi yapılır. Müteselsil yekûnların bozulmaması için de yekûnlar en son yazıda düzeltilip hatalı mahaller yekûnun sayfada düzeltildiği kayıt ve işaret edilir.

İkinci maddede tasrih edildiği veçhile kaydın mesnedini teşkil eden iki nevi fiş vardır.

1 - Kasa fişleri,

2 - Yevmiye fişleri:

A - Kasa fişleri: Tahsilat ve tediyata ait olmak üzere iki nevidir. Bunlar münhasıran kasa defteri ve dolayısiyle yevmiye fişinin kaydına mesnet teşkil ederler.

Tahsilat fişleri üç nüsha olarak tanzimedilir. Üçüncü nüsha makbuz mahiyetinde olmak üzere tediyatta bulunana verilir. Tediye fişleri yalnız iki nüshadan ibarettir.

B - Yevmiye fişleri kasanın günlük muameleleriyle kasa harici muamelelerin (Mahsup) kaydına mahsustur;

Yevmiye fişleri: kasanın günlük tahsilâtiyle keza günlük tediyatı için ayrı ayrı olmak üzere iki aded ve mahsup muameleleri için mahsup adedine göre müteaddit olmak üzere tanzim edilir. Fişler kopyalı olmak üzere Muhasebece tanzim edilecektir.

Evrakı müsbitelerin fişlere raptı ve bir günlük muamelenin nihayet ertesi gün behemehal yevmiye defterine kaydı lâzımdır.

Defterikebir: Fasılları ayrı ayrı hesaplarda (safhalarda) tarih sırasiyle gösterir defterdir. Defterikebirde aşağıdaki hesaplar açılacaktır.

Defterikebir hesapları ve numaraları:

1- Tesisat ve sabit kıymetler,

2 - Yapılmakta olan işler,

3 - Ambarlar,

4 - Mülga Denizbank’tan devredilen borçlar ve alacaklar,

5 - Sermaye, A

6 - Sermaye, B

7 - Dipozitolar ve emanetler,

8 - Muhtelif borçlu ve alacaklılar,

9 - Senedat cüzdanı,

10 - Ödenecek senetler,

11 - Kasa,

12 - Bankalar,

13 - Sabit sermaye,

14 - Birikmiş amortisman hesabı,

15 - Karşılıklar (Sigorta, ihtiyat, sermaye)

16 - Muvakkat ve mutavassıt hesaplar,

17 - Tasfiye olunacak hesaplar,

18 - İdare masrafları,

19 - Müşterek işletme masrafları,

20 - Amortisman hesabı,

21 - Asli işletmeler hesabı,

22 - Tâli işletmeler hesabı,

23 - Alınan faiz ve komüsyon

24 - Verilen faiz ve komüsyon,

25 - Muhtelif zararlar,

26 - Muhtelif gelirler,

27 - Vergi resim ve harçlar,

28 - Kâr ve zarar hesabı,

29 - Nâzım hesaplar (nakitten maada alınan teminat)

Defterikebirde açılacak olan bu hesapların mahiyetleri ile bunlar için tutulması iktiza eden muavin defterler hesap sıra numarası ve ismi itibariyle aşağıda izah edilmiştir. Defterikebirde yeniden hesap açmak veya hesap isimlerini değiştirmek ancak Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletinin müsaadesiyle olur.

1 NUMARALI HESAP

Tesisat ve sabit kıymetler hesabı

Bu hesap idarenin sabit kıymetler ve tesisat mevcutları yekûnu umumisini göstermeğe yarar. Hesabın muavin defterleri ve bu muavin defterlerde açılacak tâli hesaplar şunlardır.

1 Numaralı defter

Arsalar ve arazi muavin defteri Tâli hesaplar

A - İnşaatlı arsa ve arazi

B - İnşaatsız arsalar,

C - İnşaatsız arazi

2 Numaralı muavin defter

Ormanlar

Bu muavin defterde ayrıca tâli hesaplar açmağa lüzum yoktur. Kaplıcalar hududu dâhilinde bulunan ormanlar mesaha ve kıymet itibariyle bu deftere kaydolunur.

3 Numaralı muavin defter

Tesisat ve tertibat

Bu defter kaplıcalar hududu dâhilinde vücude getirilmiş ve getirilecek olan tesisat ve tertibatın kaydına mahsus olup bu defterde aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır. Tâli hesaplara alâkalarına göre kaydedilecek kısımların nevi itibariyle müfredatlı olarak geçirilmesi lâzımdır.

Tâli hesaplar şunlardır:

a - Yollar, köprüler, kanallar ve rıhtımlar

b - İhata tertibatı ve duvarlar

c - Meydanlar, parklar, bahçeler

d - Tenis kort

e - Yeraltı helâsı

f - Sair tertibat

g - Su tesisatı

h - Elektrik tesisatı

ı - Telefon tesisatı

j - Kanalizasyon tesisatı }Bu tesisat bina harici kısımlar içindir.

k - Yangın tesisatı

l - Sair tesisat

4 Numaralı muavin defter

Binalar

Bu defter kaplıcalar idaresine devredilen ve yeniden yapılacak olan binaların kaydına mahsustur. Bu defterde açılması iktiza eden tâli hesaplara bu hesaplarla alâkalı işler taallûk ettiği yere ve müfredat veçhile kaydedilecektir.

Tâli hesaplar şunlardır:

a - İdare binaları

b - Otel ve pavyonlar binaları

c - Lokanta ve büfeler binaları

d - Banyo ve içme binaları

e - Elektrik santralı binaları

f - Ambar ve mağaza binaları

g - Sair işletme binaları

h - İkametgâhlar

ı - Sinema binası

j - Plâj binası

k - ..........

l ..........

5 Numaralı muavin defter

Makinalar

Bu defter diğer defterlerde izah edilen şekilde yürütülecektir. Bu defter için aşağıdaki tâli hesaplar açılacak ve keza bu hesaplara alâkalı işler taallûk ettiği partilere müfredat veçhile ve izahatlı olarak kaydolunacaktır.

Tâli hesaplar şunlardır:

a - Tedavi makineleri

b - Enerji makineleri

c - Atelye makineleri

d - Diğer makineler

Makinelere ayrıca birer numara verilmek lâzımdır. Makinelerle alât ve edevatın birbirine karıştırılmaması ve kayıtlarda taallûk ettiği hesapların tefriki lâzımdır.

6 Numaralı muavin defter

Alât ve edevat

Bu defter İdarenin malı olan ve demirbaşla mefruşattan gayrı bulunan bilûmum alât ve edevatın kaydına mahsustur. (Balta, çekiç, kazma, kürek ve saire gibi) müfredatları levazım tarafından ayrıca tutulacak olan bu defter bir tek hesabı ihtiva edecektir. (Ormanlar gibi) levazımca cins ve nev’i itibariyle ve miktar ile kıymet ve bulundukları yerler gösterilmek suretiyle bir defter tutulacaktır. (Nümune) her ay sonunda levazım tarafından bir cetvel çıkarılacak, bu cetvelin yekûnu muavin defter yekûnuna müsavi olacaktır:

7 Numaralı muavin defter

Nakil vasıtaları

Bu defter idarede kullanılan nakil vasıtalarının kaydına mahsustur. Bu muavin defter aşağıdaki tâli hesapları ihtiva eder. Bu tâli hesaplara nakli vasıtaları cinsleri itibariyle ve tafsilâtı lâzımesiyle ayrı ayrı sayfalara kaydolunur.

Tâli hesaplar şunlardır:

a - Motörlü vasıtalar

b - Motörsüz vasıtalar

c - Canlı vasıtalar

8 Numaralı muavin defter

Mefruşat ve demirbaş eşya

Bu defter idarenin teşkilât ve tesisatında mevcut bilûmum demirbaş eşya ve mefruşatın kaydına mahsustur. Tutulacak muavin defterde aşağıdaki tâli hesaplar açılması lâzımdır. Bu hesaplara mefruşat ve demirbaş yalnız kıymet itibariyle ve cins gözetilmeksizin kaydolunur. Bundan maada levazım idaresi de bir defter tutmağa mecbur olup bu defter (Nümune) mefruşat ve demirbaş eşyanın cinsi itibariyle ve her sayfa bir eşyaya mahsus olmak, eşyanın bulundukları yerler gösterilmek suretiyle kayda mahsustur.

Levazım tarafından tutulacak olan bu defterde hem miktar hem de bedel kaydedilmek lâzımdır. Her ay sonunda levazım tarafından bir cetvel çıkarılacak, bu cetvelin yekûnu muavin defterdeki tâli hesaplara müsavi olacaktır.

Muavin defterde açılacak tâli hesaplar şunlardır:

a - Yemek, kahvaltı, kahve, çay ve içki takımları

b - Çamaşır (Banyo, sofra, yatak takımları ilâ...)

c - Sair mefruşat ve demirbaş eşya.

İKİ NUMARALI HESAP

Yapılmakta olan işler hesabı

Bu hesap idare tarafından yaptırılması takarrür eden ve inşaat ve tesisat mevzuuna giren alelûmum işlerin inşa ve tesisi safhalarını takip ve bunların hitamında taallûk ettiği hesaba nakledilmek için açılmış muvakkat ve mutavassıt mahiyette bir hesaptır. Hesabın aşağıda gösterilen iki muavin defteri bulunup bu defterlerden inşasına başlanan bir otel, bir başka bina, yaptırılmasına mübaşeret edilen bir yol, veya kanalizasyon veyahut bir su deposu gibi her bir iş için birer tâli hesap açılması icabeder.

Muavin defter şunlardır :

a - İnşa halinde bulunan binalar

b - Kurulmakta olan tertibat ve tesisat

Bir ve iki numaralı hesapların sene sonundaki bakiyeleri yekûnu sabit sermaye yekûnunu tecavüz edemez. Bu hesaplara taallûk eden muamele fişlerinin şeklî tertibi aşağıdaki misallerde gösterilmiştir.

3 NUMARALI HESAP

Ambarlar

Bu hesap müessesenin muhtelif ambarlarına giren ve çıkan eşya ve mevaddın kaydına mahsustur. Hesabın muhasebede tutulan muavin defterinde aşağıdaki tâli hesaplar açılacak ve bu hesaplara mevad ve eşya cinsi gözetilmeksizin kıymet itibariyle kaydolunacaktır.

Levazım şubesi de her ambar için bir defter tutacak ve bu defterler her cins eşya için bir sayfa tahsisi ile bu sayfalara kıymet, miktar ve sair izahatın ilâvesi suretiyle yürütülecektir. Bu defterlerin her ay gayesinde icmali çıkarılacak ve muhasebe ile mutabakatı teinin edilecektir. Ambar hesabının muhasebe muavin defterinde açılacak tâli hesapları şunlardır :

a - Yiyecek ve içecek ambarı (Tütün ve sigara dâhil)

b - Kömür ve yanıcı maddeler ambarı

c - Lâboratuvar ve tıbbi ecza ambarı

d - Demirbaş eşya ve levazım ambarı (Bu hesaba ancak yeni alınıp da kullanılmıya verilmlyen ihtiyat levazım) kaydolunur.

e - Boş kaplar ambarı,

f - Kırtasiye ve evrakı matbua ambarı

g - Hurda eşya ambarı

h - Sair malzeme ve emtia ambarı

4 NUMARALI HESAP

Mülga Denizbank’tan devredilen borçlar ve alacaklar hesabı 3653 numaralı kanun, Yalova Kaplıcalarının bütün hukuk ve vecaibiyle Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine devrini âmir bulunduğu cihetle mülga idareden müdevver borçlarla alacakların da bir hesapta görülmesi icab edeceğinden böyle bir hesabın açılmasına lüzum görülmüştür. Esasen muvakkat olan bu hesap için muavin defter tutulmaksızın tafsilâtın defterikebire derci kâfidir.

Bu hesap ayılık mizanlarla senelik bilânçolarda iki bakiye gösterecektir :

1- Mizan bakiyesi

2 - Matlup bakiyesi

Alacak ve borçların tamamen tesviyesinden sonra bu hesabın bakiyeleri Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti «A» hesabı carisinin zimmet ve matlubuna nakledilmek suretiyle tasviye ve bu tasviye işi Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine ihbar edilir.

Bu hesabın zimmeti, mülga idareden müdevver borçlardan ödenen miktarı; matlubu da devreden alacaklardan vukubulan tahsilâtı gösterir.

5 NUMARALI HESAP

Sermaye «A» hesabı

Vekâletin bu cari hesabı aynı zamanda bir mütedavil sermaye hesabı mahiyetini arzeder. Yalova Kaplıcalarına mütedavil sermaye verilmiyecek umumi muvazeneden ve Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti bütçesinden yardım yapılacaktır. Maliye Vekâletine yapılacak bütün tediyat ve senelik bütün zararları bu hesabın zimmetine ve kârları da matlubuna geçirilecektir.

Yukarda zikredilen mülga Denizbank'tan müdevver borçlar ve

alacaklar zimmet ve matlup bakiyeleri de bu hesabın zimmet ve matlubuna kaydedilecektir. 1 temmuz 1939 tarihindeki devir tutarı nakit, ambar stokları ve saire senenin kârları ve alınan yardımlar bu hesabın matlubuna kaydedilir. Bu hesap için muavin defter tutulmasına lüzum yoktur.

6 NUMARALI HESAP

Sermaye «B» hesabı

İnşaat, tesisat ve saire için (bir ve iki numaralı hesaplar) alınan mebaliğ bu hesabın matlubuna geçirileceği gibi, kırılan ve muhtelif sebeplerle kaydı terkin edilen veya satılan sabit kıymetlerin tutarı da evvelemirde alâkalı hesaplara alındıktan sonra sabit sermaye hesabına zimmet kaydiyle

bu hesabın matlubuna geçirilir.

Her sene sonunda, sabit kıymetlere sene içinde inzimam eden miktarın tutarı sabit sermaye hesabının matlubuna ve bu hesabın zimmetine kaydolunur. Bu hesabın muavin defteri yoktur.

7 NUMARALI HESAP

Depozitolar ve emanetler

Resmî dairelere ve başka müesseselere verilen depozitolarla tahakkuk etmiş vergi ve resimler, icra tevkifatı, ödenmemiş istihkaklar muhtelif depozito ve pey akçeleri gibi emanet muameleleri bu hesaba kaydedilecektir.

Hesabın zimmeti verilen depozitolarla ödenen emanetleri ve matlubu da geri alınan depozitolarla muhtelif namlarla tahakkuk edip tesviye edilmiyen istihkakların ve sairenin kaydına mahsustur. Bu hesabın tâli hesapları aşağıda gösterilmiştir. Tâli hesapların müfredatı kartlar üzerinde yürütülecektir. Her hesaba dâhil müessese veya eşhas için ayrı ayrı birer kart tahsis edilecektir. Kartlar tâli hesaplara göre ayrı ayrı guruplar halinde ve her gurup da Alfabe sırasiyle tasnif edilecektir. Kart (Nümune numarası 2)

Aylık mizanlarla senelik bilânçolarda bu hesabın zimmet ve matlup olmak üzere iki bakiye arzetmesi icabeder. Bu bakiyeler eşhas üzerine kartlardan tâli hesap üzerine de muavin defterden elde edilir. Bu hesabın muavin defterindeki tâli hesapları şunlardır:

a - Resmî dairelere verilen depozitolar

b - Sair müessese ve şahıslara verilen depozitolar } Her iş için ayrı ayrı kart tahsis edilecektir.

c - Tahakkuk etmiş vergi ve resimler

d - İcra tevkifatı

e - Ödenmemiş İstihkaklar

f - Alınan muhtelif depozitolar ve pey akçeleri

8 NUMARALI HESAP

Muhtelif borçlular ve alacaklılar

Bu hesap idarenin Mülga Denizbank’tan müdevver kısımlarla depozito ve emanetler hariç eşhası sairenin borç ve alacaklarını gösterecektir. Bu hesabın bir muavin defteri olacak ve bu tefterde aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır.

1 - Mübayaattan borçlu ve alacaklılar

2 -Müşteriler

3- Dahili personel hesapları

4- Sair borçlu ve alacaklılar

1 NUMARALI TÂLİ HESAP

Mübayaattan borçlular ve alacaklılar tâli hesabı

Bu tâli hesap idarenin alış veriş işleri yaptığı müesseseler ve eşhasla olan alacak ve borç vaziyetlerini gösterir.

Hesabın zimmetine verilen para, iade edilen emtea bedeli, tazminat ve saire gibi işler, matlubuna ise, fatura bedeli ve muhtelif surette alınan paralar ve müesseseye ait ve şahıslar tarafından yapılan bilûmum masraflar kaydolunur. Bu hesabın müfredatı kartlar üzerinde yürütülür. Bu hesap iki bakiye arzeder. Zimmet bakiyesi, matlup bakiyesi bu bakiyeler kartlardan alınacak ve kartlar alfabe sırasiyle tasnif edilecektir. Kartlar her müessese ve şahıs için ayrı ayrı olmak üzere hazırlanmalıdır.

2 NUMARALI TÂLİ HESAP

Müşteriler

Müşterilere ait bütün muameleler bilâ istisna geçirilir. Yani fatura tutarı zimmetlerine ve nakten yaptıkları tediyat veya kendilerine yapılan iskontolar matluplarına kaydedilmelidir. İşletme İdaresinin bir aylık umumi muamelâtını doğru olarak tesbit edebilmek için bütün müşteri faturalarını ayın son günü aşkamı hesaplarına geçirmek lâzımdır. Tabiatiyle talep vâkı olmadıkça müşterilerin hesaplarını rüyet için tesbit edilen zamandan evvel faturalar müşteriye tevdi edilmez. Bu tâli hesabın müfredatı kartlar üzerinde yürütülecek ve her müşteri için ayrı bir kart tahsis edilecektir. Bu kartların alfabe sırasiyle tasnif edilmesi lâzımdır. Müşteriler hesabına ait kartların iki guruba tefriki ile bunlardan birincisinin yerli müşterilere, diğerlerinin ecnebilere tahsisi faydalıdır.

3 NUMARALI TÂLİ HESAP

Dahilî personel hesapları

Bu tâli hesap dahilî personellerin borç ve alacaklarını gösterecektir. Hesabın müfredatı alfabe sırasiyle tasnif edilecek kartlarda görülür. Bu hesabın da iki bakiyesi olacağı tabiidir. Zimmet ve matlup bakiyesi memurlara verilen resmî avanslar da bu hesaba ve açılacak kartlara kaydolunur.

4 NUMARALI TÂLİ HESAP

Sair borçlular ve alacaklılar hesabı

Bu hesap depozitolar ve emanetler, mübayaattan borçlular ve alacaklılar ve müşteriler ve dahilî personel hesaplarına kaydı iktiza eden mebaliğden gayrisi için kullanılacaktır. Bu tâli hesabın müfredat kayıtları kartlar üzerinde yürütülecek ve her şahıs için ayrı bir kart tahsis edilecektir. Aylık mizanlarla senelik bilançolarda bu hesap zimmet ve matlup bakiyeleri gösterebilir. Bu bakiyeler kartlardan istihsal edilecektir.

9 NUMARALI HESAP

Senedat cücdanı

İdarenin alacakları için para yerine senet alınması şayanı tecviz olmayıp ancak zaruret halinde buna lüzum olduğu takdirde idarenin alacağına mukabil aldığı senetlerle tahsile gönderilen senetlerin esham ve tahvilâtın kaydına mahsus olmak üzere bu hesap açılmıştır. Binaenaleyh muavin defter dahi bu üç grup üzerine ve her grup için icabeden sayfalara ayrılmak suretiyle tutulacaktır.

Grup isimleri şöylece toplanabilir:

a) Alacak senetleri

b) Tahsile gönderilen senetler

c) Esham ve tahvilât

Muavin defterde işlerin mahiyetine göre iktiza eden kâffei malûmatın derci lâzımdır. Vâde, tarih ve saire gibi, her grup için aşağıda ayrı ayrı birer misal gösterilmiştir:

Bu tahvillerin her birisi için muavin defterde ayrı sayfa tahsis edilecek ve buraya tahvil numaraları; kıymetleri, faiz nispeti kaydedilecektir. Tahvillerin 100 lira kârla elden çıkarılması halinde:

10 NUMARALI HESAP

Ödenecek senetler

Bu hesap lüzumunda İdare tarafından verilecek bonoların kaydına mahsustur. Bu hesap için muavin defter tutmağa lüzum yoktur. Şu kadar ki icabeden malûmatın derhal alınabilmesi için defterikebire lüzumlu kâffei malûmatın derci iktiza eder. Senet tarihi, vâdesi, ne için verildiği gibi.

MİSAL

11 NUMARALI HESAP

Kasa

Bu hesap müessese veznesine giren ve çıkan paraların kaydına mahsus olup hesabın muavin defteri, veznedar tarafından tutulacak olan kasa defteridir. Kasa defteri veznedar tarafından ve yevmiye defterinde izah edilen fişlere istinaden yürütülür.

Tutulması zaruri olan kasa defterinde muameleler her gün bir bakiye ile tevzin ve defterde görünen mevcudun kasadaki mevcuda mutabakatı muhasebeci ve veznedarın imzalariyle her gün tasdik edilecektir.

Günlük kasa muamelâtı yevmiye defterine iki yevmiye fişi vasıtasiyle geçirilecektir. (Nümune 2)

Kasaya

Kasa; ancak İşletme Müdürü veya tâyin edeceği zat ile muhasebecinin imzasını taşıyan kasa fişleri mucibince ahz veya tediye etmek hakkını haizdir.

12 NUMARALI HESAP

Bankalar

Bu hesap müessesenin muamele yaptığı bankalara vâki olan tevdiatiyle istirdatlarım ve bankada bulunan paralarını göstermeğe yarar.

Bu hesap için bir muavin defter tutulur. Muavin defterde her banka için ayrı birer hesap açılmak lâzımdır.

Muavin defterlerin bakiyeleri ile bankaların gönderdikleri hesap hulâsalarının mutabakatları en az altı ayda bir ve zaruri olarak malî sene sonunda behemehal yapılacaktır.

13 NUMARALI HESAP

Sabit sermaye

Bu hesap müessesenin sabit sermaye miktarını ve bu sermaye üzerinde vâki olacak tahavvülâtı göstermek içindir.

Hesabın bakiyesi her sene sonunda sabit kıymetler bakiyelerinin mecmuuna müsavi olacaktır. Kırılan veya muhtelif sebeplerle kaydı terkin edilen veya satılan sabit kıymetlerin tutarı her sene sonunda Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti (B) hesabının matlubuna ve bu hesabın zimmetine geçirilir.

Sabit kıymetlere sene zarfında inzimam eden miktar hesabın matlubuna ve Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti (B) hesabının zimmetine geçirilir.

Kaplıcaların Sıhhat Vekâletine devri zamanındaki sabit sermayeyi teşkil edecek olan muhtelif sabit kıymetler, tesisat ve sabit kıymetler hesabının zimmetine ve bu hesabın (sabit sermaye) matlubuna geçirilecektir.

14 NUMARALI HESAP

Birikmiş Amortisman Hesabı

Amortismanlar pasif usul mucibince yani sabit kıymetlerden her sene bir miktar tenzil etmek suretiyle değil birikmiş sermaye teşkil etmek suretiyle yapılacaktır.

Amortismanlar sene sonunda ve berveçhi âti nispetler dâhilinde hesap edilir.

Birikmiş amortisman hesabı için muavin defterler tutulacaktır.

Bu defterler :

1 - Binalar

2 - Makineler

3 - Tesisat ve tertibat

4 - Nakil vasıtaları

5 - Mefruşat ve demirbaş eşya ve alât ve edevatı için olmak üzere beş grupa ayrılacak ve her grupa dâhil her iş için ayrı sayfalar tahsis edilecektir.

MİSAL :

Binalarda:

Otel Termal

İkametgâh binası ilâ.......... gibi

Muavin defteri matlup sayfası bina, makine, tesis veya nakil vasıtalarının her biri için ayrılmış amortisman miktarını gösterecektir. Mefruşat ve demirbaş eşya ile alât ve edevatın her bir cinsi için ayrı bir hesap açmak lüzumsuzluğuna binaen bunların toptan kaydedilmesi muvafıktır. Bunların amortismanı da yekûn üzerinden hesap edilir. Bu hesap için sene sonunda yapılacak muameleye misal:

Kırılan veya muhtelif sebeplerle kaydı terkin edilen sabit kıymetlerin kayıt şekli şu suretle olacaktır.

100 lira kıymetinde bir makinenin dikkatsizlik yüzünden bozulması halinde bunun müsebbibinden 50 lira alınsa ve bu makine için 20 liralık birikmiş amortisman bulunsa kayıt şu şekilde, olacaktır.

15 NUMARALI HESAP

Karşılıklar (sigorta ihtiyat sermayesi)

Bu hesap müessesenin kendi bünyesi dâhilinde sigorta tesis ve şüpheli alacakları tahakkuk etmesi halinde kullanılacaktır. Bu hesabın kaydı sene sonunda yürütülecektir. Hesabın muavin defteri vardır. Bu defterde aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır.

a) Tasfiye olunacak alacaklar ve hesaplar karşılığı

b) Sigorta karşılığı

16 NUMARALI HESAP

Muvakkat ve mutavassıt hesaplar

Bu hesap bidayeten mahiyeti tâyin edilmeyen mualleleler ile gelecek senelere sirayet eden irat ve masrafların kaydına mahsustur. Bu hesap için muavin defteri tutulacak ve bu defterin aşağıda gösterilen tâli hesapları olacaktır.

Tâli hesaplar şunlardır:

1- Gelecek seneye ait masraflar

2- » » » iradlar

3 - Mahiyeti tâyin edilmiyen borçlu muameleler

4 - » » » alacaklı »

Aylık mizanlarda ve senelik bilançolarda bu hesap iki bakiye gösterecektir. Zimmet bakiyesi, matlup bakiyesi.

MİSAL 1

Müessese namına posta ile bin lira gelip bunun ciheti aidiyeti belli olmasa.

Bu paranın bir müşteri tarafından borcuna ait olarak gönderildiği anlaşılsa.

MİSAL 2

Bir nisan tarihinde üç aylık kira bedeli ödense:

Bunun iki aylığı bir seneye ve bir aylığı da mütaakıp seneye ait olacağı için:

Yeni senede şu kaydolacaktır:

17 NUMARALI HESAP

Tasfiye olunacak hesaplar

Bu hesap tahsili teehüre uğrayan senetlerle alacakların ve dâvada bulunan senetler ve alacakların ve diğer çürük alacakların kaydına mahsustur. Hesap için bir muavin defter tutulacak ve defterde tahsili teehhüre uğrayan senetler ve alacaklar, dâvada bulunan senetler ve alacaklar, şüpheli alacaklar, tahsili mümteni hal alan alacaklar için tâli hesaplar olacaktır.

MİSAL :

100 liralık bir bononun vadesi geldiği halde tahsili mümkün olmazsa:

Tahsili mümteni alacağın zarar kaydı için Vekâletten müsaade istihsali lâzımdır. Bu müsaadenin istihsali halinde masraf kaydı suretiyle hesap kapatılır. Meşkûk alacaklar için karşılık ayırma vaziyeti de Vekâletin müsaadesine bağlıdır.

18 NUMARALI HESAP

İdare masrafları

Bu hesap personellere ait masraflarla idarenin diğer işletme masraflarının dışında kalan masrafların kaydına mahsustur. Bu hesap için muavin defter tutulacak ve bu defterde aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır.

1 - Bareme tabi memurlar

2 - Baremin 10. uncu maddesine dâhil memurlar

3 - Muvakkat müstahdemler

4 - Ecnebi mütehassıslar ücreti

5 - Fazla mesai ücreti

6 - Memurların tedavi masrafları

7 - Tekaüt sandığı masraflarına iştirak hissesi

8 - Tazminat

9 - Harcırah

10 - Müstahdemlerin giyim masrafları

11- Personel iaşe masrafları

12 - Kiralar

13 -Tenvir ve teshin ve su

14 - Kırtasiye, Büro masrafları ve matbualar

15 - İlân, gazete ve mecmua aboneleri

16 - Posta, telgraf ve telefon masrafları

17 - Menkuller bakım ve tamirat masrafları } Kıymete haizi tesir olan tamirler alâkalı hesaplara kaydolunur.

18 - Gayrimenkuller ve tamirat masrafları

19 - Hayır Cemiyetlerine yardım

20 -Para nakliyesi

21 -Hukuki işler masrafı

22 - Damga pulları

23 - Gayrimenkul sigorta masrafları

24 - Menkuller sigorta masrafları

25 - Müteferrik masraflar

26 -İdare binaları ve idaredeki mefruşat ve demirbaşlar amortismanı. İdare masrafları hesabına dâhil maaş, ücret ve iaşe ve tedavi masrafları, memur ve müstahdemlerin çalıştıkları yerler itibariyle ve idare masrafları hesabının matlubuna ve alâkalı işletmenin zimmetine kayıt suretiyle nakledildikten sonra bakiye kalan idare masrafları her sene sonunda muhtelif işletmeler hesabının aşağıdaki tâli hesaplarının zimmetine, bu kısımların sabit kıymetleri nispetinde tevzi edilir.

Oteller ve pavyonlar işletmesi tâli hesabı

Lokantalar ve büfeler işletmesi tâli hesabı

Banyolar işletmesi tâli hesabı

Senelik idare masrafının mecmuu otuz bin liraya baliğ olsa, oteller ve pavyonlar (bina, mefruşat, demirbaş ilâ........) sabit kıymetleri 800,000; Lokantalar ve büfeler sabit kıymetleri (yemek takımı, bina ilâ......) 120,000 ve banyolar sabit kıymetleri 80,000 lira olsa:

Nispetler yukardaki şekilde tesbit edildikten sonra masrafın taksimi 30.000 liralık masrafın bu nispetler dâhilinde taksimi şöylece yazılır.

19 NUMARALI HESAP

Müşterek işletme masrafları

Bu hesap kaplıca işletmesine taallûk edip doğrudan doğruya bir işletmeyi alâkalandırmayan ve umumiyet itibariyle bütün işletmelere şâmil olan masrafların kaydına mahsustur. Hesabın muavin defteri vardır. Ve bu defterde aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır.

1 - Alelûmum propaganda masrafları

2 - Orkestra masrafları

3 - Nakliye ve hammaliye

4 - Bahçe, yollar ve parklar tenviratı

5 - Temizlik masrafları

6 - Nakil vasıtaları işletme zararı

7 - Marangozhane işletme zararı

8 - Çamaşırhane işletme zararı

9 - Amortismanları başka bir hesaba geçirilmiyen sabit kıymetler amortismanı

10 - Elektrik santralı işletmesinden sene sonunda nakledilen zimmet veya matlup bakiyesi.

Her sene nihayetinde bu hesapların bakiyesi oteller ve pavyonlar işletmesi, lokantalar ve büfeler işletmesi, banyolar işletmesi tâli hesaplarının zimmetine bu şubelerin sabit kıymetleri nispetinde geçirilir. Nispetin tâyini idare masraflarındaki gösterilen şekilde olur.

20 NUMARALI HESAP

Amortisman hesabı

Bu hesap müessesenin yaptığı amortismanların mecmuunu bir arada gösterebilmek için açılmıştır. Bu hesap için muavin defter tutmağa lüzum yoktur. Hesaplanan amortismanlar bu hesabın zimmetine ve birikmiş amortisman hesabının matlubuna kaydolunur. Bu hesabın sene sonundaki bakiyesi bu hesaba matlup ve sabit kıymetlerin bulunduğu yerler itibariyle taallûk eden hesabın zimmetine kaydolunur.

21 NUMARALI HESAP

Asli işletmeler hesabı

Bu hesap kaplıcaların gerek gelir temini ve gerekse diğer ihtiyaçları için işletmeye mecbur olduğu muhtelif teşekkülleri ve bunların neticelerini bir arada göstermek üzere açılmıştır.

Hesabın muavin defterleri ve her defterde açılacak tâli hesapları şunlardır :

1 numaralı defter

Otel ve pavyonlar işletme defteri

Bu defter otel ve pavyonlar işletmesini ve bu işletmeden alınan neticeleri görebilmek için açılmıştır. Defterde her otel veya pavyon için aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır.

1- Varidat (Âdi banyolarda hasıl olan varidat dâhil)

2- İdare masrafları hissesi

3- İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair masrafları

4- Elektrik masrafları

5- Teshin masrafları

6- Müteferrik temizlik ve işletme masrafları

7- Müşterek işletme masrafları hissesi

8 - Amortisman (Bina, demirbaş eşya ve mefruşat, çamaşır ve saire)

9- Netice hesabı

Netice hesabı sene sonunda olmak üzere ancak bir defa muamele görür. Bilfarz bir sene içinde bu tâli hesabın matlubunda 5000 ve zimmetinde 4600 lira kayıdlı olsa; bunun sene sonunda kapatılması için

Oteller ve pavyonlar işletme tâli hesabı aylık mizanlarda iki bakiye gösterecektir. Zimmet bakiyesi, matlup bakiyesi, bu bakiyeler tâli hesaplardan elde edilecektir.

2 numaralı defter

Lonkantalar ve büfeler işletme defteri

Bu defter lokantalar ve büfeler işletmesini ve işletmelerden alınan neticeleri görebilmek için açılmıştır. Defterde her lokanta ve büfe için aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır.

1- Yiyecek ve içecek hasılatı

2- Diğer muhtelif hasılat

3 -Yiyecek ve içecek maddeler bedeli

4- Varidat temin eden muhtelif mubayaalar bedeli.

5 -İdare masrafları hissesi

6 - İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair masrafları.

7- Elektrik masrafları

8- Teshin ve mahrukat masrafları

9- Müteferrik temizlik ve işletme masrafları

10- Müşterek işletme masrafları hissesi

11- Amortisman (Bina, demirbaş eşya ve mefruşat çamaşır ve saire)

12- Netice hesabı

13 - Sene sonu istok hesabı

Bu tâli hesaplarda da oteller ve pavyonlar işletme tâli hesabında olduğu gibi muamele yapılır. Yiyecek ve içecek maddeleri mahrukat ve sair malzemenin sene sonunda tadat neticesi tesbit edilen mevcutları alâkalı yiyecek ve içecek maddeleri, teshin ve mahrukat masrafları gibi hesapların matlubuna kaydedilmek suretiyle sene sonu istoku tâli hesabına nakledilecek. Bu suretle kalan bakiyeler masraf telâkki edilerek netice hesabına usulü dairesinde dercedilecektir. Her sene iptidasında sene sonu istoku alâkalı masraflara devrolunur.

3 numaralı Banyolar işletme defteri

Bu defter devai sular banyolarının (açık havuz dâhil) işletmesini ve bu işletmeden alınan neticeleri görebilmek için açılmıştır. Bu muavin defterde her banyo için aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır.

1 - Banyolar ve havzuzlar hasılatı

2- İdare masrafları hissesi

3 - İdare masraflarından nakledilen personel ücreti ve sair masrafları

4 - Elektrik masrafları

5 - Müteferrik temizlik ve işletme masrafları

6 - Müşterek İşletme masrafları hissesi

7 - Amortisman (Bina, demirbaş eşya, mefruşat çamaşır ve saire)

8- Netice hesabı

Bu tâli hesaplarda da oteller ve pavyonlar işletme tâli hesabında olduğu gibi muamele yapılır.

22 NUMARALI HESAP

Tâli işletmeler hesabı

Bu hesap 21 numaralı hesabın ihtiva ettiği asli işletmelerden maada idarenin tâli işletmelerinin irad, masraf ve neticelerini göstermek için açılmıştır.

Bu hesabın aşağıda yazılı muavin defterleri vardır.

1 - Elektrik santralı işletmesi

2- Nakil vasıtaları »

3- Çamaşırhane »

4-Marangozhane »

5- Muayene ve tedavi işleri

6- Eczahane

7- Berber ve manikür

8- Sinema, konser ve temsiller

Elektrik santralı işletme defteri

Bu defter isthsal ve istihlâk edilen elektrik cereyanları mecmuunu bedelen göstermek için açılmıştır.

Bu muavin defterde aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır:

1- Elektrik istihsal ve tevzi hesabı

2- İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair mas rafları

3- Kadroya dâhil olmayan amele yevmiyesi

4- Mahrukat ve yağlar bedeli

5 - Muhtelif malzeme ve müteferrik masraflar

6 - Amortisman (bina, demirbaş eşya mefruşat, makineler tesisat ve saire)

7- Sene sonu stok hesabı

Elektrik santralı için vukubulan her türlü masraflar ikiden beş numaralı tâli hesaplara aidiyetlerine göre kaydedilecektir.

Her ay nihayetinde bu masraflar bir varakada toplanıp bunlara aylık amortisman da ilâve edilmek suretiyle cereyanın beher kilovatının kaç kuruşa mal olduğu tesbit edilir.

Buradaki cereyan miktarı, istihsal miktarıdır.

Bu istihsal edilen miktarın sayıcılara göre muhtelif mahallere verilen kısımları tesbit edilen fiatla kuruşlandırılarak ait oldukları muhtelif mahaller hesaplarına zimmet ve heyeti mecmuası elektrik istihsal ve tevzi tâli hesabına matlup kaydedilir. Muamele tamamen muvafık bir şekilde yapıldığı takdirde sene sonunda bütün hesapların kapanmış ve tevazün etmiş bulunması icabeder.

Şayet tevziatta bir hata yapılmış ise bir numaralı tâli hesapta bir zimmet veya matlup bakiyesi husule gelebilir. Bu takdirde bu bakiyenin müşterek işletme masrafları hesabına sene sonunda nakli zarurîdir.

Alınan kömür ve yağlar doğrudan stok tâli hesabına kaydedilir. Sarfedilen mikdar ise stok hesabından mahrukat ve yağlar tâli hesabına nakledilir.

Tâli işletmeler hesabına dâhil elektrik santralı işletme defterinden maada diğer muavin defterlerde aşağıda yazılı tâli hesaplar açılacaktır.

A - Nakil vasıtaları işletmesi muavin defteri

Tâli hesapları:

1- Nakil vasıtaları işletme hasılatı

2- İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair mas rafları

3- Nakil vasıtaları işletme ve tamir masrafları

4- Amortisman

5- Netice hesabı

B - Çamaşırhane işletmesi defteri

Tâli hesapları:

1- Çamaşırhane hasılatı

2 İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair masrafları

3- Çamaşır yıkama ve ütü ve "binanın temizlik masrafları ve levazım bedeli

4- Amortisman

5- Netice hesabı

C - Marangozhane işletmesi defteri

Tâli hesapları:

1- Marangozhane hasılatı

2- İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair masrafları

3- Marangozhane imalât levazımı ve sair masrafları

4- Amortisman

5- Netice hesabı

A, B, C hesaplarının neticesi sene sonunda müşterek işletme masrafları hesabına nakledilir,

Ç - Muayene ve tedavi işleri defteri

Tâli hesapları:

1- Muayene ve tedavi hasılatı (lâboratuvar dâhil)

2- İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair masrafları

3- Muayene ve tedavi malzemesi masrafları ve müteferrik masraflar

4- Amortisman

5- Netice hesabı

D - Eczane defteri

Tâli hesapları:

1- Eczane hasılatı

2- İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair masrafları

3- Ecza ve ilâç bedelleri ve müteferrik masraflar

4- Amortisman

5- Netice hesabı

6- Stok hesabı

E- Berber ve manikür defteri

Tâli hesapları :

1- Berber ve manikür hasılatı

2- İdare masraflarından nakledilen personel ücret ve sair masrafları

3- Muhtelif levazım ve müteferrik masraflar

4- Amortisman

5- Netice hesabı

F- Sinema, konser ve temsiller işletme defteri

Tâli hesapları :

1- Sinema, konser ve temsiller hasılatı

2- İdare masraflarından nakledilen personel ücretleri ve sair masrafları

3- Filim kirası ve artist ücreti ve diğer masraflar

4- Amortisman

5- Netice hesabı

Ç, D, E, F hesaplarının sene sonundaki bakiyeleri kâr ve zarar hesabına nakledilir.

Ancak D tâli hesabı (Eczane İşletmesi) sene sonunda tadat mucibince eczanede mevcut olan ecza ve ilâçlar stok hesabına nakledildikten sonra kalan bakiyelere göre masraflar tesbit edilir. Bittabi stok tâli hesabı bakiyesi bilançoya alınır. Tâli işletmeler hesabının da zimmet ve matlup bakiyeleri bulunacaktır.

23 NUMARALI HESAP

Alınan faiz ve komisyon

Bu hesap müessesenin muhtelif suretlerle aldığı faiz ve komüsyonların kaydına mahsustur. Bu hesap için muavin defter tutmağa lüzum yoktur. Yalnız defterikebirin müfredatlı olarak yazılması istenilen malûmata alınabilmesi noktasından lâzımdır. Bu hesap sene sonunda kâr ve zarar hesabiyle kapatılacaktır.

24 NUMARALI HESAP

Verilen faiz ve komüsyon

Bu hesap müessesenin muhtelif suretlerle ödediği faiz ve komüsyonların kaydına mahsustur. Hesap için muavin defter tutmağa lüzum yoktur. Yalnız defterikebirin müfredatlı olarak yazılması istenilen malûmatın alınabilmesi noktasından lâzımdır. Bu hesap sene sonunda kâr ve zarar hesabiyle kapatılacaktır.

25 NUMARALI HESAP

Muhtelif zararlar

Bu hesap müessesenin muhtelif zararlarının ve masraf karşılıklarından maada ayrılan diğer karşılıkların kaydı içindir. Muavin defteri vardır. Bu defterde aşağıdaki tâli hesapların açılması lâzımdır.

1- Ayrılan karşılık, tasfiye olunacak alacak ve hesaplar karşılığı

2- Diğer karşılıklar

3- Satılan hurda ve lüzumsuz eşya zararları

4- Geçen senelere alt olup bu sene tahakkuk eden masraf ve zararlar

5- Geçen seneye ait ambar tadat noksanları

6- Diğer bu nevi zararlar

Bu hesaplar sene sonunda kâr ve zarar hesabiyle kapatılacaktır. Bu gibi vaziyetlerde karşılık ayrılması Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletinin müsaadesine bağlıdır.

26 NUMARALI HESAP

Müteferrik gelirler

Bu hesap müessesenin muhtelif kârlarının ve gelirlerinin kaydına mahsustur. Hesabın muavin defteri ve bu defterde aşağıdaki tâli hesaplar vardır.

1- Satılan hurda ve lüzumsuz eşyadan hasıl olan kârlar

2- Geçen senelere ait olup bu sene tahakkuk eden gelirler ve kârlar

3- Geçen seneye ait ambar tadat fazlaları

4- Alınan kiralar

5- Diğer bu nevi kârlar ve gelirler.

Bu hesap sene sonunda kâr ve zarar hesabiyle kapatılacaktır. Sene sonunda yapılan tadat neticesi ambarlarda zuhur edecek noksan ve fazlalar yukarda mevzuubahis hesaplara geçirilmeyip muvakkat ve mütevassıt hesaplardaki muvakkat hesaba alınacak sene zarfında noksanlık ve fazlalık sebepleri üzerinde yapılacak tahkikatların vukuatın teyidine göre sene sonundaki kalan bakiyeler muvakkat ve mütevassıt hesaptan bu hesaba alınacaktır.

27 NUMARALI HESAP

Vergi, resim ve harçlar

Bu hesap müessesenin verdiği bilûmum vergi, resim ve harçların kaydına mahsustur. Hesap için ayrıca muavin defter tutmağa lüzum yoktur. Yalnız müfredatın derhal görülebilmesi için defterikebirin müfredatlı ve izahatlı olarak işlenmesi lâzımdır. Bir hesap sene sonunda kâr ve zarar hesabiyle kapatılacaktır.

28 NUMARALI HESAP

Kâr ve zarar hesabı

Bu hesap ancak sene sonunda muamele görecektir. Muavin defteri yoktur. Sene sonunda bu hesaba nakledilmek suretiyle kapanacağı yukarda ifade edilen muhtelif hesapların bu hesaba kaydı suretiyle muamele yapılır. Yukarda muamele yapıldıktan ve hesaba nakil icabeden bütün muameleler kaydedildikten sonra hasıl olacak bakiye Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti (A) hesabı carisine nakledilecektir. Bu hesapta her bir tâli hesabın ismi zikredileceği gibi nakledilen miktar da tasrih edilecektir.

29 NUMARALI HESAP

Nâzım hesaplar

Bu hesap nakitten maada alınan ve verilen teminatla emaneten alınan eşya ve emtianın kaydına mahsustur. Hesabın muavin defteri vardır ve bu defterde aşağıdaki tâli hesaplar açılacaktır:

a - Nakitten maada alınan teminat

b- Nakitten maada alınan teminatın sahipleri

c- Verilen teminatlar

d- Kendilerine teminat verilenler

e- Emanet olarak alınan emtia ve eşya

f - Emanete eşya ve emtia verenler

g- Diğer nâzım hesaplar

İKİNCİ FASIL

Mizanlar ve bilânço

Her ayın hitamında hem defterikebir ve hem de muavin defterler için olmak üzere ayrı ayrı birer mizan yapılacaktır. (Mizan Nümune 4) çıkan ayın mizanları giren ayın 15 inci gününe kadar tamamen hazırlanmış ve lüzumunda teftişe ve tetkike âmade bulundurulmuş olacaktır. Müessesenin hesaplan kanununa tevfikan sene sonunda Divanı Muhasebatça tetkik edileceğine göre bu mizanların müessesede hıfzedilmesi ve senelik hesaplar meyanında Divanı Muhasebata tevdii iktiza eder.

Her ay mizanlarının tanziminden sonra bu işlerin tamamen ifa edilmiş olduğu Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine tahriren bildirilecektir. Mali senenin hitamından sonra iki ay zarfında bilançonun behemehal tanzimi lâzımdır. Bilânçodan bir sureti icabeden diğer cetvellerle birlikte Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine gönderilmekle beraber diğerleri hazırlanacak hesabı kati ile beraber 3653 numaralı kanunun 10 uncu maddesi hükmüne tevfikan mali yılın hitamından itibaren dört ay içinde Divanı Muhasebata irsal olunacaktır. Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine ve Divanı Muhasebata gönderilmesi icabeden cetveller şunlardır:

1- Bilânço, kâr ve zarar hesabiyle birlikte

2- Bütün aktif ve pasifleri gösterir müfredatlı cetvel

3- Tadat mazbataları sureti

4- Varidat ve masarif bir evvelki sene varidat ve masarifi ile mukayeseli olarak gösteren istatistik cetveli

5- Hesabı kati

6- Bütün evrakı müspite (yalnız Divanı Muhasebata)

Defterikebirde yeniden hesap açmak veya hesap çıkarmak veyahut hesabın ismini değiştirmek Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletinin müsaadesiyle olur.

Bilânço aşağıdaki şekilde tanzim edilecektir:

Aktif kısmı

1) Sabit kıymetler:

1- Arsalar ve arazi

a) İnşaatlı arsalar ve arazi

b) İnşaatsız arsalar

c) İnşaatsız arazi

2- Ormanlar:

3- Tesisat ve tertibat:

a) Yollar, köprüler, kanallar ve rıhtımlar

b) İhata tertibatı ve duvarlar

c) Meydanlar, parklar, bahçeler

d) Tenis-kort

e) Yeraltı helâsı

f) Sair tertibat

g) Su tesisatı

h) Elektrik tesisatı

i) Telefon tesisatı

j) Kanalizasyon tesisatı

k) Yangın tesisatı

l) Sair tesisat

Yekûn

Birikmiş amortismanlar

Sâfi yekûn

...Sigorta kıymeti (....Türk lirası)

4- Binalar:

a) İdare binaları

b) Otel ve pavyon binaları

c) Lokanta ve büfeler binaları

d) Banyo ve içme binaları

e) Elektrik santralı binaları

f) Ambar ve mağaza binaları

g) Sair işletme binaları

h) İkametgâhlar

i) Sinema binası

j) Plâj binası

k) ...

D........

Yekûn

Birikmiş amortismanlar

Sâfi yekûn

....Sigorta kıymeti (...Türk lirası)

5- Makineler:

a) Tedavi makineleri

b) Enerji makineleri

c) Atelye makineleri

d) Diğer makineler

Yekûn

Birikmiş amortismanlar

Sâfi yekûn

...Sigorta kıymeti (...Türk lirası)

6- Alât ve edevat:

Birikmiş amortisman

Sâfi yekûn

...Sigorta kıymeti (...Türk lirası)

7- Nakil vasıtaları:

a) Motorlu vasıtalar

b) Motörsüz vasıtalar

c) Canlı vasıtalar

Yekûn

Birikmiş amortismanlar

Sâfi yekûn

....Sigorta kıymeti (....Türk lirası)

8- Mefruşat ve demirbaş eşya:

a) Yemek, kahvaltı, kahve, çay ve içki takımları

b) Çamaşır (banyo, sofra, yatak ilâ....)

c) Sair mefruşat ve demirbaş eşya

Yekûn

Birikmiş amortismanlar

Sâfi yekûn

...Sigorta kıymeti (...Türk lirası)

9- Yapılmakta olan işler:

a) İnşa halinde bulunan binalar

b) Kurulmakta olan tertibat ve tesisat

Yekûn

....Sigorta kıymeti (...Türk lirası)

2- Ambarlar:

a) Yiyecek ve içecek ambarı (tütün sigara da dâhil)

b) Kömür ve yanıcı maddeler ambarı

c) Lâboratuvar ve tıbbi ecza ambarı

d) Demirbaş eşya ve Levazım ambarı

e) Boş kaplar ambarı

f ) Kırtasiye ve evrakı matbua ambarı

g) Hurda eşya ambarı

h) Sair malzeme ve emtia ambarı

3 - Mülga Denizbank'tan devreden borçlar:

4- Sıhhat ve İçtimai Mucvenet Vekâleti:

a) A hesabı

b) B hesabı

5- Borçlular:

a) Depozitolar

1- Resmî dairelere verilen depozitolar

2- Sair müessese ve şahıslara verilen depozitolar

b) Mubayaattan borçlular

c) Müşteriler

d) Muhtelif borçlular

1- Dâhili personel borçları

2- Diğer borçlular

6- Senedat cüzdanı:

a) Alacak senetler

b) Tahsile gönderilen senetler

c) Esham ve tahvilât

7 - Kasa ve bankalar :

a) Kasa

b) Bankalar

8- Sair aktifler

a) Muvakkat ve mutavassıt hesaplar

1- Muvakkat hesaplar

2- Gelecek senelere ait masraflar

b) Tasfiye olunacak alacak hesapları

1- Tahsili teehhüre uğrayan senetler ve alacaklar

2- Dâvadaki senetler ve alacaklar

3- Çürük alacaklar

9- Zararlar :

Yekûn

Nâzım Hesaplar :

a) Nakitten maada alınan teminat

b) Kendilerine teminat verilenler

c) Emanet alınan emtia

d) Diğer nâzım hesaplar

Pasif kısmı :

1- Sabit sermaye

2- Karşılıklar

a) Tasfiye olunacak alacaklar ve hesaplar karşılığı

b) Siğorta karşılığı

3- Mülga Denizbank'tan devreden alacaklılar

4- Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti hesabı

a) A Hesabı

b) B Hesabı

5- Alacaklılar

a) Mubayaattan alacaklılar

b) Müşteriler

c) Bankalar

d) Muhtelif alacaklılar

1- Dahili personel alacakları

2- Diğer alacaklılar

6- Ödenecek senetler

a) Üç aya kadar vadeli senetler

b) Üç aydan fazla vadeli senetler

7- Emanet paralar

a) Tahakkuk etmiş vergi ve resimler

b) İcra tevkifatı

c) Ödenmemiş istihkaklar

d) Alınan muhtelif depozitolar ve pey akçeleri

8- Sair pasifler

a) Muvakkat ve mütavassıt hesaplar

1- Muvakkat hesaplar

2- Gelecek senelere ait gelir ve kârlar

b) Tafsiye olunacak borç hesapları

9- Kâr

Yekûn.

Nâzım hesaplar :

1- Nakitten maada alınan teminatın hesapları

2- Verilen teminatlar

3- Emanet emtia ve eşya verenler

4- Diğer nâzım hesaplar

Kâr ve zarar hesabı :

Zimmet :

1- Oteller ve pavyonlar işletmesinden mütevellit zararlar (Otel ve pavyonlara göre tâli taksimat gösterilecektir.)

2- Lokantalar ve büfeler işletmesinden mütevellit zararlar (Lokanta ve büfelere göre tâli taksimat olacaktır.)

3- Banyo işletmesinden mütevellit zararlar (Banyo isimlerine göre tâli taksimat olacaktır.)

4- Tâli işletmelerden mütevelit zararlar (her işletmeye göre tâli taksimat olacaktır.)

5- Vergi resim ve harçlar.

6- Verilen faiz ve komisyon.

7- Muhtelif zararlar,

a) Ayrılan karşılıklar:

1- Tasfiye olunacak alacaklar karşılığı.

2- Sigorta karşılığı

b) Satılan hurda ve lüzumsuz eşya satışından doğan zararlar

c) Geçen senelere ait olup bu sene tahakkuk eden masraflar ve zararlar.

1- Ambar tadat noksanları

2- Diğer bu nevi zararlar

Yekûn.

Sâfi kâr

Umumi yekû

b) Satılan hurda ve lüzumsuz eşya satışından doğan zararlar

ÜÇÜNCÜ FASIL

Bütçe ve hesabı kati

Kaplıcalar idaresinin bütçesi ve kadrolarının tasdiki 3653 numaralı kanunun 11 inci maddesi hükmüne tevfikan Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletince yapılacağı için bütçenin ve kadroların bir evvelki sene ile mukayese edilmek ve mufassal esbabı mucibe gösterilmek suretiyle hazırlanarak şubat içinde adı geçen Vekâlete gönderilmesi lâzımdır. Bütçede açılması icabeden tertipler şunlardır.

DÖRDÜNCÜ FASIL

Umumi ve müşterek hükümler

Bütçe ile muayyen tahsisat fevkinde hiç bir masraf icra edilemiyeceği gibi musaddak kadro fevkinde memur ve müstahdem de çalıştırılamaz.

Bütçede gerek fasıllar ve gerekse aynı faslın muhtelif maddeleri arasında münakale icrası ancak Sıhhat ve içtimai Muavenet Vekâletinin müsaadesiyle olur.

Müessesenin katî hesabı 3653 numaralı kanunun 10 uncu maddesindeki tarifat dairesinde ve tâyin olunan müddet zarfında kâffei evrakı müsbite ve icabeden bütün cetvellerle birlikte Divanı Muhasebata tevdi olunur.

(Varidat hesabı katisi nümune 5, masraf hesabı katisi nümune 6)

Alelûmum evrakı müsbite Divanı Muhasebata gönderileceğine göre kasa ve yevmiye fişleri faturalar ve sair evrakın kopyalı olarak tanzimi ve bunların ilerde müracaat hasıl olduğu zaman istifade edilmek üzere işletme idaresinde hıfzedilmesi lâzımdır.

Evrakı müsbitenin tarih sırasiyle ve her aya ait olan ayrı bir paket içinde muntazam olarak bulundurulması ve bu suretle Divanı Muhasebata gönderilmesi icabeder.

Bir senenin muamelesi aynı sene içinde görülmek icabedeceği için avans hesaplarının behemahal aynı malî yıl içinde kapatılması ve sarfedilmeyen paraların sene sonunda hemen istirdat edilmesi lâzımdır.

Her ne kadar bütçe defterikebir hesaplarına ve tâli hesaplara mütenazır olarak 'tanzim edilecek ise de. muhasebede ayrıca bir tahsisat defteri tutulması da lâzımdır. Bu defterde günü gününe kaydedilmelidir.

Kaplıcalar bütçesinin âmiri itası işletme müdürü veya tevkil edeceği zattır. Kaplıca masraflarının tahakkuk memurları:

1- Muhtelif mubayaat için Levazım Şefi ve Ayniyat Muhasibi.

2- Personel ücret ve sair masraflar için İdare Müdürüdür.

Hesabın Divanı Muhasebatca tetkik ve muhakemesi sonunda verilecek zimmet hükümleri alâkalıları namına muhtelif borçlular ve alacaklılar hesabında Divanı Muhasebatca haklarında zimmet hüküm olanlar namiyle açılacak tâli bir hesaba zimmet ve mutavassıt hesaplarda muvakkat muvazenesinde yine Divanı Muhasebatça hükmolunan zimmet mukabili hesabına matlup kaydedilir. Borçlar kesbi katiyet ettiğinde muvakkat hesaba zimmet ve geçen senelere ait gelirler hesabına matlup kaydedilir.

Kaplıcalar İşletme Müdürünün tesbit edeceği miktardan fazla olan paraların kasada bulundurulmıyarak bankaya tevdii ve kasa mevcuduna nazaran kifayet edemiyecek büyük tediyelerin de çeklerle yapıtırılması lâzımdır.

Çeklerle vukubulan tediyat kasadan geçirilmiyerek bunlar ayrıca bir yevmiye fişi ile yevmiye defterine geçirilir.

Her küçük muamele için kasayı ve muhasebeyi işgal etmemek ve bu suretle fişleri mümkün mertebe kısaltabilmek üzere 25 liraya kadar müteferrik ve cüz’i tediyeleri yapmak için veznedara 100 liraya kadar avans verilmesi ve verilen bu avans hesabının her 10 günde ve mutlaka ay sonlarında kapatılması suretiyle muamele yapılması lâzımdır.

Kullanılan demirbaş eşya ve mefruşat (mümkün olabilenler) mutlaka numaralı olmalı ve her eşyaya konulan numara levazım defterindeki numarasına tevafuk etmelidir.

Her hangi bir eşya müessese şubelerinin birinden diğerine ancak İşletme Müdürünün tahriri muvafakati ile ve levazıma tahrirî olarak bildirilmek şartiyle nakledilebilir.

Her eşyanın bulunduğu mahalce tesellümünü natık evrakı müsbitesinin (elden ele geçmeler de dâhil) levazım memurluğunca muhafaza edilmesi icabedeceği gibi eşya bulundukları mahallere göre de ayrıca birer deftere kaydolunur.

Müşteri veya personel tarafından kırılan, zayi veya tahrip edilen eşya muhasebe kayıtlarına ancak İşletme Müdürünün tahriri ismi ile geçirilebilir.

Kırılan, zayi ve tahrip edilen eşyanın aynen yerine konulması veya bedelinin tazmin ettirilmesi veya tutarı amortisman sermayesinin zimmetine geçirilmek suretiyle zararın telâfi edilmesine İşletme Müdürü karar verir. Kasden kırılan veya zayi veya tahrip edilenlerin bedelleri amortisman nazarı dikkate alınmaksızın mukayyet kıymetleri üzerinden tazmin ettirilir. Buna ait kararı da keza İşletme Müdürü verir.

Her şube şefi, sene sonunda, tadat sırasında ve sene içinde tesbit edilecek farklarda mesuldür.

Tarihi ve bedii kıymeti haiz ve eşyanın kırılması, ziyaı veya tahriri Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine bildirilir ve alınacak emre göre muamele yapılır.

Ambarlarda her eşya nevi üzerinde girişleri, çıkışlarını ve bakiyelerini gösterir bir kart bulunacaktır. (Kart nümune 7) ambar defterlerinde görülen mikdar bakiyelerinin ambar kartlarında gösterilen bakiyelerle mutabakatı zaruridir. Ambarlarca 'kartlar üzerinden her ay bir bakiye icmali çıkarılacak ve levazıma verilecek ve levazım bu icmalin defterlerle olan mutabakatını tesbit edip muhasebeye tevdi edecektir.

Ambarların bir ay zarfındaki giriş ve çıkış muameleleleri muhasebenin aynı ay kaydiyle mutabık olmalıdır. Faturasız gelen veya henüz tesellüm edilmemiş olan bir mal ambar harici kalır. Yani ambar ve muhasebe kaydına geçirilmez. Bu nevi malların usulü dairesinde ambara girmiş bulunan mallarla karışmamasını teminen bunlar için ayrı bir yer tefrik etmek lâzımdır. Bu gibi mallar için ambar harici bir defter tutulur. Ve bu deftere her parti için malın cinsi, bayii veya mütaahhidinin adı, takribi miktariyle giriş ve katî kabul veya red tarihleri kaydolunur.

Muhtelif ambarların günlük ihraç fişleri, ambar memuru tarafından ertesi sabah levazıma ve levazımca da bu fişlerin 10 günlüğü toplanarak fişlerde münderiç malûmatı ihtiva eden bir listeye bağlanmak suretiyle kayıtları yürütülmek üzere muhasebeye tevdi olunur. Şu kadar ki ay sonlarına tesadüf eden muameleler için 10 günlüğün beklenmesine lüzum olmayıp bu muameleler muhasebece mutlaka gününde yürütülür. Listeler her ambar için ayrı ayrı tanzim edilmelidir.

Bozulur cinsten olmıyan levazımın stok miktarı idarece tespit edilerek buna göre fazla veya eksik bulundurulmaması lâzımdır. Bunu takip ve zamanında idareyi haberdar etmek ambar memurlarının vazifesi cümlesindendir.

Bilûmum eşya daima son vasati fiat üzerinden ambardan çıkar. Vasati fiat şu suretle

Müşteri faturalarının tanzimi ve müşterilere tevdii için idarece tespit edilecek günün hulûlünden evvel müşterilere fatura verilemez.

İdareye ait alacakların tahakkukunu ve tahakkuk edecek alacakların tahsilini takip etmek vazifesi muhasebeye aittir.

İaşeleri Vekâletçe kabul edilen personel iaşe masrafları için her mevsim başında adam başına yapılacak günlük masraf idarenin teklifi üzerine Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletince kabul ve tasdik edildikten sonra yapılır.

Oteller şefi günlük rapor yapmağa mecburdur. Bu raporda her otelde dolu olan yatak adedini gösterecektir. (Numune 8) raporlar muhasebece kontrol edildikten sonra İşletme Müdürüne verilir.

Bir yatağın bir günlük vasati gelirleri senelik otel varidatının bir sene zarfında bu otelde işgal edilen yatak mecmuunu ve bir yatağın bir günlük maliyeti ise otelin senelik masrafı yekûnunun keza bir sene zarfında işgal edilen yatak mecmuuna taksimi suretiyle elde edilir ve pansiyon komplet için bu miktara yiyecekler de ilâve olunur. Tarifeler bu esasa göre tanzim ve tasdik edilmek üzere Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletine gönderilir.

İşletme tarifesinde otellerde muayyen günler kalacaklar için tenzilât kabul edilmiş olduğu takdirde müşterilerin bundan istifade edip etmiyeceklerini bidayeten anlamak iktiza edeceği için müracaat edeceklerin evvelemirde kaç gün kalacaklarının kendilerinden sorulması ve buna göre haklarında tarife tatbik edilmesi lâzımdır.

İşi kolaylaştırmak üzere giriş saati nazarı itibara alınmıyarak giriş gününün hesaba katılmaması çıkış saati ne olursa olsun çıkış gününün hesaba katılması lâzımdır.

Lokanta ve büfelerin yiyeceğe mütaallik bir günlük iptidai madde ihtiyacını oteller şefi bir akşam evvel levazım şefliğinden talep edecektir.

Ambardan talep edilecek eşya için üç nüshalı bir talep ve çıkış puslası tanzim edilecektir. Bunlardan biri talepte bulunan serviste kalır, diğer ikisi müdür kanaliyle ambara gönderilir. Bu nüshalardan biri ambarda kalarak diğrei malla birlikte talpete bulunan servise iade edilir. (Numune 9)

Banyo ve havuzlar için satılan bilet adedine müstenit günlük rapor yapılacaktır. Vasati olarak bir banyonun verdiği varidat yekûnunun satılan bilet adedine taksimi suretiyle bulunur. Bir banyonun vasati maliyet fiatı ise masarif yekûnunu banyo adediyle taksim ederek elde edilir. Bu raporlar muhasebece kontroldan sonra işletme müdürüne verilir.

Elektrik santralının bir senelik işletme masrafı yekûnu sene zarfında istihsal edilen kilovat yekûnu ile taksim edilince bir kilovat elektriğin maliyet fiatı elde edilir. (Aylık yapılacak hesap şekli yukarda tarif edilmiştir.

Şoförler ve arabacılar her nakil vasıtası için bir cep defteri bulunduracaklar ve yaptıkları işi bu deftere kaydedeceklerdir. Levazım memuru bunlara yaptığı teslimatı da imzası tahtında aynı deftere kaydedecektir. (Defter Nümune 10) mal levazımdan başka bir membadan tedarik edildiği takdirde yine levazımdan alınan mallar için ayrılan sütuna kaydedilir ve malın menşei levazım memurunun imzasına tahsis edilen sütunda gösterilir.

Hususi sigorta şirketlerine tediye edilecek sigorta pirimlerinin mikdarını azaltmak üzere bir sigorta karşılığı tesisi lâzımdır. Riskleri azaltmak için işletme idaresinin teklifi Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâletinin kabuliyle evvelâ sigorta edilecek kıymetlerin %...si sigorta şirketleri nezdinde %...si işletme idaresinin kendi nezdinde sigorta etmesi iktiza eder.

Sigorta sermaye bakiyesi ehemmiyetli bir yekûna baliğ olduktan sonra kıymetlerin % si ... ve nihayet % de yüzü işletmenin kendi nezdinde sigortayı mümkün kılacaktır. İşletme İdaresinin kendi nezdinde yapacağı sigorta primi, hususi şirkete verilen prim mikdarına müsavi olmak lâzımdır.

Ambar memurları tarafından iki kopya birlikte tanzim edilecek olan sipariş puslalarının (Nümune 11) bir nüshası dip koçan olarak cildde kalacak, diğeri siparişin seyrinin daha kolay takip edilebilmesi için levazım memuru tarafından hususi bir kartonda hıfzedilecektir. Mal tesellüm edilince bu kopya levazım memuru tarafından dosyadan çıkarılarak mubayaalara alt "evrakı müsbitelere raptedilir. Sipariş puslalarının üçüncü nüshaları mubayaa komisyonuna gönderilir.

İKİNCİ KISIM

Alım, satım muameleleri

İşletme idaresinin alım ve satım işlerini görmek üzere İdare Müdürünün Reisliği altında mesul muhasip ve levazım şefinden mürekkep bir alım, satım komisyonu teşkil edilecektir.

Fenni hususata taallûk eden işlerde komisyona işin mevzuuna göre mütehassıs zevatın iştiraki lâzımdır.

İşletme Müdürü Sıhhat ve İçtimai Muavenet Vekâleti tarafından tâyin ve tahdit edilen salâhiyeti dâhilinde, alım ve satım işleriyle, yapılması icabeden işler için ya doğrudan doğruya gördüğü veya servislerden her hangi birisinin yazılı olarak gösterdiği lüzum üzerine komisyona keza tahriren emir verir.

Komisyon muhtelif suretlerle tetkikat yaparak muvafık gördüğü fiatı mucip sebepleriyle bir karara bağlar ve bu kararı müdürün tasvibine arzeder. Müdürün tasvibine iktiran eden kararlar üzerine gerekli iş yapılır. Şu kadar ki bedeli 25 liraya kadar olan muhtelif ve müteferrik mubayaalarla mikdarı müdürün salâhiyeti dâhilinde bulunan çok acele işlerin yapılması veya aynı mahiyetteki ihtiyaçların temini için İşletme Müdürü mubayaa memuruna veya tensip edeceği herhangi bir memura emir verebilir. (Bu emrin de yazılı olarak verilmesi lâzımdır.)

Bu takdirde mubayaanın veya yapılan işin icrasını mütaakıp bu suretle yapılan işler yine aynı komisyona evrakı müsbiteleriyle birlikte sevkedilerek fiatları tetkik ettirilir. Ve komisyon tetkiki neticesini bir karara bağlar.

Komisyon kararlarının her sene birden başlamak üzere müteselsil numaralı olması ve bu kararların kopyalı aslı zımbalı, sureti merbut sayfaları ihtiva eder bir deftere yazılması ve bunlardan zımbalı nüshasının koparılarak tediye veya satış evrakına bağlanması iktiza eder.

Komisyonun kararı evraka bağlanmadıkça muhasebeci hiç bir tediye ve tahsilde bulunamıyacağı gibi işi muhasebe kuyudatına da intikâl ettiremez.

Mubayaa ve inşa ile satış muamelelerinin hangilerinden teminat alınması icabedeceği İşletme Müdürünün tensibiyle tâyin olunur. Ve muvakkat ve katî teminat miktarları Artırma, Eksiltme ve İhale kanuniyle tesbit edilen mikdardan aşağı düşemiyeceği gibi teminatı kabul edilecek bankalarda Hükümetçe tesbit edilmiş olanlardır.

Mikdarı ne olursa olsun İşletme Müdürü her nevi tesis ve inşa için behemehal Sıhhat Vekâletinden müsaade almak mecburiyetinde olduğu gibi yıkılmasına lüzum görülen bina veya kaldırılması icabeden herhangi bir tesis için dahi keza vekâletten müsaade istihsaline mecburdur.