EN
TR
BİRİNCİ BÖLÜM
Amaç ve kapsam
Bu Yönetmelik, 211 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun 106 ncı maddesine dayanılarak; askerî kantinlerin gelirlerini, teşkil, idare, murakabe, işletme ve kontrol usullerini tespit etmek amacı ile hazırlanmıştır.
Bu Yönetmelik, Türk Silâhlı Kuvvetlerindeki bütün askeri kantinleri kapsar.
İKİNCİ BÖLÜM
Tarifler
Bu Yönetmelikte geçen terimlerden;
a. KURULUŞ : Karargâh, birlik ve kurum deyimlerinin tümünü birden,
b. MERKEZ : Bir piyasası bulunan il ve ilçe gibi yerleşme merkezlerini,
c. GELİR KAYNAĞI : Orduevi, askerî gazino ve askeri kantin dışında kalan ve gelir sağlıyan çay ocağı, berber, boyacı, sinema, fotoğrafhane, iş ocakları ve benzeri işletmeleri, ifade eder.
Bu Yönetmelikteki diğer terimler, İç Hizmet Kanunu ve Yönetmeliğindeki tariflere uygun anlamda kullanılmıştır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Genel esaslar
Askerlerin çeşitli ve zaruri ihtiyaçlarını daha ucuza ve kolaylıkla sağlayabilmeleri ve erlerin kışla dışı ilişkilerini azaltarak sağlık ve disiplinin korunması amacı ile, her kışlada bir askeri kantin kurulur.
Askerî kantinler kışlayı işgal eden karargâh, birlik veya kurum tarafından kurulur ve işletilir. Askerî kantinlerin kuruluşu bir ay içinde, silsileler yolu ile kuvvet komutanlığı ve Milli Savunma Bakanlığı Teftiş Dairesi Başkanlığına bildirilir.
Herhangi bir sebeple kapatılması gereken askeri kantinlerin nakit, mal, demirbaş ve belgeleri, bir üst komutanlıkça verilecek emre göre diğer bir askerî kantine devredilir ve bir ay içerisinde silsileler yoluyla kuvvet komutanlığı ile M. S. B. Teftiş D. Bşk. lığına bilgi verilir.
Bir kışladan birden fazla kuruluş bulunması halinde, askerî kantinlerin kurulması ve işletilmesi yetkisi en üst seviyedeki kuruluşa ait olur. Bu yetkinin aynı kışla içerisindeki diğer bir kuruluşa devri mümkündür.
Geniş bir alana yayılmış olan kışlalardaki askerî kantinler, kışla sınırları içinde, yeteri kadar satış şubesi açarlar.
Askeri kantinlerden askerlerle birlik, 211 sayılı Türk Silâhlı Kuvvetleri İç Hizmet Kanununun 115 inci maddesinde yazılı sivil personelin yalnız kendileri de faydalanırlar. Bunların dışında kalanlar kantin hizmetlerinden istifade edemezler.
Satışlar peşin para ile yapılır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Askerî kantinlerin gelirleri
Askerî kantinlerin kuruluş sermayesi aşağıdaki yollardan biri veya birkaçı ile sağlanır :
a. Genel olarak yapılacak teberrular,
b. Kredi ile mal alımları,
c. Düzenlenecek müsamere ve eğlence gelirleri,
d. Parası peşin alınarak kışla mensuplarına verilecek karne hasılatı,
e. Faizsiz olarak borç alınması.
Askerî kantinlerin gelirleri, satışlardan elde edilecek kârdan ibarettir.
Alım yoluyle kantine giren çuvar, teneke, sandık ve benzeri kaplardan kışla ihtiyacı için kullanılamıyanların satışından elde edilecek hasılat kantin gelirlerine ilâve edilir.
Kantin sermayesi ve gelirlerinden kimseye borç verilemez.
BEŞİNCİ BÖLÜM
Askeri kantinlerin teşkili ve idaresi
Askerî kantinler ve satış şubeleri, kışla sınırları içerisinde uygun ve kapalı mahallerde kurulur. Çeşitli nedenlerle araziye çıkılması halinde, kantin faaliyetleri araç veya çadır içerisinde devam edebilir.
Askeri gazino bulunmayan kışlalardaki bütün gelir kaynakları kantine bağlanır ve kantin kurulu tarafından yönetilir. Askerî gazino bulunan kışlalardaki gelir kaynaklarının bağlantısı, hizmet ilişkileri gözönünde tutularak, kışla komutanlığınca tayin edilir. Hiçbir gelir kaynağı bağlantı dışı bırakılamaz.
Askerî kantinler en az 3 kişilik bir kurul tarafından idare edilir. İş hacmi geniş olan kantinlerde üye sayısının yeteri kadar arttırılması mümkündür.
Kantin kurullarının aslî ve yedek üyeleri, kışlaya mensup subay, astsubay ve sivil memurların en az üçte ikisinin katılacağı bir toplantı da, kışla komutanlığınca gösterilecek adaylar arasından gizli oy, açık ayırımla seçilir. İlk toplantıda üçte iki çoğunluk sağlanamazsa ikinci toplantıya katılanların çoğunluğu ile seçim yapılır. Gösterilecek aday sayısı seçilecek aslî ve yedek üye sayısının 3 katından az olamaz. Bir kışlada birden fazla kuruluş bulunduğu takdirde, adayların kuruluş mevcutlarına göre tespiti esastır. Kantin kurullarına malsaymanları aday gösterilemez.
Kantin kurullarında bir subay ve bir astsubay bulunması şarttır.
Mevcut subay, astsubay ve sivil memur toplamı 10 kişiden az olan kışlalarda kantin kurulu iki kişiden teşekkül edebilir.
Aday sayısı da subay, astsubay ve sivil memur mevcuduna göre, kışla komutanlığınca tayin olunur.
Seçilen aslî üyelerin en kıdemlisi kantin kurulu başkanıdır.
Kantin kurulları seçimi her yıl Aralık ayı içerisinde sonuçlandırılır ve seçilen kurul 1 Ocak tarihine devreden kıymetleri teslim alarak göreve başlar. Kantin kurullarının görev süresi bir yıldır.
Seçimin cereyan tarzı ve sonuçları bir tutanakla tespit olunur ve bir nüshası kışla komutanlığı personel şubesinde, bir nüshası da kantin kurulunda saklanır.
Kantin kurulu başkan ve üyeleri, herhangi bir sebeple görevlerinden iki ayı geçen süre ile ayrılmaları veya görevlerini kötüye kullanma halleri dışında değiştirilemez. Bu gibi sebeplerle ayrılan üyelerin yerine sırayla yedek üyeler getirilir.
Aslî ve yedek üyelerin görevden ayrılmaları sebebiyle, kantin kurulunun teşkil edilememesi halinde seçim derhal yenilenir.
Bir dönem kantin kurulunda görev alanların gelecek dönemler için seçilmesi de mümkündür.
Kantin kurulu başkanı, üyelerden birini muhasebeci olarak görevlendirir. Muhasebe dışında kalan görevler kantin kurulu başkanının yapacağı iş bölümüne göre diğer üyeler tarafından yürütülür.
ALTINCI BÖLÜM
Askeri kantinlerin işletilmesi
Kantinlere alınacak malların cins ve miktarları; sermaye, muhafaza ve satış imkânları gözönünde tutularak kantin kurullarınca tespit edilir.
Askerî kantinlerde alkollü içki satılamaz.
Bir süre muhafazası mümkün olmayan maddelerle, müteferrik ihtiyaçlar dışında kalan alımlar toptan yapılabilir.
Askeri kantinlerin, kuruluş gayelerine uygun olarak sermayelerini geliştirebilmeleri maksadı ile, malları peşin olarak almaları esastır.
Ancak, bedeli taksitle ödenmek üzere mal almaları da mümkündür.
Kantinler, kredili mal alımlarından dolayı müteakip takvim yılına borç devredemezler.
Alımlar, mümkün oldukça birinci elden ve askerî kantine en yakın merkezden yapılır. Bu merkezde bulunmayan mallar, kışla komutanının müsaadesi ile civar merkezlerden sağlanır.
Civar merkezlerden yapılacak alımlar ayda bir defadan fazla olamaz ve alım heyetleri azami Uç kantin görevlisinden teşekkül eder.
Alım heyetine askeri vasıta temin edilmişse yevmiyeleri askeri vasıta temin edilmemişse verilecek yolluk ve yevmiyeleri 1100 lira kadro aylık ve ücret tutarının 6245 sayılı Harcırah Kanunundaki karşılıklarını geçmemek üzere kantin gelirlerinden ödenir.
Alımlar en az iki kişilik heyetle yapılır. 250 lirayı aşan alımlar için bir piyasa incelemesi yapılması ve bu inceleme sonucunun mal alım tutanağına bağlanması sağlanır.
Alımlara satışla görevli erbaş veya erlerden biride iştirak ettirilir. Civar merkezlerden yapılacak alımlara katılacak erbaş veya erlerin zaruri masrafları kantin gelirlerinden karşılanabilir.
Kantinde görevli olanların kendileri veya başkaları hesabına mal alıp satmaları yasaktır.
Yapılan her türlü alımlar bir faturaya bağlanır. Faturaların, alınan malın cins, miktar, fiyat ve tutarını, alım tarihini ve satıcının adresini kapsaması, pullu, imzalı ve okunaklı olması ve bedelinin tamamen alındığının beyan edilmesi şarttır.
Fatura alınması mümkün olmayan hallerde alım yapanlar tarafından bir tutanak düzenlenir ve kantin kurulu başkanına onaylattırılır.
Alınacak mal miktarı ve alım yerleri konusunda kantin kurullarına baskı yapılamaz.
Satış fiyatları, kantin kurulu tarafından aşağıdaki esaslar dahilinde tespit edilir :
a. Sağlanacak aylık ortalama kâr nispeti % 10 u aşamaz. Satılan malların özelliklerine göre hu nispet mal çeşitlerinde değişik olabilir.
b. Satış fiyatları hiç bir sebeple piyasadaki perakende satış fiyatlarını geçemez.
Satış fiyatlarının tespitinde malın muhtemel firesi düşünülerek bir arttırma yapılamaz. Satış fiyatlarının tespitinde ambalâj ve taşıma giderleri de dikkate alınmaz.
Satış fiyatları kantin kurulunca tespit edilerek bir liste halinde satış görevlisine verilir ve aynen kantin defterine geçirilir. Satış fiyatları, herkes tarafından kolaylıkla görülecek bir şekilde kantine asılır, Ayrıca, malların üzerine de alış ve satış fiyatlarını gösteren etiketler konur.
Satışlardan elde edilen hasılat, her gün saat 16 - 17 arasında kantin kurulu başkanı veya görevlendireceği bir üye tarafından imza karşılığında teslim alınır.
Satışlardan elde edilen hasılat ve kantinin nakdi sermayesi kışlanın bulunduğu yerdeki ziraat bankasında, kantin kurulu adına açılacak bir hesaba yatırılır ve elde olunacak faiz ve ikramiyeler kantin gelirine dahil edilir. Bankalardan paranın çekilmesi için iki imza şarttır.
Merkezinde banka bulunmayan kantin paraları kışla komutanlığı amirlerine göre kışlada muhafaza edilir.
Kantin kurulu başkanı veya görevlendireceği üye üzerinde bulunacak nakit miktarı, bir ay önceki günlük satış ortalamasının 5 katını geçemez.
YEDİNCİ BÖLÜM
Askeri kantinlerin giderleri
Askerî kantinlerin gelirleri, kışla komutanının emri ile ödeneği olmayan veya ödeneği olup da kâfi gelmeyen zaruri ve resmî işlere sarf olunur.
Resmî işler, bütçe yapısının ve Bütçe Kanununa bağlı (R) formüllerinin sınırları içerisinde kalan işlerdir.
Resmî bir işin zaruri olup olmadığını ve ödeneğin yeterlik durumunu tayin etme yetkisi kışla komutanına aittir.
Gelir derecelerine göre, isimleri Genelkurmay Başkanlığınca tespit olunacak askeri kantinlerin gelirlerinden kabul edilecek belirli bir miktarının 43 üncü maddede yazılanlar dışında diğer resmi ve zaruri işlere sarfına Millî Savunma Bakanı yetkilidir.
250 lirayı aşan giderler, önceden kışla komutanının yazılı iznine bağlanır.
Bütün giderlere ait fatura, tutanak v.s. gibi belgelerin kışla komutanı tarafından «kantin giderlerinden ödenmesi uygundur» kaydı ile onaylanması lâzımdır.
Kışla komutanının iznine dayanmayan giderler kabul edilmez.
Askerî kantin gelirleri münhasıran sınırları içinde bulunduğu kışlanın ve bu kışla mensuplarının ihtiyaçları için kullanılır.
Resmi ve zaruri işlerden bilhassa erat ve eğitim yararına olanlara öncelik verilir. 44 üncü madde hükmü saklı kalmak şartıyla kantin gelirlerinden aidat, yardım v. s. gibi sebeplerle kışla dışı kuruluşlara hiç bir ödeme yapılamaz.
Bir kışla içinde birden ziyade birlik bulunması halinde, o kışla kantin ve şubelerinin gelirlerinin sarfında personel miktarları esas alınır.
Kantin giderleri, sonuçlarının takibi bakımından aşağıdaki üç gruba ayrılır.
a. Bir süre kullanılması mümkün olan mal alımları;
- Kantin gelirlerinden alınan ve bir süre kullanılması mümkün olan mallar ilgili ordu malı saymanlığına teslim edilir ve karşılığında bir kuruşlu belge alınarak faturaya bağlanır.
b. Sarf ve onarım malzemesi alımları;
- Bu tip malzemeler için, sarf ve onarım yaptırmakla görevli olanlarla, kantin kurulundan bir üyenin imzalayacağı sarf, imal, istihsal belgesi düzenlenir. Kışla komutanına onaylattırıldıktan sonra faturaya bağlanır.
Sarf ve onarım faaliyetleri sonunda bir mal elde edilmişse, bu mallarda «bir süre kullanılması mümkün olan malların» bağlı olduğu işleme tabi tutulur.
c. Taşıma, ambalâj ve kantinle ilgili yazışma giderleri;
- Bu tip giderler için fatura, tutanak ve benzeri belgeler yeterlidir.
Fireler kantin kurulunun imzasını ve kışla komutanının onayını taşıyan bir tutanakla tespit edilir ve bu tutanak gider belgeleri arasında saklanır. Hatalı mal alımlarından ve muhafaza kusurlarından doğan fireler kabul edilmez. Alım ve muhafaza kusuru olmaksızın evsafını kaybederek hiçbir suretle kullanılamaz hale gelen mallar da fire işlemine tabi tutulur.
SEKİZİNCİ BÖLÜM
Askeri kantinlerde muhasebe
Askerî kantinlerde hesap yılı 1 Ocakta başlar, Aralık sonunda biter.
Askerî kantinlerde aşağıda gösterilen kayıt ve belgeler tutulur :
a. Kantin ambar defteri (Örnek 1)
Birden fazla satış şubesi olan kantinlerde, alınan ve satış şubelerine verilen mal miktarını tespit ve takip etmek amacı ile tutulur.
b. Mal çıkış ve giriş belgesi (Örnek 2)
Ambardan satış şubelerine verilen malların, cins, miktar, alış fiyatı ve alış tutarını gösteren bir belgedir. İki nüsha olarak düzenlenir. Bir nüshası çıkış belgesi olarak ambarda, diğer nüshası giriş belgesi olarak satış şubesinde muhafaza edilir.
c. Kantin işletme defteri (Örnek 3)
Devreden, satın alınan ve satılan malların cins, miktarı fiyat ve tutarları ile sağlanacak kâr miktarını gösteren bir defterdir. Ay sonlarında (Alış tutarı), (Satış tutarı) ve (Kâr) sütunları toplanır ve bu toplamlardan gelecek aya devreden ve (Aybaşı mal sayım cetveli) ile tespit edilen malların alış ve satış tutarları ile sağlayacağı kâr tenzil edilir. Kalan rakamlar o ay içerisinde satılan malların alış ve satış tutarları ile sağlanan kârı ifade eder.
d. Kantin kasa defteri (Örnek 4)
Kantin nakit hareketlerinin tespit ve takibine yarayan bir defterdir,
e. Para teslim defteri (Örnek 5)
Satış sorumluları tarafından tutulur ve her akşam görevli kurul üyesine teslim edilen nakit miktarını ve parayı teslim alanın imzasını kapsar.
f. Ay başı mal sayım cetveli (Örnek 6)
Her ayın birinci gününe devreden mal mevcudunu ve kıymetini tespit etmek amacı ile düzenlenir.
g. Bilanço (Örnek 7)
Kantin faaliyetlerinin bir aylık durumunu ve gelecek aya devreden kantin sermayesini gösteren bir belgedir.
h. Hasılat getiren belgeler :
Mal alım faturaları ile bu maksatla düzenlenen tutanaklardan ibarettir. Tarih sırasına göre dosya içerisinde saklanır ve numaralanır. Bu numaralarla, kantin işletme defterindeki sıra numaraları birbirinin aynı olur-
i. Gider belgeleri :
Kantin gelirlerinden yapılan giderlere karşılık alınan fatura ve düzenlenen tutanaklardan ibarettir. Tarih sırasına göre dosyalanır ve numaralanır.
j. Aylık gider listesi :
Bir aylık gider belgelerinin dökümüdür. Altı kantin kurulu tarafından imzalanır ve ait olduğu ay bilançosuna bağlanır.
k. Mal alım tutanakları:
- Piyasa incelenmesi sonucunu tespit etmek maksadı ile hazırlanan tutanaklar ile,
- Fatura alınmayan hallerde fatura yerine kaim olmak üzere hazırlanan tutanaklardır.
Bu tutanaklar, alımı yapanlar tarafından imza edilir. Birincisi alım faturasına bağlanır. İkincisi alım faturaları arasında saklanır.
ı. Fire tutanağı (Örnek 8)
Satılmak üzere alınan malların verdiği fireyi tespit etmek için düzenlenir ve gider belgeleri arasında saklanır.
m. Devir ve teslim belgesi (Örnek 9)
Kantin kurullarının değişmesi halinde kantin sermaye ve belgelerinin yeni kurula teslimi sırasında düzenlenir.
