EN
TR
5680 sayılı Basın Kanununun 4, 5, 7, 8, 13, 16, 17, 19, 25, 29, 30, 32, 34 ve 39 uncu maddeleri aşağıdaki şekilde tadil edilmiş ve kanuna muvakkat 3 üncü madde ilâve olunmuştur:
MADDE 4
Her hasılmış eserde o eserin neşir yeri ve yılı ve tabiin, varsa naşirin adları ve iş yerleri gösterilir. İlân, tarife, sirküler ve emsali hakkında bu hüküm tatbik olunmaz.
Mevkutelerde ayrıca basıldığı tarih ile sahibinin ve yazı işlerini fiilen idare eden mesul müdürün adları gösterilir.
MADDE 5
Her mevkutenin yazı işlerini fiilen idare eden bir mesul müdürü bulunur.
Mesul müdür aşağıdaki şartları haiz olmalıdır:
1. Türk vatandaşı ve asgari lise mezunu olmak veya bu derecede tahsili bulunduğu resmen tevsik edilmiş olmak;
2. 21 yaşını bitirmiş bulunmak;
3. Türkiye’de ikametgâh sahibi olmak ve devamlı oturmak;
4. Devlet memuru, asker veya ordu mensubu olmamak;
5. Mahcur veya âmme hizmetlerinden memnu bulunmamak;
6. Ağır hapis, taksirli suçlar hariç olmak üzere altı aydan fazla hapis cezasiyle mahkûm olmamak veya suç tasnii, resmî mercileri iğfal, iftira, yalan şahitliği ve yalan yere yemin, sahtekârlık, müstehcen ve hayâsızca neşriyat, fuhşiyata tahrik, hırsızlık, dolandırıcılık, hileli iflâs, emniyeti suiistimal suçlarından biriyle hükümlü bulunmamak;
7. Muvakkaten âmme hizmetlerinden memnuiyet, umumi emniyet nezareti altında bulundurulma veya sürgün cezasına mahkûmiyet hallerinde bu ceza ve tedbirler infaz edilmiş olmak.
MADDE 7
Mevkute sahibinin, bu kanunun 5 inci maddesinin 1 inci bendindeki lise tahsili şartı müstesna olmak üzere aynı bentte ve diğer bentlerinde yazılı vasıf ve şartları haiz ve okur - yazar olması icabeder.
Mevkute sahibi mesul müdürlüğü deruhde eylediği takdirde 5 inci maddede yazılı bütün vasıf ve şartları haiz olması gerekir.
Mevkute sahibi mesul müdürlüğü deruhde etmez veya mesul müdürlük için kanunen aranan vasıf ve şartları haiz bulunmazsa bu takdirde mevkuteye bir mesul müdür tâyin etmek mecburiyetindedir.
Mevkuteyi neşreden cemiyet ise reisi; şirket veya bir teşebbüs ise en fazla hisseye malik olan; bunların teaddüdü halinde biri; sermayenin tamamı bir şahsa ait ise bu kimse veya sahip küçük ise kanuni mümessili bu kanun hükümlerince verilecek beyannamede sahip olarak gösterilir ve bu sahipler de bu kanunda yazılı hükümlere tabidirler.
Türkiye’de yabancıların mevkute çıkarması mahallî en büyük mülkiye âmirinin mütalâası üzerine Dahiliye Vekâletinin müsaadesine ve mevkutenin yazı işlerini fiilen idare edecek mesul müdürün 5 inci maddedeki vasıf ve şartları haiz olmasına ve mevkute hangi dilde çıkıyorsa o dili bilmesine bağlıdır.
MADDE 8
Mevkute çıkarılması izne bağlı değildir. Ancak mevkutenin:
1. Adını, neşir mevzuunu, ne vakitlerde çıkarılacağını ve idare yerini,
2. Sahibinin ve ayrı mesul müdür varsa onun, sahip küçük ise kanuni temsilci ile birlikte küçüğün ad ve soyadlarını, tâbiiyet ve ikametgâhlarını gösterir bir beyanname verilmesi mecburidir. Bu beyannameye sahip hükmi şahıs ise şirket mukavelesinin veya cemiyet nizamnamesinin tasdikli bir örneği eklenir.
Beyanname, mevkute sahibinin ve ayrı mesul müdür varsa onların da imzasını ihtiva eder.
MADDE 13
Mevkutelerde çalıştırılacak muhbir veya muhabirlerin bu kanunun 5 inci maddesinin 3 üncü bendi hükmü müstesna diğer bentlerinde yazılı vasıf ve şartları haiz olmaları icabeder.
MADDE 16
Basın yoliyle işlenen suçlardan dolayı ceza mesuliyeti:
1. Mevkutelerle işlenen suçlarda, suçu vücuda getiren yazıyı yazan veya resmi yapan veyahut haber, havadis veya vesikaları verenlerle mevkutenin mesul müdürüne ve mesul müdürlüğü kabul etmemiş olan sahibine terettüp eder.
2. Mesul müdür, mevkutelerde suç teşkil eden ve müstear ad ile veya imzasız yahut remizli imza veya mahsus bir işaretle neşredilen yazı, resim, haber, havadis veya vesika sahiplerinin sarih hüviyetlerini talep tarihinden itibaren 24 saat içinde Cumhuriyet Müddeiumumisine bildirmeğe mecburdur.
3. Mevkute tarifine girmiyen basılmış eserlerle işlenen suçlarda ceza mesuliyeti suçu teşkil eden eserin müellif, muharrir, mütercim veya tersim edenine, fail belli olmadığı veya bu kimse aleyhine Türk mahkemelerinde dâva açılamadığı veya kendisinin malûmatı veya muvafakati dışında neşrolunduğu hallerde naşire ve naşir de belli olmazsa tabie, bu da bilinmediği takdirde bilerek satana, dağıtana aittir.
MADDE 17
Basın yoliyle işlenen suçlardan doğacak maddi ve mânevi zararları cezaen mesul olanlarla birlikte ve cezaen mesul edilemiyen hallerde, mevkutelerde sahibi ve mevkute olmıyanlarda naşiri müteselsilen tazmin ile mükelleftirler.
Cevap ve tekzip hakkı
MADDE 19
Bir şahsın haysiyet ve şerefine dokunan veya menfaatini bozan veyahut hakikata aykırı hareketler, düşünceler ve sözler izafesi suretiyle açık veya kapalı şekilde bir mevkutede yapılan yayından dolayı o şahsın imzasiyle gönderilecek cevap ve tekzibi, mevkutenin messul müdürü, metnine hiçbir mülâhaza ve işaret katmaksızın ve bu cevap veya tekzip dolayısiyle her hangi bir mütalâa beyan etmeksizin aynen ve tamamen neşre mecburdur.
Cevap veya tekzibin günlük gazetelerde, alındığının ertesi günü ve diğer mevkutelerde bu müddet gözetilmek şartiyle ilk çıkacak nüshada aynı sayfa ve sütunda ve aynı mahalden başlamak üzere aynı punto harflerle neşri, cevap veya tekzibi mucibolan yazı için başlıklar yapılmış veya resimler konulmuş ise, cevap ve tekzibi gönderen şahıs tarafından tesbit edilecek başlıkların ve resimlerin de aynı büyüklükte neşri mecburidir.
Cevap veya tekzip, taallûk ettiği yazıya bir misil ilâvesiyle baliğ olacak miktar ve hacmi geçemez. Ancak 20 satırdan az olan yazıların cevabı 20 satır olabilir.
Cevap veya tekzipler mevkute ile birlikte, alâkalının bulunduğu mahal Cumhuriyet Müddeiumumisine verilir veya gönderilir. Cumhuriyet Müddeiumumisi, en geç 24 saat içerisinde, cevap veya tekzibi; suç mahiyetinde olup olmadığı, neşir ile alâkası bulunup bulunmadığı, kanunda yazılı şekil ve şartlara uygun olup olmadığı ve neşrinden itibaren üç ay geçip geçmediği cihetlerinden tetkik ederek bir karar verir. Bu karara göre münasip göreceği değişiklikleri yaparak veya aynen, alâkalı mevkutenin mesul müdürüne neşredilmek üzere cevap veya tekzibi gönderir.
Cumhuriyet Müddeiumumisinin karan katî olup yerine getirilmesi mecburidir.
Devlet daireleri, âmme müesseseleri veya hükmi şahıslar tarafından gönderilecek cevap veya tekzipler hakkında da yukardaki fıkralar hükmü tatbik olunur.
Cevap ve tekzip hakkını kullanmadan ölen bir kimsenin bu hakkını vârisleri kullanabilir.
MADDE 25
13 üncü maddede yazılı şart ve vasıfları haiz olmıyan kimseleri çalıştıranlar bir aya kadar hapis ve (5 000) liradan aşağı olmamak üzere ağır para cezasiyle cezalandırılır.
MADDE 29
19 uncu maddedeki neşir mecburiyetine riayet etmiyenler hakkında 15 günden üç aya kadar hapis ve (2 000) liradan (5 000) liraya kadar ağır para cezasiyle birlikte neşrinden imtina olunan cevap ve tekzibin aynı mevkutede 19 uncu maddede gösterilen şekil ve şartlar dairesinde neşrine de hükmolunur.
Mahkemenin hükmüne rağmen neşirden imtina olunması halinde yukarıki fıkra gereğince verilecek cezalar bir misli artırılarak hükmolunur ve ayrıca neşrin geciktiği her nüsha için (1 000) lira ağır para cezası da ilâve olunur.
MADDE 30
Ceza dâvasına ait talep ve iddianamelerle kararların ve diğer her türlü vesika ve evrakın aleni duruşmada okunmasından, hazırlık ve ilk tahkikatlarda takipsizlik veya muhakemenin men’i kararı verilmesinden önce neşri yasaktır.
Tahkikatın seyri veya mahkemenin karar ve muameleleri üzerinde tesir yapabilecek her türlü neşriyatta bulunulması, Cumhuriyet Müddeiumumisinin talebi üzerine hazırlık tahkikatında sulh ceza hâkiminin ve ilk tahkikatta sorgu hâkiminin ve muhakeme sırasında mahkemenin vereceği kararla yasak edilebilir.
Ceza dâvasının başlamasiyle hüküm katileşinceye kadar hâkim ve mahkemenin hüküm ve kararlariyle muameleleri hakkında mütalâa serdi yasaktır.
Kanun, nizamname veya resmî teşekküllerce ittihaz olunan karar gereğince gizli yapılan toplantılardaki müzakeratın veya alınan kararların veya gizli olan tahkikat ve safahatının ve kaza mercilerinin müzakeratının neşri yasaktır.
Türk Ceza Kanununun 141 ve 142 nci maddeleri ve neşir yoliyle veya radyo ile yahut toplantılarda işlenen bazı cürümler hakkındaki kanun hükümlerinin tatbiki suretiyle mahkûmiyet halinde bir aydan üç aya kadar mevkutenin neşriyatının tatiline de karar verilir.
Neşriyatı tatil edilen mevkutenin sahip veya mesulleri tatil müddeti içerisinde başka bir adla mevkute çıkaramazlar.
Bu madde hükümlerine aykırı hareket edenler bir aydan altı aya kadar hapis ve (5 000) liradan aşağı olmamak üzere ağır para cezasiyle cezalandırılırlar.
MADDE 32
Memleket ahlâkını, aile nizamını bozacak veya cürüm işlemeye teşvik veya tahrik edecek şekilde heyecan uyandıracak tafsilât ile hakikî veya hayali vakıaları hikâye veya tasvir veya tersim edenler veya intihar vakıaları hakkında haber çerçevesini aşan ve okuyanları tesir altında bırakacak mahiyette tafsilât ve resimler neşredenler hakkında (1 000) liradan (10 000) liraya kadar ağır para cezası hükmolunur.
MADDE 34
Siyasi, iktisadi, ticari mevkutelerin sermayeleri ve devamlı veya geçici bütün gelir kaynaklariyle basılan nüshalarının adedi ve bir nüshasına 50 den fazla abone yazılmış olanların isim, adres ve tabiiyetleri ve umumi abone yekûnu ve basıldıkları matbaa ile olan hukuki münasebetleri noterlikçe tasdik edilmiş bir deftere kaydedilir.
Bu defter tutulmadığı veya deftere noksan veya yanlış malûmat geçirildiği veyahut müddeiumumilikçe talep vukuunda defter ve ihtiva etmesi gereken hususlar gizlendiği takdirde mevkutenin sahibi veya onun mümessili üç aydan bir seneye kadar hapis ve (500) liradan (5 000) liraya kadar ağır para cezasına mahkûm edilir.
İlmî, edebî, fennî ve bediî mahiyette olan mevkutelerden yayınları itibariyle siyasi, iktisadi ve ticari mahiyette neşriyata girişenler bir ve ikinci fıkralar hükümlerine tabidirler.
Umumi yerlerde, sokaklarda veya halkın kolaylıkla, girip çıktığı mahallerde ve bunlara benzer diğer yerlerde mevkute ve gayrimevkuteleri ihtiva ettiği haber, havadis yazı ve resimlerden (Matbua muhteviyatından) veya sair hususlardan bahsiyle satanlar, sattıranlar veya satışa arz edenler, (100) liradan (500) liraya kadar ağır para cezasiyle cezalandırılırlar. Tekerrürü halinde para cezasiyle birlikte bir aya kadar hapis cezası da hükmolunabilir.
MADDE 39
Basın Kanununa giren veya basın yoliyle işlenen suçlara ait dâvalar acele işlerden sayılır ve mahkemelerin senelik tatil günlerinde de görülür.
Maznunun ikametgâh itibariyle mahkemeye çağırılabilmesi için gerekli zaman gözetilerek, duruşma için en yakın gün tâyin edilir.
İddia ve müdafaalar ve deliller birden söylenir ve gösterilir.
Duruşmalar, işin en az gerektirdiği müddetten fazla bir zamana bırakılamaz.
MUVAKKAT MADDE 3
Bu kanunda yazılı yükümlere, durumları, vasıf ve şartları uygun olmıyanlar kanunun neşri tarihinden itibaren bir sene içerisinde riayet ve intibaka mecburdurlar.
Ancak, bu kanunun mer'iyete girdiği tarihte neşredilmekte olan her hangi bir mevkutede çalışan ve basında fasılasız üç sene muhbir ve muhabirlik yapmış olanlar kanunun 5 inci ve 13 üncü maddelerinde yazılı yeni şartları haiz olmasalar da bu sıfatlarını muhafaza ederler.
Bu kanun neşri tarihinde mer'iyete girer.
Bu kanun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.
