3710 Belediye İstimlâk Kanunu

Belediye Kanununda yazılı, beldenin ve belde sakinlerinin medenî, sıhhî ve bediî ihtiyaçlarının tanzim ve tesviyesi ve tehlikeden korunması için tesisat yapmak maksadile binalı ve binasız gavri- menkulleri, bu kanunda yazılı usuller dairesinde değer bahası peşin verilmek şartile istimlâke belediyeler salahiyetlidir.

Kanunu Medeninin kaynaklar hakkındaki hükümlerine riayet edilmek şartile belde dışından getirilecek suların kaynağı ve kaynaktan beldeye kadar geçeceği yerleri dahi lüzum görürse belediyeler istimlâk edebilir. Kanunu Medeninin (668 ve 669) uncu maddeleri hükmü mahfuzdur.

Bir yolun veya bir meydanın genişletilmesine veya yeniden açılmasına karar verildikte yolun veya meydanın genişliğinden fazla olarak taraflarından yirmişer metreye kadar binalı veya binasız yerleri istimlâke belediyeler salahiyetlidir.

Yeniden açılacak veya genişlettirilecek yol, meydan, umumî bahçe ve yeşil sahalara lâzım olan yerlerden başka, bunların etrafında tasdikli imar plânına göre yapılacak binaların arsa derinliklerine kadar olan mahallerini de istimlâke belediyeler salahiyetlidir.

Tasdikli plâna göre bir hizada bulunması lâzım gelen binalardan hiza dışına çıkmış olan kısımlar dahi istimlâke tabidir.

Tasdikli imar plânlarının tatbiki için:

A) Mevcud binaların plâna göre fazla olan katlarını,

B) Yolların genişletilmesi için binaların zemin ve bodrum katlarının lüzumlu olan kısımlarını istimlâke belediyeler salahiyetlidir.

Fazla katları kaldırılan binaların üstünü derhal örtmek ve eski evsafı dairesinde ikmal etmek belediyelere aiddir.

Yola kalbedilen zemin ve bodrum katlarının duvarlarım yıkmak ve bunların üstündeki bina kısmının eski metanetini temin edecek kadar kuvvetli mesnedler tesis etmek ve cephelerini eski vasıfları dairesinde yaptırmak belediyenin borcudur.

Uyuşulduğu takdirde keşif dahilinde kararlaştırılacak bedeli verilmek suretile bunların sahipleri tarafından yaptırılması da caizdir.

İstimlâk bedeli karşılığı temin edilmiş imar mıntaka- larında başlanan işler tamamlanmadıkça, karşılığı teinin edilmemiş diğer mıntakalarda istimlâk yapılamaz.

İkinci maddede yazılı tasdikli imar plânına müstenid istimlâklerden elde edilecek yerleri birleştirmeğe ve plâna göre ifraz muameleleri yapıldıktan sonra plâna uygun tesisat vücude getirmek şar- tile müzayedeye koyarak satmağa belediyeler salahiyetlidir.

İmar plânı tatbik edilen mıntakalarda açılan yolların, meydanların, umumî bahçe ve yeşil sahaların etrafındaki adalarda, inşaata izin verildiğinin ilânı tarihinden itibaren bir sene içinde yapılmağa başlanıp da iki sene zarfında bitirilen binalar 10 sene müddetle bina vergisinden muaf tutulur.

Bu gibi yerlerde evvelden mevcud olup ta üç sene zarfında plâna uygun şekle kalbedilen binalar için muafiyet müddeti beş senedir.

Belediye namına istimlâk olunacak yerlerin mesaha ve cins ve hududunu gösterir mufassal bir haritası belediye mühendisi ve bulunmayan yerlerde Nafıa mühendisi ve bunların bulunmadığı yerlerde mimar ve fen memuru ve bunlar da yoksa belediye kalfası tarafından yapılarak Belediye Encümenine tevdi olunur.

Encümence istimlâke lüzum görüldüğü takdirde, istimlâk sebeblerini bildirir bir mazbata yapılarak mahallin en büyük mülkiye âmirine gönderilir.

En büyük mülkiye âmiri evrakın gelmesinden itibaren 15 gün içinde, yapılacak istimlâkin âmme menfaatlerine uygun olup olmadığına karar vererek belediyeye bildirir. İstimlâkin âmme menfaatlerine uygun olduğu hakkındaki kararlar kafidir.

İstimlâkin âmme menfaatlerine uygun olmadığına dair verilecek kararlara karşı, belediye encümenlerinin kararlarile, kaza merkezi olmayan kasaba belediyeleri, bağlı bulundukları kaza kaymakamına ve kaza belediyeleri valiye ve vilâyet belediyeleri de Dahiliye Vekâletine itirazda bulunabilirler. İtiraz üzerine verilecek kararlar kafidir.

Belediye reisliği en büyük mülkiye âmirinin uhdesinde bulunan yerlerde istimlâkin âmme menfaatlerine uygun olup olmadığı hakkın- daki kararlar, kaza belediyeleri için bağlı oldukları vilâyetin valisi ve vilâyet belediyelerine aid olanlar hakkında da Dahiliye Vekili tarafından kat’i olarak ittihaz olunur.

Amme menfaatleri hakkındaki kat’î kararlar aleyhine Devlet Şûrasına müracaat olunamaz.

İstimlâk edilecek binalar ve arsalar ile binalı ve binasız arazi ve bahçeler için belediye meclisince, meclis azasından bir ve belediye mıntakasındaki emlâk sahiplerinden bir ve belediyede vazife sahibi olmayan bir mühendis veya bir mimar ve bunların bulunmadığı yerlerde bir fen memuru ve bunun da bulunmadığı yerde bir ebniye kalfası veya yapı işlerini anlayan bir zattan mürekkeb üç kişilik komisyonlar teşkil edilir. Bu komisyon marifetile o gayrimenkulün istimlâk tarihindeki vaziyetine ve emsalinin alım satım rayicine göre kıymet takdir edilir.

Kısmî istimlâklerde evvelâ gayrimenkulün tamamının hali hazır kıymeti takdir olunur. Bundan başka sahibi uhdesinde kalacak olan parçanın istimlâkten sonraki değişiklik dolayısile taayyün eden kıymeti de ayrıca takdir edilir. Bu kıymetin yarısı, tamam kıymetten tenzil edildikten sonra geri kalacak mikdar, istimlâk edilecek yerin değer bahası sayılır. Geri kalan kısmın müstakbel kıymeti, halihazır kıymetinden aşağı olduğu takdirde aradaki fark da istimlâk bedeline ilâve olunur.

İstimlâk edilecek gayrimenkulün haritası belediye tarafından 10 gün müddetle istimlâk olunacak yere ve ilân için belediye dairesinde muayyen mahalle asılır.

İstimlâk edilecek gayrimenkulün sahiplerile alâkalıların hüviyet ve ikametgâhları tesbit edilemez veyahut bunlar gösterilen yerde bulunmazsa tebliğ olunacak evrak, istimlâki kararlaştırılan yerin münasib bir noktasına ve belediye dairesine ve o semtin umuma mahsus mahallerinden birine, tapu kaydine göre taayyün eden sahiplerinin ve alâkalıların isimlerini muhtevi olduğu halde 20 gün müddetle asılır. Gazete bulunan yerlerde evrakın hulâsaları gazete ile de ilân olunur.

Talik muamelesi, usulü dairesinde tanzim edilmiş bir zabıtla tevsik olunur.

İstimlâki kararlaştırılan yerlerin sahiplerde alâkalılara o yerin noteri marifetile istimlâk keyfiyeti ve ikinci maddede yazılı haritanın bir sureti ve kıymeti, Hukuk Usulü Muhakemeleri ve yukarıki madde hükümleri dairesinde tebliğ ettirilir.

Noterler her tebliğ için mübaşirin zarurî masrafından başka 20 kuruş maktu ücret alırlar. Ayrıtsa harç ve resim alınmaz.

Noterlik teşkilâtı olmayan yerlerde tebligat, belediye tarafından yapılır.

İstimlâk olunacak gayrimenkul sahibleri ve alâkalıları veya belediye, 10 ve 11 inci maddeler mucibince yapılan tebligat tarihinden itibaren on beş gün içinde, o gayrimenkule takdir edilen bedel hakkında asliye hukuk mahkemesine müracaat ederek dava açabilirler.

Dava arzuhalinin mahkemeye kaydedildiği günden itibaren 8 gün zarfında diğer davalara tercihan taraflar mahkemeye davet edilir. Bu davalar basit muhakeme usulüne tâbidir.

Vilâyet umumî meclisleri her sene toplantılarının ilk haftasında mülk sahiblerinden ve mühendis ve mimar ve yapı işlerinden anlayanlardan vilâyetler için 30 dan aşağı ve 40 dan yukarı ve kazalarla belediye teşkilâtı olan nahiyeler için 10 dan aşağı ve 15 den yukarı olmamak üzere ehlivukuf seçerler. Bunların isimlerini havi bir liste mahallî asliye hukuk mahkemesine gönderilir.

Asliye hukuk mahkemesi; yukarıdaki maddede gösterilen listeye dahil veya hariç üçten az ve beşten fazla olmamak üzere ehlivukuf tayin eder.

Üç kişilik heyetten birisi ve beş kişilik heyetten ikisi mimar ve mühendislerden ve bulunmayan yerlerde yapı işlerinden anlayanlardan alınır.

Ehlivukuf hakkında umumî hükümler tatbik edilir.

Ehli vukuf heyeti, gayri menkulün kıymetini emsalinin alım satım rayicine göre takdir ve tayin ederek esbabı mucibeli bir raporla nihayet 8 gün içinde mahkemeye bildirir.

Mahkemeye müracaat edilen hallerde, duruşmadan evvel istimlâk olunacak gayri menkullere hemen vaziyed olunması belediyelerce zarurî görülür ise, o gavri menkulün takdir edilen kıymeti, % 20 fazlasile millî bankalardan birine yatırılarak makbuzu mahkemeye tevdi edilir.

Mahkeme, 10 ve 11 inci maddelerde yazılı şekilde bir tebliğ ile geyri menkul sahibini mahkemeye davet eder ve 8 gün zarfında gayri menkulün vaziyetini ve kıymet takdirine esas olabilecek bütün evsafını, tesbiti delâil usulü dairesinde tevsik ettirerek o gayri menkulün siciline keyfiyetin şerhedilmesini Tapu dairesine bildirir.

Bu muamele, mahkemenin davetine icabet etmeyen veya delâilin tesbiti sırasında hazır bulunmayan gayri menkul sahihlerinin gıyabında yapılabilir.

İstimlâk olunacak gayri menkulün mülkiyeti veya hisse mikdarı münazaalı bulunduğu hallerde dahi 16 ncı madde hükümleri tatbik edilir ve sahihleri arasındaki ihtilâflarda belediyeler, hasım olamaz.

İstimlâk olunacak gayri menkulün takdir edilen kıymetine kanunî müddet içinde mahkemeye müracaatla itiraz edilmediği ve tapu dairesinde rıza ile ferağ muamelesi yaptırılmadığı halde, takdir edilen kıymetin tamamı millî bankalardan birine yatırılarak makbuzu mahkemeye tevdi edilir ve mahkeme 8 gün zarfında o gayri menkulün belediye namına tescilini tapu dairesine tebliğ eder.

17 ve 18 inci maddelere tevfikan tapu siciline şerh verilen ve belediye namına tapu dairelerince tescili yapılan gayri menkullerin tahliyelerini, başkaca hükme hacet kalmaksızın belediye, icra dairesinden isteyebilir.

İcra daireleri, gayri menkul ellerinde bulunanlara bir tahliye emri tebliği suretile o gayri menkulü 15 gün zarfında tahliye ve teslim etmelerini bildirir. Bu müddet bitince gayri menkul, usulü dairesinde tahliye ve belediyeye teslim edilir. Bu yerler başkasına kiralı ise tahliye olunması sebebile kiracı kiralayandan tazminat isteyemez.

Asliye mahkemesi kararları, tebliğ tarihinden itibaren 10 gün içinde, bu kamında yazılı hükümlere muhalif hallerden dolayı temyiz olunabilir.

Temyize müracaat, istimlâk muamelesini durdurmaz.

İstimlâk sebebile sokağın veya umumî bahçenin veya meydan ve yeşil sahanın yüzüne çıkmakla veya her ne suretle olursa olsun sokağın yüzü artmakla yahud yüzünde bulunduğu yollar genişlemekle kıymeti artan yerlerin, 8 inci maddede yazılı komisyon tarafından takdir edilecek olan eski kıymetile yeni kıymeti arasındaki farkın yarısı, şerefiye olarak bir defaya mahsus olmak ve beş senede ve beş taksitte tahsil edilmek üzere, belediye vergi ve resimlerinin tahsiline dair olan hükümlere göre istifa olunur.

Katileşen şerefiye borçları, belediyelerin talebile duruşma yapılmaksızın mahkemece verilecek karar ve yazılacak müzekkere üzerine tapu dairesince o gayri menkulün siciline şerh verilir. Bu suretle tapu siciline şerh verilmiş olan gayri (menkulü satın alanlar, hu borcu ödemekle mükelleftirler.

Kıymetin artması, bir kısmının istimlâkinden ileri gelen gayrimen- küllerden yukarıki fıkra mucibince alınması lâzım gelen şerefiyenin tamamı, istimlâk bedelinden mahsub edilir.

Şerefiye mikdarlarına karşı gayri menkul sahihlerinin mahkemeye müracaat hakları mahfuzdur.

İstimlâk olunan yerlerde yapılması mukarrer olan inşaat ve tesisattan belediye vaz geçer ve muameleyi iptal ederse veya istimlâk muamelesinin katileşmesinden itibaren üç sene içinde belediyece birinci maddede yazılı istimlâk lüzumunu icab ettiren her hangi bir tesisat yapılmıyarak istimlâk olunan yer olduğu gibi bırakılırsa, sahihleri istimlâk bedelini iade ederek o yeri geri alabilirler.

Bu kanun hükümlerine tevfikan yapılacak istimlâk muamelesi, 10 ve 11 inci maddelerde yazılı tebligat ile cereyana başlar.

Tebliğ tarihinden itibaren gayri menkul sahibinin, yerinde yeni inşaat vücude getirmek veya mevcud inşaatta esaslı değişiklikler yapmak hakları takyid edilir. Ancak bu takyidat tebliğ tarihinden itibaren bir seneden fazla devam edemez.

Bu müddet içinde istimlâk muamelesi ikmal ve parası tediye edilmezse, gayri menkul sahihinin mutlak tasarruf hakkı avdet eder.

Bu kanun hükümleri Ankara İmar Müdürlüğünce yapılacak istimlâk muameleleri hakkında dahi caridir.

Belediyelerce yapılacak istimlâk hakkındaki 2497 numaralı kanun ilga edilmiştir.

Bu kanunun neşri tarihinde kat'ileşmemiş olan istimlâk işlerinde de bu kanun hükümleri tatbik olunur.

Bu kanun neşri tarihinden itibaren meridir.

Bu kanun hükümlerini icraya İcra Vekilleri Heyeti memurdur.