EN
TR
BİRİNCİ KISIM
GENEL HÜKÜMLER
Amaç, Kapsam ve Tanımlar
Amaç
Bu Kanun, Türkiye Cumhuriyeti Jandarma Teşkilatının görev, yetki ve sorumluluklarına, hizmetin gerektirdiği bağlılık ve ilişkilere, teşkilat ve konuşa ait esas ve usulleri düzenler.
Kapsam
Bu Kanun, Jandarma Teşkilatındaki karargâh, birlik ve kurumlar ile buralarda hizmet gören personeli ve bunlarla ilgili faaliyet ve esasları kapsar.
Tanım
Türkiye Cumhuriyeti Jandarması emniyet ve asayiş ile kamu düzeninin korunmasını, sağlayan ve diğer kanun ve nizamların verdiği görevleri yerine getiren silahlı, askeri bir güvenlik ve kolluk kuvvetidir.
İKİNCİ KISIM
Bağlılık, Konuş, Kuruluş, Görev, Sorumluluk ve Silah Kullanma Yetkileri
BİRİNCİ BÖLÜM
Bağlılık, Konuş ve Kuruluş
Bağlılık
Jandarma Genel Komutanlığı, Türk Silahlı Kuvvetlerinin bir parçası olup. Silahlı Kuvvetlerle ilgili görevleri, eğitim ve öğrenim bakımından Genelkurmay Başkanlığına, emniyet ve asayiş işleriyle diğer görev ve hizmetlerin ifası yönünden İçişleri Bakanlığına bağlıdır. Ancak Jandarma Genel Komutanı, Bakana karşı sorumludur.
Konuş, kuruluş
Jandarma Genel Komutanlığı Teşkilatı; görevin özelliği ve Türk Silahlı Kuvvetlerindeki esaslara uygun olarak kendi kuruluş ve kadrolarında gösterilir.
Jandarma Genel Komutanlığının kuruluş ve kadrolarıyla konuş yerleri, Genelkurmay Başkanlığının görüşü alınarak İçişleri Bakanlığınca düzenlenir. Ancak seferberlik ve savaşta Kuvvet Komutanlıkları emrine girecek birliklerin kuruluş, kadro ve konuşlarının düzenlenmesinde Genelkurmay Başkanlığının onayı alınır.
Emniyet ve asayiş ile görevli jandarma birliklerinin kuruluş ve konuşlarının düzenlenmesinde zorunlu haller dışında mülki taksimat esas alınır. Ancak hizmette verim ve etkinliğin sağlanması amacıyla birden çok ili içine alan bölgelerde teşkilatlanma da göz önünde bulundurulur.
İKİNCİ BÖLÜM
Görev Hizmet Sınırı ve Sorumluluklar
Jandarma Genel Komutanının görev ve sorumluluğu
Jandarma Genel Komutanı tüm jandarma teşkilatının komutanıdır.
Teşkilatın sevk ve idaresinden, kanun ve nizam hükümlerinin icrasını sağlamaktan, bunlara dayalı olarak verilen emir ve kararların yapılmasından sorumludur.
Jandarmanın genel olarak görevleri
Jandarmanın sorumluluk alanlarında genel olarak görevleri şunlardır.
a) Mülkî görevleri;
Emniyet ve asayiş ile kamu düzenini sağlamak, korumak ve kollamak, kaçakçılığı men, takip ve tahkik etmek, suç işlenmesini önlemek için gerekli tedbirleri almak ve uygulamak, ceza infaz kurumları ve tutukevlerinin dış korunmalarını yapmak.
b) Adlî görevleri;
İşlenmiş suçlarla ilgili olarak kanunlarda belirten işlemleri yapmak ve bunları ilişkin adlî hizmetleri yerine getirmek.
c) Askerî görevleri;
Askeri kanun ve nizamların gereği görevlerle Genelkurmay Başkanlığınca verilen görevleri yapmak.
d) Diğer görevleri;
Yukarıda belirtilen görevler dışında kalan ve diğer kanun ve nizam hükümlerinin icrası ile bunlara dayalı emir ve kararlarla jandarmaya verilen görevleri yapmak.
Jandarmanın sıkıyönetim, seferberlik ve savaş halindeki görevleri
Jandarma birlikleri; Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülen hallerle sıkıyönetim, seferberlik ve savaş hallerinde gerekli olan bölümü ile Kuvvet Komutanlıkları emrine girer, kalan bölümü ile Jandarma Genel Komutanlığı emrinde normal görevlerine devam eder.
Hizmet sınırı
Kanun ve nizamlar ile bunlara dayalı olarak verilen emir ve kararların öngörmediği hiçbir görev jandarmadan istenemez. Ancak, jandarma subaylarına valilik ve kaymakamlığa, jandarma astsubaylarına da bucak müdürlüklerine geçici bir süre ile vekâlet görevi verilebilir.
Jandarmanın görev ve sorumluluk alanı
Jandarmanın genel olarak görev ve sorumluluk alanı; polis görev sahası dışı olup, bu alanlar il ve ilçe belediye hudutları haricinde kalan veya polis teşkilatı bulunmayan yerlerdir.
Jandarma, kendisine verilen görevlerin ifası ile ilgili olarak diğer güvenlik kuvvetleri ile işbirliği ve koordinasyonda bulunur.
Jandarma veya Emniyet Teşkilatı, kendi sorumluluk sahasında yetersiz kaldıkları veya kalacaklarının değerlendirilmesi halinde, mahallî mülkî amirler tarafından birbirlerinin sorumluluk sahalarında geçici olarak görevlendirilebilirler.
Jandarmanın diğer güvenlik kuvvetleriyle işbirliği ve koordinasyon esasları ve emir komuta ilişkileri yönetmelikle belirlenir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Silah Kullanma Yetkisi
Jandarma, kendisine verilen görevlerin ifası sırasında hizmet özelliğine uygun ve görevin gereği olarak kanunlarda öngörülen silah kullanma yetkisine sahiptir.
ÜÇÜNCÜ KISIM
İlişkiler, Çalışma ve İşbirliği Esasları
Emniyet ve asayiş görevi ifa eden il jandarma alay komutanlıkları ve ast kademeleri; mülki görevlerin yapılması yönünden mahallî mülkî idare amirine, maiyetlerinin sevk ve idaresinden, disiplin, eğitim, özlük hakları ile lojistik faaliyetlerin yürütülmesinden kendi amirlerine karşı sorumludurlar.
Mahallî mülkî idare amirleri ile adlî ve askerî makamlar; kanun ve nizam hükümlerine uygun isteklerini acele hallerde sözlü olarak yapabilirler. Ancak bu istek en kısa zamanda yazılı olarak teyit edilir. Diğer makamların istekleri mahallî mülkî idare amirleri kanalı ile jandarmaya görev olarak verilir.
Görevleri ile ilgili olarak jandarmanın diğer makamlarla ilişkileri, birlikte çalışma ve işbirliği esasları da dâhil jandarmanın komuta ve kontrol ilişkileri yönetmelikte açıklanır.
DÖRDÜNCÜ KISIM
Personel, Kaynakları ve Özlük Hakları
BİRİNCİ BÖLÜM
Personel ve Kaynakları
Personel, kaynakları ve uygulanacak mevzuat
Jandarma Genel Komutanlığı personeli; subay, astsubay, uzman jandarma, askerî öğrenci, erbaş ve erler ile sivil memur ve işçilerden oluşur.
Jandarma subay ve astsubaylarının kaynak ve yetiştirilmeleri ile terfi, izin, sicil ve ödül işlemleri 926 sayılı Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu esaslarına göre yürütülür. Jandarma subay ve astsubayları duyulan ihtiyaca göre Genelkurmay Başkanlığının onayı alınmak kaydıyla sınıflara ayrılır.
Jandarma Genel Komutanlığının kendi kaynaklarından karşılanamayan subay ve astsubay ihtiyacı kendi kuvvetleriyle ilişikleri saklı kalmak şartıyla Jandarma Genel Komutanlığının talebi, Genelkurmay Başkanlığının onayı ile Kuvvet Komutanlıklarından sağlanabilir.
Uzman Jandarma personelinin meslekten ayrılma, yükselme, izin, sicil ve ödül işlemlerinde 635 sayılı Uzman Jandarma Kanunu hükümleri uygulanır.
Sivil memurların adaylığa kabul edilme, aslî memurluğa atanma, yer değiştirme, memurluktan çıkarılma hususları ile yükselme, izin, sicil ve ödül işlemleri 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu esaslarına göre yapılır.
İşçilerin işe alınma, işyeri değişikliği, yükselme, izin, sicil, ödül ve hizmet akdinin feshi işlemleri 1475 sayılı İş Kanunu ile varsa geçerli bulunan toplu iş sözleşmesi hükümlerine göre yapılır.
İKİNCİ BÖLÜM
Atama, Yer Değiştirme ve Disiplin işlemleri
Jandarma subay, astsubay ve uzman Jandarmanın atanma ve yer değiştirme esasları
Subay, astsubay ve uzman jandarmanın atanmaları;
a) Asteğmen - Albay (Albay dâhil) rütbelerindeki subaylar ile astsubay ve uzman jandarmaların atanmaları Jandarma Genel Komutanınca,
b) Generallerin atanmaları; Jandarma Genel Komutanının lüzum göstermesi, Genelkurmay Başkanının teklifi, İçişleri Bakanının inhası, Başbakanın imzalayacağı ve Cumhurbaşkanının onaylayacağı müşterek kararname ile
c) Jandarma Genel Komutanının atanması; Genelkurmay Başkanının teklifi, İçişleri Bakanıma inhası, Başbakanın imzalayacağı ve Cumhurbaşkanının onaylayacağı müşterek kararname ile yapılır.
Yukarıdaki (b) ve (c) bentlerinin uygulanmasında Genelkurmay Başkanının teklifi üzerine, İçişleri Bakanı inha işlemini yapmadığı takdirde, Genelkurmay Başkanı talebini yazı ile Başbakana gönderir. Başbakan kararını yazı ile İçişleri Bakanına bildirir.
Jandarma birlik komutanları ile kurum amirlikleri emrine atanan veya emrindeki jandarma subay, astsubay ve uzman jandarmaların istihdam yerleri; hizmet ihtiyaçları dikkate alınarak, ilgili birlik komutanları veya kurum amirlerince düzenlenir. Ancak emniyet ve asayiş jandarma birliklerinde İl Jandarma Alay Komutanlığı emrine atanan astsubay ve uzman Jandarmaların görev yerlerinin tespitinde valilerin görüşü alınır.
Disiplin ve soruşturma usulleri
Jandarma personeli hakkında disiplin ve soruşturma işlemleri aşağıdaki usullere göre yapılır.
a) Subay, astsubay, uzman jandarma, askeri öğrenci, erbaş ve erlerle sivil memurların disiplin yolu ile cezalandırılmaları; Garnizon komutanlarının yetkileri saklı kalmak kaydıyla kendi yetkili disiplin amirlerince, işçilerle sözleşmeli ve geçici personelin cezalandırılmaları ise yürürlükte olan sözleşme hükümlerine göre yapılır.
b) Jandarma personelinin işledikleri disiplin suçları için 477 sayılı «Disiplin Mahkemeleri Kuruluşu, Yargılama Usulü ve Disiplin Suç ve Cezaları Hakkında Kanun» hükümleri uygulanır.
c) Jandarma personelinin askerî yargıya tabi suçlarında, 353 sayılı «Askerî Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu» na göre işlem yapılarak haklarında 1632 sayılı «Askerî Ceza Kanunu» ile 765 sayılı «Türk Ceza Kanunu» hükümleri tatbik olunur.
d) Jandarma personelinin mülkî hizmetten doğan veya bu tür hizmeti yaparken işlenen suçlarında; 15.5.1930 gün ve 1609 sayılı «Bazı Cürümlerden Dolayı Memurlar ve Şerikleri Hakkında Takip ve Muhakeme Usulüne Dair Kanun» hükümleri saklı kalmak şartıyla 4.2.1913 tarihli «Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatı» hükümlerine göre işlem yapılır.
e) Adlî hizmetlerden doğan suçlarda; ilçe ve merkez ilçe jandarma bölük komutanları ile bu hizmetleri vekâleten yürütenler hakkında 1412 sayılı «Ceza Muhakemeleri Usulü Kanunu» nun 154/4 üncü maddesi gereğince 24.2.1983 gün ve 2802 sayılı «Hâkimler ve Savcılar Kanunu» nun 82 ve müteakip maddelerinde gösterilen hâkim ve savcıların tabi oldukları muhakeme usulü uygulanır.
f) Jandarma personelinin kişisel suçlarında genel hükümlere göre işlem yapılır.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Açığa Alınma, İşten El Çektirme ve Görevden Uzaklaştırma
Açığa alınma ve görevden uzaklaştırma
Jandarma subay ve astsubayları ile uzman jandarmaların açığa alınma ile açığa alınmanın kaldırılmasına ait işlemleri; 926 sayılı «Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu», sivil memurların görevden uzaklaştırılmaları ve göreve başlatılmaları 657 sayılı «Devlet Memurları Kanunu» hükümlerine göre yapılır.
İşten el çektirme ve görevden uzaklaştırma
Jandarma subay, astsubay ve uzman jandarma ile sivil memurları;
a) Askerî yargıya tabi suçlardan dolayı gerektiğinde, 353 sayılı «Askerî Mahkemeler Kuruluşu ve Yargılama Usulü Kanunu» nun 84 üncü maddesi hükmüne göre, nezdinde askerî mahkeme kurulan Kıt’a komutanı veya askerî kurum amirince,
b) 1609 sayılı Kanun kapsamına giren suçlar sebebiyle veya «Memurin Muhakematı Hakkında Kanunu Muvakkatın» 12 nci maddesi hükmüne göre il jandarma alay komutanlığı karargâhı mensupları ile ilçe ve bucak jandarma teşkilatında görevli personel için; il jandarma alay komutanının teklifi üzerine vali tarafından, il jandarma alay komutanı için valinin teklifi, Jandarma Genel Komutanının uygun görmesi üzerine İçişleri Bakanınca,
c) Ağır hapis gerektiren cürümlerde; suç delillerinin elde edilmesini temin etmek yahut değiştirilmesini veya yok edilmesini önlemek bakımından gecikmesinde sakınca bulunan hallerde tümen, tugay, bölge komutanları ile Denetleme Başkanının teklifi üzerine Jandarma Genel Komutanınca,
Geçici süre ile işten el çektirilebilir veya görevden uzaklaştırılabilirler.
Bu tür işten el çektirme veya görevden uzaklaştırmalar açığa alınma olmayıp onun hukuki ve malî sonuçlarını doğurmaz.
BEŞİNCİ KISIM
Malî Hükümler
Bütçe
Jandarma Genel Komutanlığının bütçesi, İçişleri Bakanlığının bünyesinde ve bu Bakanlığın bütçesinden ayrı olarak düzenlenir.
İkmal esasları
Jandarma Genel Komutanlığı ikmal hizmetleriyle faaliyetlerine ait her türlü ihtiyaçlarını ve Milli Savunma Bakanlığınca sağlanacak silah ve mühimmatım imkân nispetinde Türk Silahlı Kuvvetleri standartlarına uygun olarak kendi bütçesinden karşılar.
Genelkurmay Başkanlığınca lüzum görülecek hallerle seferberlik ve savaş halinde Kuvvet Komutanlıkları emrine girecek jandarma birliklerinin her türlü ihtiyaçları (sefer stokları dahil) emrine gireceği Kuvvet Komutanlıklarının standartlarına uygun olarak barıştan itibaren Milli Savunma Bakanlığınca sağlanır.
Özlük hakları
Jandarma Genel Komutanlığı personeli; bu Kanunla getirilen hakların yanısıra, özlük hakları bakımından, 926 sayılı «Türk Silahlı Kuvvetleri Personel Kanunu», 657 sayılı «Devlet Memurları Kanunu» ile genel ve özel düzenleme getiren diğer kanunlarla verilen haklardan da yararlanır.
Emniyet ve asayiş hizmeti muhtelif ücret ödemesi
Jandarma Genel Komutanlığına mensup veya bu Komutanlık bünyesine atanmış diğer kuvvetler askeri personeline ayrıca «Emniyet ve asayiş hizmeti muhtelif ücret ödemesi» yapılır. Bunun miktarı ile ödeme hal ve şartları her yıl Bütçe Kanununda belirtilir.
Uzman jandarma ile erbaş ve erlerin diğer özlük hakları
Uzman jandarmaların hizmet süreleri, giyim, kuşam, beslenme usulleri ve diğer özlük hakları ile erbaş ve erlerin kaynakları, hizmet süreleri, kıyafetleri özel kanunlarında gösterildiği gibidir.
Tayın bedeli
Görevlerinin niteliği icabı kazandan beslenemeyen jandarma erbaş ve erlerine kanuni yiyecek, istihkak maddelerinin aylık maliyeti kadar tayın bedeli tutarı, Milli Savunma Bakanlığı ile varılacak mutabakata göre Jandarma Genel Komutanlığınca saptanarak İçişleri Bakanının onayından sonra her ay peşin olarak ödenir.
ALTINCI KISIM
Yönetmelik, Yürürlükten Kaldırma, Geçici Hükümler ve Yürürlük
Yönetmelik
Bu Kanunun ve ilgili maddelerinin uygulanmasını sağlamak üzere İçişleri Bakanlığının sorumluluğunda ilgili bakanlıklarla müştereken hazırlanacak yönetmelikler Kanunun yayımı tarihinden itibaren altı ay içerisinde yürürlüğe sokulur.
Yürürlükten kaldırılan ve uygulanmayacak olan hükümler
a) 1706 sayılı Jandarma Kanunu ile ek ve değişiklikleri yürürlükten kaldırılmıştır.
b) 1) 1624 sayılı Dâhiliye Vekâleti Merkez Teşkilatı ve Vazifeleri Hakkında Kanunun,
2) 2559 sayılı Polis Vazife ve Kanununun,
3) 3201 sayılı Emniyet Teşkilatı Kanununun,
4) 5442 sayılı İl İdaresi Kanununun,
Ve diğer kanunların,
Bu Kanuna aykırı hükümleri Jandarma Teşkilatı için uygulanmaz.
Geçici hükümler
Bu Kanunun 24 üncü maddesiyle çıkarılması öngörülen yönetmelikler yürürlüğe girinceye kadar, 1 Aralık 1937 gün ve 2/7756 sayılı Kararname ile yürürlüğe konulmuş olan «Jandarma Teşkilat ve Vazife Tüzüğü» ile ek ve değişikliklerinin bu Kanuna aykırı olmayan hükümlerinin uygulanmasına devam edilir.
Jandarma Genel Komutanlığı bünyesindeki deniz birlik ve tesisleri ile buralarda hizmet yapan sivil memur ve işçiler; 9.7.1982 gün ve 2692 sayılı Kanunla kurulup 1985 yılına kadar Jandarma Genel Komutanlığına bağlı olarak görev icra edecek Sahil Güvenlik Komutanlığına geçerler.
Bu Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte, yeterli polis bulunmaması nedeniyle jandarmanın polis sahalarındaki görev ve sorumluluğu devam eder. Polis miktarına bağlı olarak jandarma bu sahaları Emniyet Genel Müdürlüğüne devreder.
Yürürlük
Bu Kanun yayımı tarihinde yürürlüğe girer.
Yürütme
Bu Kanun hükümlerini Bakanlar Kurulu yürütür.
