EN
TR
Kaçakçılıkta ceza
Kaçakçılık yapan mükelleflere veya sorumlulara, kaçırdıkları verginin üç katı tutarında vergi cezası kesilir.
Şu kadar ki, kesilen ceza (Veraset ve İntikal Vergisi hariç):
1. Birinci sınıf tüccarlarla serbest meslek erbabı için (Kazançları götürü olarak tesbit edilen serbest meslek erbabı hariç, işletme esasında defter tutmasına müsaade edilen kurumlar dâhil) 2 500;
2. İkinci sınıf tüccarlar için 1 000;
3. 1 ve 2 numaralı bentler dışında kalan mükellefler ve sorumlular için 100;
Liradan az olamaz.
Teşvik
Bir mükellefi veya vergi sorumlusunu kaçakçılık yapmaya veya hileli vergi suçu işlemiye azmettirenlere işlenen fiiller için mükellefe veya sorumluya uygulanacak ceza aynen uygulanır.
Yardım
Kaçakçılık veya hileli vergi suçu olduğunu bildiği bir fiilin işlenip tamamlanmasını fiili ile kolaylaştıranlara, bundan ayrı bir menfaat gözetmediği takdirde, bu fiiller için kanunda belli edilen cezaların dörtte biri kesilir veya hükmedilir.
Aynı yardımı 357 nci maddenin 1-6 numaralı bentlerinde yazılı fiillerin işlenip tamamlanması için yapanlara bu fiiller için tâyin olunan cezanın yarısı hükmolunur.
371 inci maddedeki pişmanlık şartlarına uygun olarak keyfiyetten İlgili makamları haberdar edenlere ceza kesilmez.
İKİNCİ BÖLÜM
Kusur
Kusurun tarifi
Kusur, kaçakçılık sayılan haller dışında her hangi bir suretle vergi ziyama sebebiyet verilmesidir.
Kusurda ceza
Kusur işliyen mükelleflere zıyaa uğrattıkları verginin % 50 si tutarında vergi cezası kesilir.
Tahrire dayanan vergilerde kusur cezası
Tahrire dayanan vergilerde, bildirmeye mütaallik kanuni mecburiyetleri süresinde yerine getirmemek suretiyle kusur işliyen mükelleflere, zıyaa uğrattıkları verginin % 20 si nispetinde vergi cezası kesilir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Usulsüzlük
Usulsüzlüğün tarifi
Usulsüzlük, vergi kanunlarının şekle ve usule mütaallik hükümlerine riayet edilmemesidir.
Usulsüzlük dereceleri ve cezaları
Gelir, kurumlar, gider, istihlâk, bina ve arazi vergilerine ait olan usulsüzlükler aşağıda yazılı derecelere ve bu kanuna bağlı cetvele göre cezalandırılır. Usulsüzlük fiili re’ sen takdiri gerektirirse bağlı cetvelde yazılı cezalar iki kat olarak kesilir.
I inci derece usulsüzlükler:
1. Vergi beyannamelerinin verilmemiş olması (341 inci maddede yazdı süreden sonra verilmiş beyannameler hiç verilmemiş sayılır);
2. Bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlerden her hangi birinin tutulmamış olması;
3. Defter kayıtlarının ve bunlarla ilgili vesikaların doğru bir vergi incelemesi yapılmasına imkân vermiyecek derecede noksan, usulsüz veya karışık olması;
4. Bu kanuna göre tutulması mecburi defterlerin ve kanunen muhafazası mecburi vesikalarla evrakın yetkili memurlar tarafından istenildiği halde ibraz edilmemesi;
5. Çiftçiler tarafından, 245 inci madde hükmüne göre muhtar ve ihtiyar heyetlerince yapılan davete müddetinde icabet edilmemesi;
II nci derece usulsüzlükler:
1. Vergi beyannamelerinin süresinin sonundan başlıyarak 15 gün içinde verilmiş olması;
2. Tasdiki mecburi olan defterlerden her hangi birinin tasdik muamelelerinin yaptırılmamış olması (Kanuni süresinin sonundan başlıyarak 1 ay geçtikten sonra tasdik ettirilenler, tasdik ettirilmemiş sayılır);
3. Götürü matrahlar üzerinden salınan Gelir Vergisinin tarh zamanı geçtiği halde verginin tarh ettirilmemiş olması;
4. Ekim ve sayım beyanlarının süresi içinde veya kanunda istenilen bilgileri ihtiva edecek doğru bir şekilde yapılmaması;
III üncü derece usulsüzlükler:
1. Bu kanunda yazılı bildirmelerin zamanında yapılmaması;
2. Vergi karnesinin, süresinin sonundan başlıyarak 15 gün geçtiği halde alınmamış olması;
3. Bu kanunun kayıt nizamına ait hükümlerine (Madde: 215 - 219) uyulmamış olması (Her incelemede inceleme tarihine kadar aynı takvim yılı için tesbit edilen usulsüzlükler tek fiil sayılır);
IV üncü derece usulsüzlükler:
1. Tasdiki mecburi olan defterlerden her hangi birinin tasdik muamelesinin, süresinin sonundan başlıyarak bir ay içinde yaptırılmış olması;
2. Vergi beyannameleri, bildirmeler ve evrak ve vesikaların kanunen belli şekli ve muhteviyatına ve eklerine ait hükümlere uyulmamış olması (Her incelemede inceleme tarihine kadar aynı takvim yılı için tesbit edilen usulsüzlükler tek fiil sayılır);
3. Hesap veya muamelelerin doğruluk ve açıklığını bozmamak şartiyle bazı evrak ve vesikaların bulunmaması veya ibraz edilmemesi;
4. Vergi karnesinin, süresinin sonundan başlıyarak 15 gün içinde alınması.
Özel usulsüzlük cezaları
a) Fatura ve benzeri evrak vermiyen ve almıyanların cezası:
232, 234, 235 ve 236 nci maddeler gereğince verilmesi ve alınması icap eden fatura, gider puslası ve müstahsil makbuzunu vermiyen ve almıyanlardan her birine ve serbest meslek makbuzunu vermiyenlere her fatura, gider puslası, müstahsil makbuzu ve serbest meslek makbuzu için yirmi liradan (Çiftçilerde beş liradan) aşağı olmamak üzere bu vesikalara yazılması gereken meblâğın yüzde üçü (Çiftçiler için yüzde biri) nispetinde usulsüzlük cezası kesilir.
Bir takvim yık içinde tesbit olunan yukarda yazılı usulsüzlüklerin hepsi için kesilecek cezaların toplamı beş bin lirayı aşamaz.
Yukarıki fıkrada yazılı usulsüzlükler neticesinde vergi zıyaı da husule geldiği takdirde bu ziyam müstelzim olduğu kaçakçılık veya kusur cezaları ayrıca kesilir ve bu cezalar hakkında 336 ncı madde hükmü uygulanmaz.
b) Veraset ve İntikal Vergisinde:
Veraset ve İntikal Vergisi beyannamelerini kanuni süresinin bitmesini takıp eden günden başlıyarak 15 gün içinde verenlere, 25 liradan az olmamak şartiyle verginin. % 2 si, daha sonra verenlere 50 liradan az olmamak şartıyla verginin % 5 i tutarında usulsüzlük cezası kesilir.
c) Damga resminde:
a) Damga Resmi mevzuuna giren kâğıtlar ve ilânlara yapıştırılan pullar, Damga Resmî Kanununun belli ettiği şekilde iptal edilmemişse, iptal edilmemiş olan pulların kıymeti üzerinden maktu resimlerde yüzde 50, nispî resimlerde yüzde on vergi cezası kesilir. Bu hüküm, resmî daireler, noterler, bankalar ve anonim şirketlerle 3659 sayılı kanuna tabı kurumlara ve derneklere ibraz edilen veya gönderilen kâğıt ve ilânların iptal edilmemiş pulları hakkında uygulanmaz.
b) Damga Resmî, ilgili vergi kanununda belli edildiği şekilde ifa edilmiyen hallerde maktu resimlerde resmin yüzde 50 si ve nispî resimlerde yüzde 10 u nispetinde usulsüzlük cezası alınır.
1. Resmî daireler, noterler, bankalar ve anonim şirketlerle 3659 sayılı kanuna tabı kurumlara ve derneklere ibraz edilen veya gönderilen ve pulları Vergi Kanununun belli ettiği şekilde iptal edilmemiş bulunan evrakı, pullarını resmî mühür veya damga vaz’ı suretiyle iptal etmeden muameleye koyanlar adına her varaka için 50 şer kuruş ceza kesilir. Ancak mutaaddıt nüsha olarak tanzim edilmiş olan evrak için bu fıkra gereğince her şahıstan alınacak cezanın toplamı beş lirayı geçemez.
2. Gerçek ve tüzel kişiler tarafından resmî dairelere verilen her nevi dilekçe, istifanamelerle lâyiha, muhtıra, beyanname ve ihbarnamelerin ve bu mahiyette resmî makamlara çekilen telgrafnamelerin mühürlü ve imzalı nüshalarını pulsuz veya pulu noksan olduğu takdirde resmi ifa edilmeden veya pulu tamamlatılmadan kabul edilmez ve muameleye konulmaz Bu evrakı resmi ifa edilmeden veya noksanı tamamlanmadan kabul eden ve muameleye koyanlar adına her kâğıt için elli kuruş ceza kesilir.
Bu gibi evrak posta ile gönderilmiş olduğu takdirde durumu ve resim ve ceza ile mükellef olanlar bir tutanakla tesbit edilerek keyfiyet pulsuz veya noksan pullu kâğıt üzerine şerh edildikten sonra muameleye konulur. Buna riayet etmeden muameleye koyanlar hakkında yukarıki fıkrada yazılı ceza hükmü uygulanır.
3. Pulsuz veya pulu noksan kâğıtları, usulen resmi ve para cezası tahsil edilmeden tasdik eden veya örneklerini çıkarıp veren noterler adına her kâğıt için iki buçuk lira ceza kesilir.
4. Damga resminin defter ve kayıt nizamı ile muhafaza ve ibraz ödevlerine ait usulsüzlüklerde de 352 nci madde hükmü uygulanır.
DÖRDÜNCÜ BÖLÜM
Ceza mahkemelerince yargılanacak suçlar ve cezaları
Hileli vergi suçu
Beyanname verilmiş olsun veya olmasın aşağıdaki illerden biri ile verginin zamanında tahakkuk ettirilmemesine veya eksik tahakkuk ettirilmesine sebebiyet verilmesi hileli vergi suçudur.
1. Çift defter kullanmak (Bu kanuna göre tutulması mecburi olan defterlere kaydı gereken hususların, vergi matrahının, azalmasını tevlit edecek tarzda diğer defter ve evrakta toplanması, çift defter kullanmaktır.);
2. Sahte veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı vesikalar tanzim etmek veya bunları bilerek kullanmak;
3. Vesikaları tahrif etmek, asıllarına uygun olmıyan vesika ve suretler tanzim etmek veya tahrif edilmiş vesikalarla asıllarına uygun olmıyarak tanzim edilmiş vesika ve suretleri bilerek kullanmak;
4. Vergi kanunlarına göre tutulması mecburi olan defter kayıtlarını tahrif etmek veya bu defterlerde mevhum adlara hesap açmak veyahut her turlu hesap ve muhasebe hileleri yapmak;
5. Vergi kanunlarına göre tutulması mecburi olan defterlerin sahilerini yok ederek yerlerine başka yapraklar koymak veya hiç yaprak oymamak;
6. Vergi kanunlarına göre tutulması ve muhafazası mecburi olan defter veya vesikaları yok etmek veya gizlemek (Mevcudiyetleri sabit olduğu halde vergi incelemesine yetkili kimselere inceleme sırasında defter ve vesikaların ibraz edilmemesi gizleme demektir.);
7. Bir vergilendirme dönemi içinde toplamı yirmi bin lirayı aşan satış bedeli ve beş bin lirayı aşan ücret, faiz, komüsyon, iştirak kazancı, kıra bedeli gibi hasılat, kazanç ve iratları bu kanuna göre tutulması mecburi defterlerden hiç birine kaydetmemek ve beyannamede de göstermemek. (Beyanname verilmemiş olması halinde hasılat kazanç ve iratlar beyannamede gösterilmemiş sayılır.)
Hileli vergi suçuna teşebbüs
357 nci maddenin 1-6 ncı bentlerinde yazılı fulleri verginin tarhı için kanunda belli edilen sürenin girmesinden önce meydana çıkarılanlar ile vergi daireleri veya vergi incelemesi yapanlarca vaki yazılı talebe rağmen servet beyanında bulunmayanlar, bu fiillerin, vergi ziyamı mucip olup olmıyacağına bakılmadan, hileli vergi suçuna teşebbüs etmiş sayılırlar.
Hileli vergi suçunda ceza
357 ncı maddede yazılı fiilleri işliyenler hakkında 345 inci maddede yazılı cezadan ayrı olarak üç aydan üç yıla kadar hapis cezası ve bu kadar müddet ticaret, sanat ve meslek icrasından mahrumiyete hükmolunur.
Ayrıca masraf hükümlüden sonradan tahsil edilmek üzere keyfiyetin gazete çıkan yerlerde gazete ile, çıkmıyan yerlerde mutat vasıtalarla ilân edilmesine de hükmolunur.
Hileli vergi suçuna teşebbüsün cezası
Hareketleri 358 inci maddeye uyanlar hakkında bir aydan bir yıla kadar hapis cezası ve bu kadar müddet ticaret, sanat ve meslek icrasından mahrumiyete hükmolunur.
Ayrıca masraf hükümlüden sonradan tahsil edilmek üzere keyfiyetin gazete çıkan yerlerde gazete ile, çıkmıyan yerlerde mutat vasıtalarla ilân edilmesine de hükmolunur.
Bilgi vermekten çekinenler ile 257 nci madde hükmüne uymıyanlar
A) Bu kanunun 148 ve 257 nci maddeleriyle 150 nci maddesinin 4 numaralı bendi hükümlerine, çekinme sebebi olmaksızın riayet etmiyenlerde (Kamu idare ve müesseseleri hariç):
1. Birinci sınıf tüccarlar ile serbest meslek erbabı (Götürü usulde vergilendirilenler hariç) hakkında üç bin liraya;
2. İkinci sınıf tüccarlar hakkında bin beş yüz liraya;
3. Yukarıki bentlerde yazılı bulunanlar dışında kalanlar hakkında bin liraya;
Kadar para cezasına hükmolunur.
Bu hükmün uygulanması için 148 inci madde gereğince bilgi istenilirken yapılacak tebliğlerde bilginin verilmesi için tâyin olunan süre ile suresinde cevap verilmediği veya eksik veya yanıltıcı bilgi verildiği takdirde haklarında kanunun ceza hükümlerinin uygulanması cihetine gidileceğinin ilgililere yazılı olarak bildirilmesi şarttır.
B) Yukarıki A fıkrasında yazılı mecburiyetlerin, para cezası hükmolunmasına rağmen yine yerine getirilmemesi halinde yetkili mercilerce yeniden süre belli edilerek bu mecburiyetlerin yerine getirilmesi kendilerine tebliğ olunur.
Yeniden belli edilen süre içinde bu mecburiyetleri yerme getirmiyenler hakkında üç aya kadar hapis cezası hükmedilir.
C) Yetkili makam ve memurlar tarafından kamu idare ve müesseselerinden 148 ve 149 uncu maddeler gereğince istenilen bilgileri çekinme sebebi olmaksızın vermiyenler ile 150 nci maddenin 1-3 numaralı bendlerinde yazılı olanlardan bahsi geçen maddedeki bildirme mecburiyetini yerine getirmiyenlere iki yüz liraya kadar para cezası hükmolunur.
Bu maddenin uygulanmasında 367 nci maddede gösterilen usule uyulur.
Vergi mahremiyetinin ihlâli
Bu kanunda yazılı vergi mahremiyetine uymağa mecbur olan kimselerden bu mahremiyeti ihlâl edenlere Türk Ceza Kanununun 198 inci maddesinde yazılı cezanın iki katı hükmolunur. Bu ceza iki aydan az olamaz.
Suçları tekerrür edenler bir daha Devlet hizmetinde kullanılmazlar.
Mükelleflerin özel işlerini yapan memurlar
Bu kanunun, altıncı maddesinin son fıkrası gereğince mükelleflerin vergi kanunlarının uygulanması ile ilgili hesap, yazı ve sair özel işlerini yapmaları yasak edilen memurlardan bu yasağa aykırı harekette bulunanlar Türk Ceza Kanununun 240 ıncı maddesine göre ceza görürler. Bu hareketler kaçakçılık cezasını gerektiren bir fiile iştirak veya yardım veya o fiili teşvik mahiyetinde olduğu takdirde haklarında ayrıca bu kanunun 338, 346 ve 347 ncı maddeleri hükümleri uygulanır.
ÜÇÜNCÜ KISIM
Vergi cezasının kesilmesi, ödenmesi ve kalkması
BİRİNCİ BÖLÜM
Ceza kesme
Cezayı gerektiren olayın tesbiti
Vergi cezalarını gerektiren olaylar vergi dairelerince veya yoklamaya ve vergi incelenmesine yetkili olanlar tarafından tesbit olunur Yoklama ve vergi incelenmesi sırasında rastlanan, vergi cezasını gerektirici olayların, raporlarda gösterilmesi, delillerin kaybolması ihtimalinin bulunduğu hallerde bunların tutanakla tesbit edilmesi mecburidir.
Ceza kesme yetkisi
Vergi cezaları olayların ilgili bulunduğu vergi bakımından mükellefin bağlı olduğu vergi dairesi tarafından kesilir.
Damga Resmine ve pul ile alınan diğer vergilere mütaallik olaylarda vergi cezasını kesecek vergi dairelerini Maliye Bakanlığı belli eder.
Ceza ihbarnamesi
Kesilen vergi cezaları ilgililere (Ceza ihbarnamesi) ile tebliğ olunur.
Ceza ihbarnamesinde aşağıdaki bilgiler bulunur.
1. İhbarnamenin sıra numarası;
2. Tanzim tarihi;
3. İlgililerin soyadı, adı ve unvanı;
4. Varsa mükellef numarası; (Mükellef hesap numarası);
5. İlgilinin açık adresi;
6. Olayın izahı; (Kanunun madde ve fıkra numaraları gösterilmek ve mevcut deliller bildirilmek suretiyle);
7. Olayın ilgili bulunduğu vergilendirme veya hesap dönemi;
8. Varsa cezanın ilgili bulunduğu vergiye ait ihbarnamenin tarih ve numarası;
9. Varsa tekerrür ve içtima durumu;
10. Vergi cezasının hesabı ve miktarı;
11. İtiraz veya temyiz süresi.
Cezayı gerektiren olayın tesbitine dair tutanak sureti ile inceleme raporunun birer örneği ihbarnameye bağlanır.
Hileli vergi suçlarının cezalandırılmasında usul
Yaptıkları inceleme sırasında hileli vergi suçunu veya bu suça teşebbüsü tesbit eden maliye müfettişleri, hesap uzmanları ile muavinleri tarafından doğrudan doğruya ve vergi incelenmesine yetkili olan diğer memurlar tarafından ilgili vergi dairesinin bağlı bulunduğu defterdarlığın mütalaasıyla, keyfiyetin yetkili Cumhuriyet Savcılığına bildirilmesi mecburidir.
Hileli vergi suçunun işlendiğine sair suretlerle ıttıla hâsıl eden Cumhuriyet Savcılığı hemen ilgili vergi dairesini haberdar ederek inceleme yapılmasını talebeder.
Amme dâvasının açılması, inceleme neticesinin Cumhuriyet Savcılığına bildirilmesine tâlık olunur.
359 ve 360 inci maddelerde yazılı cezalar, kaçakçılık, kusur veya usulsüzlük cezalarının ayrıca uygulanmasına mâni değildir.
Ceza mahkemesinden sâdır olacak kararlar, bu kanunun dördüncü kitabının ikinci kısmının 1 - 3 uncu bölümlerinde yazılı vergi cezalarını uygulayacak makam ve mercilerin muamele ve kararlarına müessir olmadığı gibi bu makam ve mercilerce ittihaz edilecek kararlar da ceza yargıcını bağlamaz.
İKİNCİ BOLUM
Cezalar ödenmesi ve kalkması
Vergi cezalarının ödenme zamanı
Vergi cezaları:
1. Cezaya itiraz edilmemişse itiraz süresinin bittiği tarihten;
2. Cezaya itiraz edilmişse:
a) İtiraz Komisyonu kararı temyiz edilmediği takdirde temyiz suresinin geçtiği;
b) İtiraz Komisyonu kararı temyiz edildiği takdirde Temyiz Komisyonu kesin kararının ilgiliye tebliğ edildiği tarihten başlıyarak bir ay içinde ödenir.
Yanılma
Aşağıda yazılı hallerde, kusur ve usulsüzlük sebebiyle mükellefler hakkında ceza kesilmez;
1. Yetkili makamların mükellefe yazı ile yanlış izahat vermiş olmaları;
2. Bir hüküm uygulanma tarzı hususunda yetkili makamların görüş ve kanaatini değiştirmiş veya bu hükme ait bir içtihadın değişmiş olması.
Cezalandırılmıyacak olan şekle ait usulsüzlükler
352 ncı maddede yazılı III ve IV üncü derece usulsüzlükler, aşağıda yazılı hallerde cezalandırılmaz:
1 Usulsüzlük ilk defa yapılmış olursa;
2. Usulsüzlüğün, yapıldığı defter, kayıt ve vesika üzerinde ve tesbit edilmesi akabinde mükellefe düzelttirilmesi mümkün olur ve düzeltilirse.
Pişmanlık ve ıslah
Beyana dayanan vergilerde hileli vergi suçu, kaçakçılık (338, 346 ve 347 ıncı maddelerde yazılı şekilde yapılanlar dâhil) veya kusur mahiyetindeki kanuna aykırı hareketlerini ilgili makamlara kendiliğinden dilekçe ile haber veren mükelleflere aşağıda yazılı kayıt ve şartlarla hileli vergi suçu cezası hükmolunmaz ve kaçakçılık ve kusur cezaları kesilmez.
1. Mükellefin keyfiyeti haber verdiği tarihten önce bir muhbir tarafından her hangi resmî bir makama dilekçe ile veya şifahi beyanı tutanakla tevsik edilmek suretiyle haber verilen husus hakkında ihbarda bulunulmamış olması (Dilekçe veya tutanağın resmî kayıtlara geçirilmiş olması şarttır.)
2. Haber verme dilekçesinin yetkili memurlar tarafından mükellef nezdinde her hangi bir vergi incelemesine başladığı veya olayın takdir komisyonuna intikal ettirildiği günden evvel (Hileli vergi suçlarına teşebbüs halinde bu suçun tesbit edildiği günden evvel) verilmiş ve resmî kayıtlara geçirilmiş olması;
3. Hiç verilmemiş olan vergi beyannamelerinin mükellefin haber verme dilekçesinin verildiği tarihten başlıyarak 15 gün içinde tevdi olunması;
4. Eksik veya yanlış yapılan vergi beyanının mükellefin keyfiyeti haber verme tarihinden başlıyarak 15 gün içinde tamamlanması veya düzeltilmesi;
5. Mükellefçe haber verilen ve ödeme süresi geçmiş bulunan vergilerin, ödemenin geciktiği her ay ve kesri için % 2 nispetinde zamla birlikte haber verme tarihinden başlıyarak 15 gün içinde ödenmesi.
Yukarıdaki şartların yerme getirilmesi halinde kaçakçılık ve hileli vergi suçu işliyenler ve hileli vergi suçuna teşebbüs edenler hakkında 338, 346 ve 347 ncı maddeler hükümleri uygulanmaz.
Ölüm
Ölüm halinde vergi cezası düşer.
Mücbir sebepler
Bu kanunda yazılı mücbir sebeplerden her hangi birinin vukua geldiği malûm ise veya tevsik ve ispat olunursa vergi cezası kesilmez.
Ceza kesmede zamanaşımı
Aşağıda yazılı süreler geçtikten sonra vergi cezası kesilmez:
1. Cezanın bağlı olduğu vergi alacağının doğduğu takvim yılını takıp eden yılın birinci gününden başlıyarak kaçakçılıkta beş yıl ve kusurda üç yıl;
2. Usulsüzlükte, usulsüzlüğün yapıldığı yılı takip eden yılın birinci gününden başlıyarak iki yıl,
Ancak, 336 ncı madde hükmüne göre kaçakçılık veya kusur ile usülsüzlügün birleşmesi hallerinde kesilecek ceza kaçakçılık veya kusur cezaları için belli edilen zamanaşımı suresi içinde kesilir.
Bu sureler içinde ceza ihbarnamesi tebliğ edilmekle zamanaşımı kesilmiş olur.
Vergi cezalarında yapılan hatalar
Vergi cezalarında yapılan hatalar, bu kanunda vergi hataları için belli edilen usul ve şartlara göre düzeltilir.
Kaçakçılık, kusur ve usulsüzlük cezalarında indirme
Re’ sen veya ikmalen tarh edilen vergi veya vergi farkını ve aşağıda gösterilen indirimlerden arta kalan kaçakçılık, kusur ve Usulsüzlük cezalarını mükellef veya vergi sorumlusu itiraz suresi içinde ilgili vergi dairesine müracaatla vadesinde veya 6183 sayılı kanunda zikredilen neviden teminat göstererek vadenin bitmesinden itibaren uç ay içinde ödiyeceğini bildirirse:
1. Kaçakçılık veya kusur dolayısiyle kesilen cezanın birinci defada üçte ikisi;
2. Mutaakıben kesilen cezaların üçte biri;
3. Usulsüzlük cezasının üçte biri;
İndirilir.
Mükellef veya sorumlu ödiyeceğini bildirdiği vergi ve vergi cezası farkını yukarıda yazılı süre içinde ödemez veya itiraz ederse bu madde hükmünden faydalandırılmaz.
Yukarıki hükümler vergi aslına tabı olmaksızın kesilen usulsüzlük cezalan hakkında da uygulanır.
BEŞİNCİ KİTAP
Vergi ihtilâfları
BİRİNCİ KISIM
İtiraz
BİRİNCİ BÖLÜM
İtiraz etme
İtiraza yetkili olanlar
Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, tarh edilen vergilere ve kesilen cezalara itiraz edebilirler.
Vergi dairesi, tahrir, tadilat ve takdir komisyonlarınca tahmin ve takdir olunan matrahlara itiraz edebilir.
Tahrir ve tadilât komisyonlarınca tahmin ve takdir olunan matrahlara il özel idareleri adına itiraz etme yetkisi il merkezinde özel saymanlık gelir müdürü, olmıyan yerlerde gelir memuru, ilçelerde özel saymanlık gelir memurları, şube kuruluşu olan yerlerde tahakkuk şubesi başmemurları veya bu görevleri yapanlar tarafından kullanılır.
Belediyelerde itiraz yetkisini belediye adına vârıdat müdürü, olmıyan yerlerde hesap işleri müdürü veya o görevi yapan kullanır.
İtiraz mevzuu
İtirazda bulunabilmek için, verginin tarh edilmesi cezanın kesilmesi veya tahrir, tadilât, takdir komisyonları kararlarının tebliğ edilmiş olması, tevkif yoliyle alınan vergilerde istihkak sahiplerine ödemenin yapılmış ve ödemeyi yapan tarafından verginin kesilmiş olması lâzımdır.
Mükellefler beyan ettikleri matrahlara ve bu matrahlar üzerinden tarh edilen vergilere itiraz edemezler (Bu kanunun vergi hatalarına ait hükümleri mahfuzdur.)
İtiraz süresi
İtiraz süresi, gerek mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler, gerek vergi dairesi için bir aydır (41 ıncı madde hükmü mahfuzdur.)
Bu süre:
A) Mükellefler ve kendilerine vergi cezası kesilenler için:
1. Tebliğ yapılan hallerde veya tebliğ yerine geçen muamelelerde, tebliğin yapıldığı;
2 Tevkıf yolıyle alınan vergilerde, istihkak sahiplerine yapılan ödemelerden verginin kesildiği;
3. Tahakkuku tahsile bağlı vergilerde, verginin mükelleften alındığı;
B) Vergi dairesi için:
Tahrir, tadilât ve takdir komisyonları kararlarının vergi dairesine tevdi edildiği,
Tarihten başlar.
Bu süre geçtikten soma itiraz hakkı düşer. Ancak bir taraftan süresi içinde itirazı halinde, itiraz suresi geçmiş olsa bile diğer taraf, itiraz dilekçesinin kendisine tebliğinden başlıyarak 15 gün içinde itirazda bulunabilir.
İtiraz ve müdafaaların yapılması
Gerek mükellefin, gerek vergi dairesinin itiraz dilekçeleri, iki nüsha olarak, yetkili itiraz komisyonu başkanlığına verilir.
Bu dilekçelerin bir nüshası komisyona geldiği tarihten başlıyarak en çok beş gün içinde komisyon başkanlığınca karşı tarafa teblig olunmak üzere gönderilir.
Kendisine tebliğ yapılan taraf yazılı müdafasını 15 gün içinde iki nüsha olarak komisyon başkanlığına verir ve bunun bir nüshası diğer tarafa tebliğ edilir.
İtiraz ve müdafaa dilekçelerinin, taahhütlü olarak posta ile gönderilmesi veya mükellefin bulunduğu mahalde muvazzaf itiraz komisyona başkanlığına ve bulunmadığı takdirde o mahallin itiraz komisyonu başkanı sıfatiyle en büyük mülkiye âmirine verilmesi de caizdir.
Dilekçeyi alan muvazzaf itiraz komisyonu veya mülkiye âmiri dilekçeyi kayıt ile derhal ilgili itiraz komisyonuna gönderir. İtiraz, bu kayıt tarihinde veya dilekçenin postaya verildiği tarihte yapılmış sayılır.
İtiraz şekli
İtirazlar yazı ile olur itiraz dilekçeleri aşağıdaki hususları ihtiva eder:
1. İtiraz edenin soyadı, adı veya unvanı ve açık adresi (Vergi dairesinin itiraz dilekçelerinde itiraz eden dairenin bulunduğu mahal ve adı);
2. Mükelleflerin itirazlarında vergiyi tarh eden dairenin adı ve bulunduğu mahal;
3. Vergi dairesinin itirazlarında mükellefin soyadı, adı ve adresi;
4. İtirazın ilgili bulunduğu verginin veya vergi cezasının nev'i ve yılı;
5. Vergi veya vergi cezasının miktarı;
6. Tebliğ edilen ihbarnamenin tarihi ve numarası;
7. Varsa mükellef hesap numarası;
8. Hangi muameleye itiraz olunduğu, itirazın hukuki mesnetleri ve delilleri;
9. İtirazın yapıldığı tarih ve imza.
İtiraz ve temyiz dilekçelerinde bağlı oldukları vergi dairesinden başka bir daire veya makamı muhatap gösterdikleri komisyonlarca yapılan inceleme sırasında anlaşılanlara, yetkili vergi dairesin, muhatap göstermek suretiyle yeniden itirazda bulunmaları için itiraz ve temyiz komisyonlarınca on günlük mühlet verilir.
Vergiye bağlı olarak kesilen cezalara bir dilekçe ile tevliden itiraz edilebilir.
Tarh ve ceza dosyasının komisyona sevki ve komisyonca incelenmesine başlanması zamanı
İtiraz konusu olan vergiye veya cezaya ait ispat edici kâğıtları ve tebliğe ilişkin ihbarnameleri ihtiva eden dosyalar;
a) İtiraz mükellef tarafından yapılmışsa vergi dairesinin müdafaa dilekçesi ile birlikte;
b) İtiraz vergi dairesi tarafından yapılmışsa vergi dairesinin itiraz dilekçesi ile birlikte;
Komisyon başkanlığına gönderilir. Komisyonca ancak 380 inci maddede yazılı sure içinde müdafaa alındıktan veya bu sure müdafaasız geçtikten sonra itiraz konularının incelenmesine başlanılabilir.
İKİNCİ BÖLÜM
İtirazın incelenmesi
İtirazların incelenmesi
İtirazlar, itiraz komisyonlarınca itiraz evrakı, tarh dosyası ve ibraz olunan deliller üzerinde incelenir.
İtiraz komisyonları yaptıkları inceleme sırasında resmî ve özel bilûmum idare, müessese ve teşekküllerden malûmat istiyebilirler.
İtiraz incelemelerine; itirazın suresi için yapılıp yapılmadığına itiraznamenin şeklen tamam olup olmadığına, olayın itiraza mevzu teşkil edip etmediğine bakmakla başlanır.
Şekil eksikleri, usule ait yeni bir muamele yapılmadan evvel itiraz edene düzelttirilir.
İtiraz dilekçesinde itirazın hukuki mesnetleri ve delillerinin gösterilmemiş olması şekil noksanı sayılmaz.
İncelemelerin derinleştirilmesi
İtiraz komisyonu re'sen veya taraflardan birinin talebi üzerine lüzum görürse fennî ihtisasa taallûk etmiyen işlerde başkan veya üyeleri arasından belli edeceği bir zat, fennî ihtisasa taallûk eden işlerde bu zatın naipliği altında tarafsız bilirkişi marifetiyle arazı ve binaları gözden geçirmek, mükellefin defter ve vesikalarını incelemek ve her turlu tetkikatı yaptırmak, lüzum gördüğü kimseleri çağırıp izahat veya yazı ile malûmat almak veya mükelleften gayrı üçüncü şahısların defter ve vesikalarını tetkik etmek veya ettirmek suretiyle incelemeleri derinleştirir ve gerekirse yeni deliller istiyebilir. İlgililerin sözlü izahatı zapta geçirilerek sahiplerine imzalattırılır.
Bu maddede yazılı yeminli bilirkişi itiraz komisyonunca seçilir.
Mükellefin istemesi üzerine yaptırılacak tetkiklerde bilir kişiye Hazinece verilecek ücret karşılığı olmak üzere itiraz komisyonunca takdir olunan miktar, yapılacak tebliğ tarihinden itibaren on gün içinde mükellef tarafından emaneten mal sandığına yatırılır. Tetkikat neticesinde itiraz komisyonunca mükellefin itirazının reddi halinde emaneten alınan para ırat kaydedilir Mükellefin itirazının tamamen veya kısmen kabulü halinde bu para komisyon kararma müsteniden mükellefe iade edilir.
On günlük süre içinde bilirkişi ücreti malsandığına yatırılmadığı takdirde mükellef bu talebinden vazgeçmiş sayılır.
Tarafların dinlenmesi
Taraflardan biri istediği veya komisyonca lüzum görüldüğü takdirde taraflar dinlenir.
Beyan üzerinden alınan vergilerde tarha mesnet olan incelemeyi yapmış olanın dinlenmeyi talebetmesi halinde hu talep vergi dairesi vasıtasıyle komisyona bildirilir Bu bildirme üzerine incelemeyi yapanın dinlenmesi mecburidir. İncelemeyi yapanın yazı ile vereceği izahat dinlenme yerine geçer Mükellef tarafından istenildiği takdirde, ihtilâflı verginin ilgili bulunduğu mükellefiyet devresinde mükellefin hesabını tutmuş olan muhasibinin de dinlenmesi mecburidir.
Komisyon tarafından belli edilecek dinlenme günü her iki tarafa bildirilir. Bildirilen günde makbul bir mazeret göstermeksizin hazır bulunmıyanların gıyabında duruşma yapılır. Vergi dairesince yukarkı fıkra hükmüne göre dinlenilmesi istenilen dinlenmede hazır bulunmamaları veya incelemeyi yapanın yazılı izahatının dinlenme gününe kadar komisyona gelmemiş olması komisyonca incelemenin yapılmasına mâni teşkil etmez.
Dinlenenlerin verdikleri izahat tutanağa geçirilerek kendilerine imza ettirilir.
Taleple kayıtlı olma
İtiraz komisyonu ilk itiraz dilekçesinde ve itiraz süresi içinde verilmiş ek dilekçelerde ileri sürülmiyen bir iddiayı re’sen nazara alamaz İtiraz suresi geçtikten sonra taraflar her hangi bir suretle yeni iddialar ileri süremezler.
Zamanaşımı ve vergi hataları. taraflarca ileri sürülmemiş olsa bile itiraz komisyonunca re'sen nazara alınır.
İtirazdan vazgeçme
İtiraz eden itirazı hakkında komisyon tarafından karar verilinciye kadar itirazından vazgeçebilir.
Vazgeçme, vazgeçenin itiraz komisyonuna vereceği bir dilekçe ile veya dinlenilme veya izahat verme sırasında keyfiyetin tutanağa geçirilmesiyle yapılabilir; bu takdirde vazgeçme tutanağı vazgeçene imzalattırılır.
Vazgeçme açık olmalıdır.
Vazgeçme halinde itiraz eden o olayda itiraz ve temyiz hakkını kaybetmiş olur.
Dosyaların incelenmesi
İtiraz eden, vekili veya temsilcisi, itiraz dosyasındaki tarh vesikalarını ve bilirkişi raporlarını, tutanakları, yapılacak muamele hakkında vergi dairesinin üst mercilerle olan muhaberelerini komisyon nezdinde her zaman inceliyebilir. Ancak, vergi dairesinin ve üst mercilerin muhaberelerinde, muhbir adı gibi gizli tutulması lâzımgelen şahsi hususları ihtiva eden evrak, dosyayı incelemek istiyene verilmez ve gösterilmez.
Yukarıki fıkranın hükümleri, temyiz dosyalarının ilgililerce incelenmesi hususuna da şâmildir.
ÜÇÜNCÜ BÖLÜM
Neticeler
İtirazın tahsilâta tesiri
İtiraz, tarh edilen verginin ihtilâflı kısmının tahsilini durdurur.
İtiraz komisyonu kararlarının taraflara tebliğinden sonra hu kararlara göre tahsil edilecek vergi miktarı vergi idarelerince mükellefe bildirilir.
İtiraz komisyonu kararları ve bunların tebliği
İtiraz komisyonunun karara mutaallık müzakereleri gizli yapılır.
Komisyon kararlarının, komisyonu teşkil edenler tarafından imzalı aslı karar defterine yazılır veya kararların muhafazasına mahsus dosyada saklanır, kararın imzalı bir nüshası da itiraz dosyasına konur.
Kararların tasdikli birer örneği komisyonca taraflara tebliğ edilir.
İKİNCİ KISIM
Temyiz
BİRİNCİ BÖLÜM
Temyiz talebi
Kararların temyizi
İtiraz komisyonu kararına karşı Temyiz Komisyonu nezdinde temyiz talebinde bulunulabilir.
Temyiz edilemiyecek kararlar
İtiraz komisyonlarının aşağıda yazılı itirazlar hakkındaki kararları kesin olup Temyiz olunamaz:
1. Kazançları götürü olarak tesbit edilen mükelleflerin sınıf ve derecelerine yapılan itirazlar;
2. Bina Vergisinde 500 liraya kadar olan gayrisâfi iratlara, Arazi Vergisinde 2 500 liraya kadar olan kıymetlere yapılan itirazlar (Verilen karar neticesinde irat veya kıymetin bu hadleri aşmamış olması şartıyle);
3 Her türlü vergi, resim ve harçlarda 500 lirayı aşmıyan tarhlara yapılan itirazlar (Verilen karar neticesinde vergi, resim ve harçların asılları bu haddi aşmamış olması şartiyle);
Bu maddenin hükmü mükellefiyetin mevzuuna, esasına, şekline, muafiyet ve istisna hükümlerinin ve miktarı ne olursa olsun vergi cezalarının uygulanmasına ait olan vergi ihtilâflarına şâmil değildir.
Temyiz süresi
Temyiz süresi, itiraz komisyonu kararının ilgiliye tebliğinden başlıyarak (15) gündür.
Taraflardan biri süresi içinde Temyiz eylediği takdirde, diğer taraf süreyi geçirmiş olsa da Temyiz dilekçesinin kendisine tebliğ edildiği tarihten başlıyarak (15) gün içinde Temyiz isteğinde bulunabilir.
Temyiz talebinin şekli
Temyiz isteği yazı ile olur. Temyiz dilekçeleri aşağıdaki hususları ihtiva eder.
1. Temyiz edenin soyadı, adı veya unvanı ve açık adresi; (Vergi dairesinin temyiz dilekçelerinde dairenin bulunduğu yer ve adı);
2. Mükelleflerin temyiz etmeleri halinde vergiyi tarh eden dairenin adı ve bulunduğu yer;
3. Vergi dairelerinin temyiz dilekçelerinde mükellefin soyadı, adı ve adresi;
4. Temyiz olunan itiraz komisyonu kararının tarih ve numarası ve hangi komisyon tarafından verildiği;
5. Kararın tebliğ edildiği tarih;
6. Temyiz sebepleri;
7. Temyizin yapıldığı tarih ve imza.
