EN
TR
T.C. TİCARET BAKANLIĞI
Gümrükler Muhafaza Genel Müdürlüğü
Sayı: E-44377004-010.06-00094618073
Konu: Nakit Kontrolleri
GENELGE
(2024/01)
Bankacılık sistemi dışında gerçekleşen ve yolcu beraberinde ülkemize getirilen veya ülkemizden çıkarılan nakit Türk Parası, yabancı paralar ve bunlarla ödemeyi sağlayan bono, poliçe ve çekler ile seyahat çekleri, posta çekleri, yurt içinde veya yurt dışında yerleşik kuruluşlarca verilen ödeme emri vb. belgelerin giriş ve çıkışına ilişkin usul ve esaslar 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanun, 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun ve sair mevzuatta düzenlenmiştir. Buna göre yolcu beraberinde ülkemize getirilen veya ülkemizden çıkarılan nakdin takibi ve kontrolü ile nakitlerin yasa dışı yollarla transferinin önlenmesi gümrük idaresinin sorumluluğundadır.
Bu genelgenin amacı, nakit kontrolleri ile ilgili gümrük giriş-çıkış noktalarında uyulması gereken usul ve esasları düzenlemektir.
1. YOLCU BERABERİNDE YURDA GETİRİLEBİLECEK VEYA YURTTAN ÇIKARILABİLECEK NAKİT
1.1 Türk Parası Kıymetini Koruma Hakkında 32 Sayılı Kararın 14’üncü maddesi kapsamında kişisel sermaye hareketleri niteliğinde sayılan kişisel borçlar, armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin veya güveyin karşı tarafa verdiği para, miras, veraset veya kalan mal, göçmen işçilerin kendi ülkesindeki borçlarının tasfiyesine yönelik ödemeler ve göçmenlerin varlıkları; 17’nci maddesi çerçevesinde yurt dışından temin edilen krediler ile Ham Elmas Dış Ticaretinin Düzenlemesine ve Denetlenmesine Dair Kararın 6’ncı maddesi gereğince ham elmas ihraç bedelleri ancak bankacılık sistemi vasıtasıyla yurda getirilebilir. Bunun dışında kalan nakdin yolcu beraberinde yurda getirilebilmesi mümkündür.
1.2 32 sayılı Karar ile bu Karara istinaden çıkarılan sair mevzuat kapsamında yurt dışına çıkarılacak yerli sermaye, kişisel sermaye niteliğindeki kişisel borçlar, armağan, hediye, bağış, çeyiz, gelin ve güveyin karşı tarafa verdiği para, miras, veraset veya kalan mal ve göçmen işçilerin kendi ülkesindeki borçlarını tasfiyesine yönelik ödemeler ve göçmenlerin varlıkları gibi nakit, dışarıda yerleşik kişilerin satın alacakları, satacakları her türlü menkul kıymetler ile diğer sermaye piyasası araçları ve bu kıymetler ve araçlara ait gelirler ile bunların satış bedelleri, Türkiye'de yerleşik kişilerin yurt dışındaki mali piyasalarda işlem gören menkul kıymetleri ve diğer sermaye piyasası araçlarının alış bedelleri, dışarıda yerleşik kişilerin Türkiye'de satın aldıkları veya sahip oldukları gayrimenkul ve gayrimenkule bağlı ayni hakların gelirleri ve satış bedelleri, Türkiye'de yerleşik kişilerce yurt dışında gayrimenkul ve gayrimenkule bağlı ayni hakların alış bedelleri, ithalat ve transit ticaret işlemlerine ilişkin transfer bedelleri, uluslararası nakliyat, bankacılık, sigortacılık, dışarıya yaptırılan hizmetler ve diğer görünmeyen işlemlerle ilgili transfer bedelleri, yabancı yatırımcıların Türkiye’deki faaliyet ve işlemlerinden doğan net kar, temettü, satış, tasfiye ve tazminat bedelleri, lisans, yönetim ve benzeri anlaşmalar karşılığında ödenecek meblağlar, yurt dışından temin edilen kredilere ait anapara geri ödemeleri ile faiz ve diğer ödemelerin transfer bedelleri, ham elmas ithal bedelleri ile Türkiye’de yerleşik kişilerce yurt dışında pay sahibi olduğu ortaklıklara, yurt dışındaki ana şirkete ve grup şirketlerine verilecek döviz veya Türk Lirası kredileri yolcuların üzerlerinde, bagajlarında veya taşıtlarında gümrük çıkış noktalarından çıkarılamaz. Bu kapsamdaki nakit ancak bankacılık sistemi vasıtasıyla çıkarılabilir. Bunun dışında kalan Türk parası ve Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgelerde 25.000 Türk Lirası, dövizde ise 10.000 Avro ve eşiti efektif üzeri yolcu beraberi nakdin yurt dışına çıkışta gümrük idaresine beyan edilmesi zorunludur.
2. YOLCU BERABERİNDEKİ NAKDİN RESEN VEYA GÜMRÜK İDARESİNCE AÇIKLAMA İSTENMESİ ÜZERİNE BEYAN EDİLMESİ
2.1 Yolcu beraberindeki nakdin yolcu tarafından resen beyan edilmek istenmesi durumunda veya 5549 sayılı Kanun uyarınca gümrük idaresi tarafından yolcudan beraberindeki nakdin miktarını açıklamasının istenmesi durumunda gümrük idaresine Ek-1’de yer alan form ile ön beyan yapılır.
2.2 Beyanda bulunulan veya açıklanan nakdin cins ve miktarının fiziki tespiti kamera önünde sayılarak yapılır.
2.3 Resen beyan edilen nakitle ilgili olarak Ek-2’de yer alan “Nakit Beyan Formu”, gümrük idaresi tarafından açıklama yapılması istenen nakitle ilgili olarak ise Ek-3’te yer alan “Nakit Açıklama Tutanağı” düzenlenir. Açıklama istenen durumlarda Suç Gelirlerinin Aklanmasının ve Terörün Finansmanının Önlenmesine Dair Tedbirler Hakkında Yönetmeliğin gümrük idaresine yapılacak açıklamaya ilişkin hükümlerine riayet edilir.
2.4 Form veya Tutanak düzenlenirken yolcunun yurda giriş kaydı Nakit Kontrol Programı üzerinden sorgulanarak teyit edilir. Program üzerinden sorgulama yapılamayan durumlarda yurda giriş kaydına ilişkin belgeler programa yüklenir, yüklenememesi durumunda Nakit Beyan Formunun veya Nakit Açıklama Tutanağının idarede kalan nüshalarına eklenir. Yurt dışına çıkışlarda, yolcunun fiilen yurt dışına çıkıp çıkmadığı program üzerinden sorgulanır ve fiilen yurt dışına çıkılmadığının tespit edilmesi durumunda düzenlenen Nakit Beyan Formu veya Nakit Açıklama Tutanağı iptal edilerek, Cumhuriyet Savcılığına bildirilir ve alınacak talimata göre hareket edilir. Nakit Beyan Formu ve Nakit Açıklama Tutanağında yolcunun kimlik bilgilerine ilişkin bölüm doldurulurken yurda girerken veya yurt dışına çıkarken kullanılan kimlik veya pasaport belgesinin aslının ibraz edilmesi gerekmektedir.
2.5 Form veya tutanak düzenlenirken yolcudan nakdin kaynağını tevsik eden bilgi ve belgeler (örneğin ihracat bedeli olarak beyan edilen nakit için gümrük beyannamesi veya sözleşme, proforma fatura, fatura vb. belge örneği) talep edilir. Form veya tutanak verilen bilgilere göre doldurulur ve sunulan belgeler programa yüklenir, yüklenememesi durumunda Nakit Beyan Formunun veya Nakit Açıklama Tutanağının idarede kalan nüshalarına eklenir.
2.6 Gerçek veya tüzel bir kişi adına nakit beyanı yapılmak istenmesi halinde beyanda bulunacak yolcuya verilen noter onaylı vekâletnamenin uygunluğu Nakit Beyan Programı üzerinden sorgulanarak teyit edilir. Program üzerinden sorgulama yapılamayan durumlarda vekâletnamenin bir örneği programa yüklenir, yüklenememesi durumunda Nakit Beyan Formunun veya Nakit Açıklama Tutanağının idarede kalan nüshalarına eklenir.
2.7 Elektronik ortamda doldurulan Nakit Beyan Formu ve Nakit Açıklama Tutanağı için sistem tarafından otomatik tescil numarası verilir. Nakit Beyan Formu ve Nakit Açıklama Tutanağı için verilen tescil numaraları farklı serilerde üretilir.
2.8 Nakit Kontrol Programı üzerinden düzenlenen Nakit Beyan Formu veya Nakit Açıklama Tutanağı yine program üzerinden iki memur ve ilgili amir tarafından elektronik imzayla imzalanır. Elektronik imzalı formların veya tutanakların 3 nüsha çıktısı alınır ve formlar veya tutanaklar yolcuya imzalatıldıktan sonra mühürlenerek nüshaların biri yolcuya verilir, ikisi idarede saklanır.
2.9 Nakit Kontrol Programının çalışmadığı durumlarda, Nakit Beyan Formu ve Nakit Açıklama Tutanağı kâğıt ortamında doldurularak ilgili personel tarafından imzalanır. Bu belgeler için bir tescil defteri tutulur. Söz konusu defterin sayfaları numaralandırılıp mühürlendikten sonra, her bir sayfa ilgili gümrük idare amirince onaylanır. Kâğıt ortamında doldurulan Nakit Beyan Formu ve Nakit Açıklama Tutanağı en kısa sürede Nakit Kontrol Programına kaydedilir.
2.10 Nakit Beyan Formu veya Nakit Açıklama Tutanağının yanlış doldurulduğunun bu belgeler ile nakdin yolcuya tesliminden önce anlaşılması halinde belgeler doğru bilgi ve tespitlere uygun olarak düzeltilir ve yanlış doldurulan ve imzalanan kâğıt nüshaların tamamı idarede saklanır. Form veya tutanak ile nakit yolcuya teslim edildikten sonra form veya tutanakta değişiklik yapılmasına veya iptaline ilişkin yolcu tarafından yapılacak başvurular ise beyan veya açıklama tarihinden itibaren en geç 30 gün içerisinde ilgili tutanak ya da formun aslı ve hatayı kanıtlayacak bilgi ve belgeler ile ilgili gümrük idaresine yapılır. Söz konusu talepler, ilgili gümrük idaresi tarafından 15 gün içerisinde karara bağlanır.
3. ADLİ VE İDARİ YAPTIRIMLAR
3.1 İlgili mevzuata göre tatbik edilecek yaptırımlar, yolcunun resen beyanda bulunması, yolcudan gümrük idaresince açıklama istenmesi veya gümrük kontrolleri esnasında yolcu beraberinde nakit bulunduğunun anlaşılması durumlarına göre aşağıdaki maddeler uyarınca tayin edilir.
3.2 Resen yapılan beyanın kontrolü sonucunda nakdin kaynağı veya kullanım amacı itibariyle yolcu beraberinde yurda getirilmesi veya yurttan çıkarılmasına izin verilmeyen nakitlerden olduğunun anlaşılması durumunda, Nakit Beyan Formuna gerekli meşruhat verilir. Söz konusu nakit, gümrük idaresince uygun güvenlik tedbirleri alınarak muhafaza altına alınır ve nakdin yurda girişine veya yurttan çıkışına izin verilmez.
3.3 Gümrük idaresince ülkeye giren ya da ülkeden çıkan yolcudan açıklama istenildiği durumda, herhangi bir açıklama yapılmaması veya yanlış ya da yanıltıcı açıklama yapıldığının tespiti halinde, gümrük idaresi tarafından 5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanunun 16’ncı maddesi gereğince; açıklanmayan miktarın %10’u tutarında idari para cezası uygulanarak yolcu beraberindeki tüm nakit muhafaza altına alınır ve işleme ilişkin Nakit Açıklama Tutanağının bir örneği Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığına gönderilir. Konunun hem 5549 sayılı Kanunun 16’ncı maddesi hem de 1567 sayılı Kanunun 3’üncü maddesine temas edebileceği göz önünde bulundurularak; 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanunun 3’üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca konu Cumhuriyet Savcılığına bildirilir ve alınacak talimata göre hareket edilir. Yanlış veya yanıltıcı açıklama yapılmamış olmakla beraber nakdin kaynağı veya kullanım amacı itibariyle yolcu beraberinde yurda getirilmesi veya yurttan çıkarılmasına izin verilmeyen nakitlerden olduğunun anlaşılması durumunda, Nakit Açıklama Tutanağına gerekli meşruhat verilir. Söz konusu nakit, gümrük idaresince uygun güvenlik tedbirleri alınarak muhafaza altına alınır ve nakdin yurda girişine veya yurttan çıkışına izin verilmez.
3.4 Gümrük kontrolleri esnasında yolcunun kişisel eşyası, üzeri veya aracında ülkeye nakit getirdiğinin veya ülkeden nakit çıkardığının anlaşılması durumunda gümrük idaresi tarafından yolcudan Ek-1’de yer alan form ile ön beyan istenir. Ön beyanı alınan yolcular için yapılacak işlemler gümrük idaresi tarafından açıklama istenmesi usulüne göre gerçekleştirilir. Ancak 25.000 Türk Lirasını aşan Türk parası veya Türk parası ile ödemeyi sağlayan belgelerin ya da 10.000 Avro veya eşitini aşan efektifin yolcu beraberinde beyan edilmeden yurt dışına çıkarıldığı veya çıkarılmaya çalışıldığının tespiti halinde söz konusu değerler gümrük idaresince uygun güvenlik tedbirleri alınarak muhafaza altına alınır, durum 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanunun 3’üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca Cumhuriyet Savcılığına bildirilir ve alınacak talimata göre hareket edilir. Ayrıca, durum şüpheli kabul edilerek konu Mali Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığına iletilir. Yolcu beraberinde değerlendirilmeyen eşya içerisinde gizlenmiş nakdin tespit edilmesi halinde ise, ülkeye giriş yönünde 5607 sayılı Kaçakçılıkla Mücadele Kanunu uyarınca, ülkeden çıkış yönünde ise 1567 sayılı Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkında Kanunun 3’üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Cumhuriyet Savcısına suç duyurusunda bulunulur.
4. DİĞER HUSUSLAR
4.1 Nakil vasıtalarının sürücü ve yardımcıları bu genelge hükümlerinin uygulanması bakımından yolcu olarak kabul edilir.
4.2 Yolcunun yurda girişte beraberindeki nakdi beyan edebilmesi için pasaport işlemlerini tamamlaması ve gümrüklü yer ve sahadan çıkmaması gerekmektedir. Dış hatlardan gelerek iç hatlara transfer olan yolcuların beraberindeki kabin bagajında bulunan nakdin beyanını ilk indiği havalimanında yapması gerekmektedir. Transfer olan yolcunun nakdinin uçak altı bagajında olması durumunda indiği son havalimanında beyan etmesi gerekmektedir. Bu genelge uyarınca beyan edilecek nakdin yolcu beraberinde olması esastır. İç hatlardan gelerek dış hatlara transfer olacak yolcuların beraberindeki kabin bagajında bulunan nakdi dış hatlara geçtiği havalimanında beyan etmesi gerekmektedir. Transfer olacak yolcunun nakdinin uçak altında olması durumunda ise ilk havalimanında beyan etmesi gerekmektedir.
4.3 Gümrük idaresi, yurda girişte veya yurttan çıkışta farkındalığın artırılması ve caydırıcılığın sağlanmasını temin edecek sayıda yolcudan, nakdin kaynağını kontrol amacıyla açıklamada bulunmalarını ister. Kontrol edilecek yolcular, ilgili kurumlardan gelen bilgiler de dikkate alınarak yapılacak risk analizlerine istinaden veya görevli personel tarafından yapılan değerlendirmeye dayanarak seçilir.
2016/1 ve 2017/1 sayılı Genelgeler yürürlükten kaldırılmıştır. Bilgilerini ve gereğini rica ederim.
