Kamulaştırma Hukukunda Malikin Geri Alma Hakkı

Osman Nuri Ergin, İslam hukukunda kamulaştırma (istimlâk) yetkisinin bulunmadığı,…

Kamulaştırma hakkındaki düzenlemeler, hem müessesenin uygulanması esnasındaki şartlar…

Ancak bu alanın oldukça hareketli olduğu ve dolayısıyla çok fazla değişikliği gerekli…

Kamulaştırılan taşınmazın geri alınması hakkının mevzuatta yer aldığı ilk tarihe…

B. Farklı Dönem Uygulamaları

1. 1272 Tarihli Nizamname

Kamulaştırma müessesesinin ülkemizde düzenlendiği ilk hukuki metin 4 Recep 1272 (1855)…

Şöyle ki, taşınmazın bedeli tarafsız kimselerden oluşan bir heyet tarafından belirlenmekte,…

2. 1295 Tarihli Menafi-i Umumiye İçin İstimlâk Kararnamesi

24 Teşrin-i Sani 1295 (1879) Tarihli Menafi-i Umumiye İçin İstimlâk Kararnamesi,…

Kamulaştırılan taşınmazın eski maliki tarafından geri alınması hakkının mevzuatımızda…

“İstimlâk olunacak mülk, tarih-i karardan itibaren nihayet bir sene içinde alınmadığı halde, kararın feshiyle işe yeniden bakılarak ya alınmasına veyahut sarfınazar olunmasına karar verilmesini dahi ashab-ı emlak arzuhal itasıyla istid’a edebilir. Ve mahkeme bir hafta zarfında bit tetkik iktizasına göre karar verir.” diyerek…

Ancak bu, malikin mülkiyetle ilişkisinin sona ermesinin ardından tekrardan mülkiyetine…

3. 2497 Sayılı Belediyece Yapılacak İstimlâk Hakkında Kanun

1580 sayılı Belediye Kanunu’nun uygulandığı dönemde, belediye tarafından yerine getirilen…

“İstimlâk olunacak yerlerde yapılması mukarrer olan inşaat ve tesisattan belediye vazgeçer ve muameleyi iptal ederse veya istimlâk muamelesinin katileşmesinden itibaren üç sene içinde belediyece birinci maddede yazılı istimlâk lüzumunu icap ettiren herhangi bir tesisat yapılmayarak istimlâk olunan yer olduğu gibi bırakılırsa, sahipleri istimlâk bedelini iade ederek o yeri geri alabilirler.” denilerek,…

4. 3710 Sayılı Belediye İstimlâk Kanunu

3710 sayılı Belediye İstimlâk Kanunu, kısa bir süre yürürlükte kalan 2497 sayılı…

Özyörük, bu hükmün mevzuatımızda bu konudaki genel prensibi oluşturduğunu, iki değişik…

Ayrıca yargı içtihatlarında, geri alma hakkının esası göz önünde bulundurulmaksızın,…

5. 6830 Sayılı İstimlâk Kanunu

1295 tarihli Kararname ile birlikte birçok yasal düzenlemenin uygulanmasıyla yürütülen…

6830 sayılı İstimlâk Kanunu’nun 22. ve 23. maddelerinde malikin kamulaştırılan taşınmazını…

Kanun’un 22. maddesi, İstimlâkin tahakkukundan sonra gayrimenkul istimlâk maksadına tahsisi lüzumu kalmaması halinde keyfiyet 13 ncü madde hükümleri dairesinde mal sahibine veya mirasçılarına tebliğ olunur. Bu tebliğ üzerine mal sahibi veya mirasçısı aldığı istimlâk bedelini üç ay içinde ödeyerek gayrimenkulü geri alabilir,…

Mal sahibinin geri alma hakkı başlıklı, Kanun’un 23. maddesi ise “İstimlâk bedelinin kat’ileşmesi tarihinden itibaren beş sene içinde istimlâk maksadına uygun herhangi bir tesisat yapılmayarak gayrimenkul olduğu gibi bırakılırsa mal sahibi veya mirasçısı istimlâk bedelini ödeyerek gayrimenkulü geri alabilir. Doğmasından itibaren bir sene içinde kullanılmayan geri alma hakkı düşer ve idare gayrimenkulü dilediği gibi tasarruf eder.” diyerek,…

- Kamulaştırma bedelinin kesinleşmesinden itibaren beş yıl geçmiş olması,…

- Bu süre içinde, kamulaştırma amacına uygun olarak herhangi bir tesisat yapılmamış…

- Kamulaştırılan taşınmazın olduğu gibi bırakılmış olması,…

- Geri alma hakkının bir yıl içinde kullanılması,…

- Kamulaştırma bedelinin idareye ödenmesi, …

şeklinde ifade edebiliriz. …

Ayrıca İstimlâk Kanunu’na göre, malikin geri alma hakkı bakımından idarenin, kamulaştırmanın…

“…mevzuatta sarih bir hüküm olmamakla beraber idare hukuku esaslarına göre faal idare hizmetin icabına göre bir amme emlakini başka bir maksada tahsis ve hususi emlakine kalbedebilir…”(99)…